Hôm 20-3, giới cầm quyền Mỹ cho biết sẽ xem xét “miễn áp dụng lệnh cấm vận tài chính chống Iran” đối với 11 nước do “đã có nỗ lực đáng kể trong cắt giảm nhập khẩu dầu thô từ Tehran”. Đây được coi là “thắng lợi” của 11 nước mà các ngân hàng của họ trước đó được phía Mỹ ưu ái “tạm hoãn trong 6 tháng” việc thực hiện các biện pháp cấm vận tài chính chống Iran, bởi Mỹ đã dọa rằng nếu không theo Mỹ thực hiện lệnh cấm này thì sẽ bị ngắt khỏi hệ thống tài chính của Mỹ.
11 nước được Mỹ “miễn thực hiện cấm vận tài chính chống Iran” là Nhật Bản và 10 nước châu Âu, gồm Bỉ, Anh, CH Czech, Pháp, Đức, Hy Lạp, Ý, Hà Lan, Ba Lan và Tây Ban Nha. Giải thích cho động thái “nới lỏng” trừng phạt Iran, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton nói: “Việc các nước này thực thi lệnh cấm vận tài chính chống Iran trong điều kiện hiện nay là không dễ dàng. Họ phải cân nhắc lại nhu cầu năng lượng của nước mình ở thời điểm quan trọng cho việc phục hồi nền kinh tế thế giới và nhanh chóng bắt đầu tìm giải pháp thay thế cho dầu lửa nhập khẩu từ Iran, nguồn cung nhiên liệu mà nhiều nước phụ thuộc”.
Cuối năm rồi, Tổng thống Mỹ Barack Obama ký thông qua kế hoạch mở rộng cấm vận của Washington đối với Tehran, bao gồm ngân hàng trung ương Iran và ngành tài chính của quốc gia xuất khẩu dầu lớn thứ 5 của thế giới. Các biện pháp cấm vận mới cũng cho phép Mỹ trừng phạt đối với các ngân hàng nước ngoài có giao dịch với ngân hàng trung ương Iran. Tuy nhiên, lệnh cấm vận này được miễn đối với những công ty của các nước có sự cắt giảm đáng kể nguồn nhập khẩu dầu thô từ Tehran.
Đa số các nước được Mỹ xét “miễn thực hiện cấm vận tài chính chống Iran” nói trên là các nước thành viên của Liên minh châu Âu (EU) tổ chức quyết định tẩy chay dầu lửa Iran từ ngày 1-7 tới. Bà Clinton cho rằng quyết định của EU cho thấy sự cứng rắn và quyết tâm của tổ chức này trong việc buộc Tehran phải “trả giá” cho hành động từ chối dừng chương trình làm giàu uranium mà phương Tây cho là nhằm sản xuất vũ khí hạt nhân. Trong khi đó, Nhật đã cắt giảm 15%-22% lượng dầu nhập khẩu từ Iran trong 6 tháng cuối năm rồi mặc dù phải đối phó với cuộc khủng hoảng năng lượng do sự cố từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima.
Danh sách các nước được miễn thi hành cấm vận không bao gồm Trung Quốc và Ấn Độ hai nước nhập khẩu dầu thô từ Iran nhiều nhất, cũng như không có các đồng minh của Washington như Hàn Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ hai trong số khách hàng dầu lửa hàng đầu của Iran. Mặc dù Bắc Kinh, New Delhi và các nước khác có khả năng bị Mỹ trừng phạt tài chính vì không cắt giảm nhập khẩu dầu của Iran, nhưng luật của Mỹ cho phép Tổng thống Obama không thực hiện biện pháp này nếu “vì lợi ích quốc gia”.
THUẬN HẢI (Theo Xinhua, Reuters)
