H ôm nay, ngày 18-11-2025, tròn 95 năm Ngày thành lập Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam (18/11/1930-18/11/2025) - Ngày truyền thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam - Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc. 95 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, MTTQ Việt Nam đã trở thành trung tâm đoàn kết, nơi quy tụ ý chí, khát vọng của toàn dân tộc, là cầu nối bền chặt giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân; là thiết chế chính trị quan trọng giữ vai trò giám sát, phản biện xã hội, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân.
Đề cập đến kết quả nổi bật trong hoạt động của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội thời gian qua, Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng (Dự thảo Báo cáo chính trị) đã nêu: “MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội được tổ chức, sắp xếp lại, bảo đảm hoạt động thống nhất, hiệu quả, phát huy sức mạnh của nhân dân và khối đại đoàn kết toàn dân tộc… Đã phát huy đầy đủ hơn quyền làm chủ của nhân dân; chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân. Dân chủ cơ sở, dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện được đẩy mạnh, chất lượng giám sát, phản biện xã hội được nâng cao”.
Thông qua các phong trào thi đua yêu nước, Mặt trận không chỉ khơi dậy tinh thần yêu nước, đoàn kết, sáng tạo, tự lực, tự cường của các tầng lớp nhân dân mà còn góp phần quan trọng trong công tác xây dựng Đảng, chính quyền trong sạch, vững mạnh. Trong nhiều lĩnh vực như xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, xóa nhà tạm - nhà dột nát, bảo vệ môi trường, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực…, vai trò của Mặt trận ngày càng được khẳng định bằng những kết quả cụ thể, góp phần củng cố và tăng cường niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ.
Tuy nhiên, Dự thảo Báo cáo chính trị cũng chỉ rõ: “Hoạt động giám sát, phản biện xã hội, bảo vệ quyền lợi nhân dân của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội còn nhiều lúng túng, chất lượng chưa cao. Quyền làm chủ của nhân dân chưa được thể chế hóa đầy đủ, có lúc, có nơi còn bị vi phạm”.
Thực tế cho thấy, ở một số nơi, việc tổ chức giám sát của Mặt trận vẫn còn mang tính hình thức, thiếu cơ chế tiếp nhận, xử lý và phản hồi kết quả; trình độ, kỹ năng của đội ngũ cán bộ tham gia phản biện xã hội chưa đồng đều; sự phối hợp giữa MTTQ và các cơ quan nhà nước trong quá trình theo dõi, xem xét, đánh giá, kiến nghị đối với hoạt động của các cơ quan, tổ chức, đại biểu dân cử, cán bộ, công chức, viên chức trong việc thực hiện chính sách, pháp luật chưa chặt chẽ, hiệu quả chưa cao. Đó cũng chính là những “điểm nghẽn” làm giảm sức nặng từ các kiến nghị của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội, làm chậm nhịp chuyển hóa ý chí, nguyện vọng của Nhân dân thành chủ trương, chính sách cụ thể.
Đất nước ta bước vào kỷ nguyên phát triển mới, với yêu cầu sắp xếp tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị, vận hành chính quyền địa phương 2 cấp theo hướng minh bạch, hiệu quả. Trong bối cảnh đó, nâng cao chất lượng giám sát, phản biện xã hội của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội là yêu cầu cấp thiết. Đây cũng là một chỉ số đánh giá năng lực lãnh đạo của Đảng đối với MTTQ, đánh giá việc thực hiện vai trò đại diện Nhân dân của MTTQ trong đời sống chính trị của đất nước.
Để công tác giám sát và phản biện xã hội thực sự hiệu quả, vấn đề cốt lõi là phải tiếp tục thể chế hóa đầy đủ quyền làm chủ của nhân dân, gắn chặt cơ chế giám sát, phản biện xã hội với quy trình xây dựng, thực thi và đánh giá chính sách. Cần phát huy hơn nữa tính độc lập, khách quan, khoa học của MTTQ trong hoạt động giám sát và đưa phản biện xã hội trở thành quy trình bắt buộc trong việc hoạch định chủ trương, chính sách của các cấp ủy, chính quyền. Bên cạnh đó, tăng cường tính chuyên nghiệp của đội ngũ cán bộ MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội, những người trực tiếp thực hiện chức năng giám sát, phản biện xã hội. Bản lĩnh chính trị, tri thức, kỹ năng, tinh thần trách nhiệm, phẩm chất đạo đức của đội ngũ này là yếu tố quyết định để những kiến nghị của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội không chỉ đúng, trúng mà còn được các cơ quan có thẩm quyền tiếp thu, thực thi trong thực tế.
Trong thời đại chuyển đổi số, cần mở rộng các hình thức giám sát, phản biện xã hội của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội thông qua không gian mạng, các nền tảng tương tác xã hội; phát huy vai trò của người dân, các chuyên gia, nhà khoa học, nhà báo, tổ chức xã hội - nghề nghiệp… trong việc góp ý, phản biện chính sách công. Càng đa dạng kênh tiếp nhận ý kiến, càng minh bạch quá trình xử lý thì càng củng cố và tăng cường niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Cùng với đó là xây dựng văn hóa đối thoại, tôn trọng sự khác biệt, coi phản biện xã hội không phải là sự đối lập mà là quá trình tìm kiếm giải pháp tốt nhất cho lợi ích chung. Giám sát và phản biện xã hội phải trở thành động lực để củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, nâng cao năng lực, hiệu quả quản trị của bộ máy chính quyền các cấp.
95 năm qua, MTTQ Việt Nam luôn giữ vững ngọn cờ đại đoàn kết toàn dân tộc, trung thành với Đảng, với lợi ích của nhân dân. Giờ đây, khi đất nước ta đang chuyển mình bước vào kỷ nguyên phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, MTTQ Việt Nam tiếp tục nêu cao vai trò đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân. Nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát, phản biện xã hội của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội cũng chính là cách khơi nguồn sức mạnh nội sinh của toàn dân tộc để đưa đất nước ta tiếp tục phát triển nhanh và bền vững.
