* THANH LONG

Bài 4: Phải bắt đầu từ cơ sở!

Nguồn lực con người, là yếu tố quan trọng, quyết định sự thành công hay thất bại trong mọi công tác. Giải pháp tốt nhất trong phát triển nguồn nhân lực phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn và xây dựng nông thôn mới đòi hỏi phải có một cách nhìn mới! Đó là tập  trung hướng về cơ sở để tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của nông dân (ND); lắng nghe những nhu cầu và kiến nghị cho đội ngũ cán bộ công chức (CBCC) cấp xã…

*Nguyện vọng của ND

Giải pháp tốt nhất trong phát triển nguồn nhân lực phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn và xây dựng nông thôn mới đòi hỏi phải có một cách nhìn mới: đó là tập trung hướng về cơ sở. Trong ảnh: Chủ tịch UBND TP Cần Thơ Nguyễn Thanh Sơn (đứng thứ 2 từ trái qua) trong một lần công tác về cơ sở. Ảnh: M.THANH.

Ông Danh Văn Dưỡng ở thị trấn Óc Eo, huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang, bày tỏ: Lo lắng lớn nhất của ND hiện nay là giá cả hàng hóa nông sản không ổn định. Ngay như vụ lúa đông xuân 2012 – 2013, giá lúa liên tục biến động. Điều đáng nói từng lúc, từng nơi, giá lúa chất lượng cao và lúa thường không chênh lệch nhiều. Điều này còn chưa kể tình trạng tư thương hoặc ép giá, hoặc không mua. Trong khi đó, sản xuất lúa chất lượng cao phải tốn công chăm sóc nhiều hơn nên chưa khuyến khích nông dân sản xuất lúa chất lượng cao. Đầu ra bấp bênh nhưng giá cả đầu vào (phân bón, thuốc bảo vệ thực vật…) cứ tăng vùn vụt khiến đời sống sản xuất của ND gặp nhiều khó khăn. “Nhà nước nên có chính sách, giải pháp bình ổn giá cả thị trường đầu vào lẫn đầu ra trong sản xuất nông nghiệp. Có như vậy, ND mới an tâm, mạnh dạn tìm hiểu và ứng dụng tiến bộ khoa khọc và kỹ thuật vào sản xuất, không ngừng nâng cao chất lượng, nâng cao sức cạnh tranh sản phẩm nông nghiệp trong và ngoài nước” – ông Dưỡng kỳ vọng. 

Tình hình dịch hại trên cây lúa, dịch bệnh trên gia súc, gia cầm ngày càng diễn biến phức tạp. Trong khi đó, vẫn còn tình trạng ND sử dụng phải thuốc thú y, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật… giả, kém chất lượng ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng cây trồng vật nuôi. Ông Nguyễn Văn Xinh ở ấp Mỹ Long, xã Mỹ Khánh, huyện Phong Điền, TP Cần Thơ, bày tỏ: “Chính việc sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật giả, kém chất lượng, hay việc sử dụng không đúng cách của ND cũng là nguyên nhân phát sinh các dịch hại mới, tính kháng thuốc của các loài dịch hại. Điều này khiến việc sản xuất trong nông nghiệp của ND vốn đã khó khăn nay càng khó khăn hơn. Vì vậy, Nhà nước cần có giải pháp tốt trong kiểm soát các mặt hàng đầu vào trong sản xuất nông nghiệp; đồng thời, nghiên cứu và chuyển giao những giải pháp quản lý dịch hại theo hướng sinh thái nhằm góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường nông thôn, nâng cao chất lượng sản phẩm nông sản. Các nhà khoa học nghiên cứu nhân giống các loại cây, con có giá trị kinh tế cao, phù hợp thổ nhưỡng từng vùng sinh thái ĐBSCL, phù hợp với nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Đây là những trợ lực mạnh mẽ cho ND tiếp tục bám đất và làm giàu từ sản xuất nông nghiệp”.

Thực tiễn thời gian qua, tình trạng sản xuất kém hiệu quả trong sản xuất nông nghiệp do dịch hại, thị trường nông sản bấp bênh… của ND vùng ĐBSCL khá phổ biến. ND thiếu vốn để tái đầu tư, nâng cao hiệu quả sản xuất nhưng lại khó tiếp cận với các nguồn vốn vay. Vì vậy,  ND rất cần Chính phủ, các ngành hữu quan đẩy mạnh các giải pháp kiềm chế lạm phát; hỗ trợ ND tiếp cận tốt với các nguồn vốn vay phục vụ sản xuất. Ngoài ra, để tạo điều kiện giúp cho sản xuất nông nghiệp phát triển ổn định và bền vững, ND mong muốn các ngành hữu quan cần tăng cường công tác xúc tiến đầu tư thương mại, nhằm quảng bá và thúc đẩy hoạt động xuất khẩu hàng hóa nông sản; quản lý tốt thị trường nguyên liệu, vật tư, xăng dầu…; đồng thời, có giải pháp ngăn chặn và xử lý nghiêm những hành vi vi phạm trong việc buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng…Quá trình độ thị hóa đã và đang diễn ra một cách nhanh chóng ở ĐBSCL, nhất là TP Cần Thơ – đô thị loại 1 trực thuộc trung ương. Cùng với đó xuất hiện nhiều bất cập trong công tác quy hoạch, bố trí tái định cư… gây nhiều bức xúc trong dân. Ông Nguyễn Sơn Tùng, Phó Chủ tịch Hội ND TP Cần Thơ, cho rằng: Trong công tác quy hoạch, các địa phương cần có biện pháp hữu hiệu trong việc giải quyết dứt điểm các dự án treo; đồng thời quan tâm nhiều hơn đến lợi ích của ND bị thu hồi đất. Đặc biệt, trong công tác quy hoạch và thực hiện quy hoạch cần chú trọng đến việc tái định cư, dạy nghề và hỗ trợ việc làm để khi ND giao đất có nghề nghiệp ổn định, có thu nhập cao hơn nghề nông nhằm đảm bảo nhu cầu cuộc sống.

Trên là những nguyện vọng, yêu cầu hết sức thiết thực của ND để ổn định sản xuất, phát triển nông nghiệp, nông thôn. Đội ngũ CBCC cấp xã là những người tiếp thu, xử lý hoặc chuyển tải đến các ngành, các cấp hữu quan. Tuy nhiên, thực tiễn cũng đang đặt ra về năng lực, trình độ… của đội ngũ CBCC cấp xã vẫn còn hạn chế nhất định nên rất cần những trợ lực khác.

*Những đề đạt vì đội ngũ CBCC cấp xã

Ông Trần Hoàng Lâm, Chủ tịch UBND xã Mỹ Khánh, huyện Phong Điền, TP Cần Thơ, cho biết: Cái khó hiện nay của địa phương là đào tạo, nâng cao trình độ đối với bộ phận cán bộ không chuyên trách. Bởi dù địa phương có nhiều hỗ trợ hàng tháng như tiền công tác phí, hỗ trợ thêm giờ… nhưng với mức được hưởng mức phụ cấp đang áp dụng không quá 1,05 triệu đồng/tháng là quá ít nên nhiều cán bộ hoạt động không chuyên trách không yên tâm công tác. Để đảm bảo cho nhu cầu cuộc sống, nhiều người vẫn phải làm thêm bên ngoài. Chính điều này khiến họ không mặn với việc tham gia đào tạo để nâng cao trình độ, nghiệp vụ chuyên môn. Vì vậy nâng cao mức phụ cấp cho cán bộ không chuyên trách là yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Đây cũng là thực trạng và đề đạt chung của nhiều địa phương vùng ĐBSCL và cả nước để đội ngũ cán bộ không chuyên trách tận sức, tận lực cho công việc, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

ĐBSCL nơi có đa phần dân số thu nhập trực tiếp dựa vào sản xuất nông nghiệp. Vì vậy, công tác đào tạo, nâng cao trình độ cho CBCC cấp xã thuộc lĩnh vực nông nghiệp luôn được đặc biệt quan tâm. Tại TP Cần Thơ, trong 3 năm, 2010 – 2012, từ ngân sách nhà nước, các chương trình khác nhau, thành phố đã chi trên 1,5 tỉ đồng mở các lớp tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng cho gần 2.460 lượt CBCC cấp xã. Ông Phạm Văn Quỳnh, Giám đốc Sở NN&PTNT TP Cần Thơ, cho biết: Đa số CBCC cấp xã có nhiều kinh nghiệm trong công tác thực tế. Điều này giúp đội ngũ CBCC cấp xã tiếp thu và vận dụng kiến thức đạt được hiệu quả hơn. Đồng thời, công tác đào tạo và bồi dưỡng, đội ngũ này qua trao đổi, chia sẻ, phản ánh được những khó khăn trong việc quản lý về mặt nhà nước ở cơ sở, giúp cơ quan chức năng cấp trên có biện pháp điều chỉnh công tác quản lý phù hợp và sát với tình hình thực tế. Nhất là có những chính sách hỗ trợ nâng cao kiến thức chuyên môn, cập nhật những kiến thức mới để phục vụ nhân dân một cách hiệu quả hơn – là địa chỉ tư vấn tin cậy của người dân trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn. Tuy nhiên, trình độ của phần lớn CBCC cấp xã có giới hạn nhất định vì vậy cần xem xét cân đối giữa lý thuyết và thực hành các giáo trình giảng dạy phù hợp với khả năng, công việc họ đang đảm đương nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo, huấn luyện. Để xây dựng đội ngũ CBCC cấp xã đủ mạnh, ông Nguyễn Hiếu Nghĩa, Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Vĩnh Long, đề xuất: Các địa phương cần tiếp tục hoàn chỉnh công tác xây dựng quy hoạch đội ngũ CBCC của cơ sở để có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đúng đối tượng, đúng về yêu cầu cho 5 năm, 10 năm. Xác định nguồn CBCC để có kế hoạch chăm sóc, tạo nguồn một cách căn bản. Trong đó chú ý trách nhiệm của cấp ủy Đảng và chính quyền cơ sở, phải có tinh thần cầu thị, trong việc mời các học sinh trung cấp, sinh viên để tổ chức lại, giao việc từ ấp, từ các phong trào của các đoàn thể nhằm giáo dục, thử thách, cất nhắc, bố trí vào bộ máy chính quyền cơ sở…

*Cần có cách tiếp cận mới!

Nhìn từ thực tiễn, đời sống của đại bộ phận cư dân nông thôn ở ĐBSCL vẫn chưa được cải thiện, nguồn thu nhập trong sản xuất nông nghiệp chưa tương xứng với tiềm năng, thực lực của vùng – nơi mà thời gian dài được khẳng định là vựa lúa, vựa trái cây, thủy sản của cả nước. Tại sao lại như vậy? Tiến sĩ Võ Hùng Dũng, Giám đốc Phòng thương mại công nghiệp Việt Nam - Chi nhánh TP Cần Thơ (VCCI Cần Thơ), cho rằng: Vốn đầu tư vào vùng, nhất là vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) còn thấp. Một trong những nguyên nhân do kết cấu hạ tầng còn nhiều yếu kém và trên hết chính là chất lượng nguồn nhân lực. Theo Tiến sĩ Võ Hùng Dũng, ĐBSCL có tỷ lệ dân số sống trong vùng nông thôn còn khá lớn (76% so với 68% của cả nước). Mặc dù có thế mạnh về nông nghiệp và đóng vai trò quan trọng hỗ trợ nền kinh tế đất nước trong những năm của thời kỳ khó khăn nhưng thu nhập của cư dân nông thôn nhìn chung còn thấp. Dựa vào nông nghiệp như lâu nay đã làm chưa thể đưa ND tiến lên bậc thang giàu có. Nông nghiệp không thể tự tạo ra khả năng năng suất vượt trội nếu thiếu sự tác động của các ngành công nghiệp dịch vụ và đặc biệt của khoa học và công nghệ.

Ông Huỳnh Hiệp Thành, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh An Giang, cho rằng: Không thể phủ nhận trình độ, năng lực sản xuất của lao động nông thôn ngày càng nâng cao. Thành quả này phải kể đến đội ngũ CBCC cấp xã nói chung và cán bộ khuyến nông nói riêng đã tích cực chuyển giao những tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ mới; đào tạo, tập huấn nâng cao trình độ kỹ thuật canh tác cho ND. Đồng thời đội ngũ này cũng chuyển tải kịp thời chủ trương, chính sách phát triển nông nghiệp, nông thôn… của Đảng và Nhà nước đến ND. Từ đó tạo nên sự gia tăng mạnh mẽ về năng suất, chất lượng sản phẩm hàng nông sản, góp phần đảm bảo an ninh lương thực, đóng vai trò quan trọng trong công cuộc xóa đói, giảm nghèo và sự nghiệp phát triển “tam nông”. Trong bối cảnh nước ta ngày càng hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới, nâng cao trình độ, kiến thức của nguồn nhân lực nông thôn đòi hỏi các nhà lãnh đạo, các nhà khoa học và bà con ND cần tiếp cận nông thôn khác trước. Đó là cần phải đi thẳng cơ sở, đi vào nông hộ. Người lãnh đạo không thể tiếp tục suy nghĩ giùm và giao chỉ tiêu cho ND sản xuất. Phải phát huy vai trò của nhà khoa học liên ngành để họ cùng với ND xác định hướng sản xuất nông nghiệp cho từng nhóm nông hộ vừa phù hợp với điều kiện vùng sinh thái vừa phù hợp mục tiêu phát triển của vùng, của cả nước.

***

Nâng cao năng lực cho nguồn lực con người nói riêng và cả nền nông nghiệp, nông thôn nói chung cái cốt lõi phải bắt đầu từ cơ sở. Trong bối cảnh ĐBSCL cùng cả nước đã và đang trong quá trình xây dựng nông thôn mới – nền tảng vững chắc phát triển “tam nông”, vấn đề tìm giải pháp để giải quyết những bài toán khó từ cơ sở là yêu cầu cấp bách tiếp tục đặt ra cho các địa phương vùng ĐBSCL.

(Còn tiếp)

Bài cuối: Để phát huy lợi thế, tiềm năng nguồn nhân lực