Bài, ảnh: PHƯỚC BÌNH

Xuất khẩu nông sản trong 9 tháng đầu năm 2023 đạt gần 38,5 tỉ USD, tăng hơn 22% so với cùng kỳ năm trước; trong đó kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt 4,2 tỉ USD, tăng 71,8%; gạo đạt 3,66 tỉ USD, tăng 40,4%; hạt điều mang về 2,61 tỉ USD, tăng 14,3%; cà phê giá trị kim ngạch 3,16 tỉ USD, tăng 1,9%... là những điểm sáng đáng ghi nhận. Mừng hơn khi số lượng nông sản Việt thâm nhập vào các thị trường khó tính trên thế giới ngày càng nhiều, nhờ sự thay đổi tích cực sang hướng sản xuất chất lượng…

Cánh đồng nhãn an toàn ở huyện Cờ Đỏ.

Lan tỏa tư duy kinh tế nông nghiệp

Ông Lê Hoàng Duyên, ngụ xã Long Bình, thị xã Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang là nông dân có tư duy sản xuất nông nghiệp thích ứng theo nhu cầu thị trường tốt nhất ở địa phương. Ðưa chúng tôi thăm trang trại nuôi cá đặc sản rộng hơn 7ha và vùng lúa xuất khẩu gần 6ha, được đầu tư theo hướng an toàn, bền vững đã giúp vợ chồng ông thu lãi hàng tỉ đồng mỗi năm.

Ông Lê Hoàng Duyên kể, ngày trước vợ chồng ông cũng như nhiều bà con xung quanh chỉ chăm bẵm vào sản xuất lúa thường để bán cho thương lái nên lợi nhuận không cao. Sau khi đi tập huấn nhiều lớp khuyến nông, được địa phương định hướng về chuyển đổi sản xuất nông nghiệp bền vững, gia tăng giá trị… ông mạnh dạn thay đổi, từ bỏ cách làm cũ manh mún, nhỏ lẻ, tự phát. Theo đó, bên cạnh việc trồng lúa với cơ cấu giống tốt, đảm bảo xuất khẩu thì ông chuyển một số diện tích sang trồng cây ăn trái. Mấy năm gần đây, thấy thị trường chuộng các loại cá nước ngọt như cá rô, cá lóc, cá sặc rằn và nhất là cá thát lát - một đặc sản của Hậu Giang vừa tiêu thụ mạnh trong nước, mà xuất khẩu cũng rất triển vọng; thế là ông đầu tư nuôi cá. Với quy mô hơn 7ha đất, ông chia làm 17 ao nuôi; trong đó dành 10 ao nuôi cá thát lát kết hợp với cá sặc rằn; 7 ao còn lại nuôi cá lóc, cá rô, cá trê vàng…

Sau những lần thất bại khi nuôi theo phương pháp truyền thống, ông dần tích lũy kinh nghiệm, đi học hỏi nhiều nơi và đưa ra phương pháp nuôi mới là lót bạt các ao nuôi, vừa để giảm chi phí vệ sinh ao nuôi, giảm hao hụt, giảm nhân công lao động, khi tới kỳ thu hoạch sẽ nhanh và dễ dàng; đồng thời đảm bảo môi trường nuôi được tốt. Song song đó, ông còn đầu tư hệ thống thay nước bán tự động nhằm giảm thời gian và nhẹ công mỗi khi thay nước ao; nhờ đó năng suất và chất lượng cá đảm bảo. “Ngoài kỹ thuật nuôi phải học hỏi thường xuyên nhằm tiếp tục giảm chi phí, tăng tính cạnh tranh, thì trong từng vụ nuôi cần nắm được nhu cầu thị trường để tới kỳ thu hoạch bán được giá cao. Mặt khác, trong quá trình nuôi nên liên kết với các công ty sản xuất thức ăn để họ đưa kỹ sư thủy sản xuống theo dõi nhằm đề phòng dịch bệnh. Tới đây, tôi sẽ mở rộng sản xuất và xây dựng sản phẩm OCOP để làm thương hiệu”, ông Duyên bộc bạch.

Ở tỉnh Bến Tre, ông Lê Văn Sấm, ngụ xã Thạnh Hải, huyện Thạnh Phú là nông dân nuôi tôm công nghệ cao thành công nhất. Ông Sấm cho biết, tỉnh Bến Tre cũng như các tỉnh trong vùng phát triển nghề nuôi tôm rất lâu, song tình trạng dịch bệnh hay tới mùa mất giá luôn ám ảnh bà con. Ðể phát triển bền vững, tăng giá trị, tăng lợi nhuận, ông Sấm tìm hướng đi mới bằng mô hình “tôm công nghệ cao”. Theo đó, ông tích lũy dần đồng vốn để đầu tư từng bước từ đất đai, đến máy móc, trang thiết bị… Ông còn hợp tác với doanh nghiệp chế biến tôm xuất khẩu để xây dựng vùng nuôi đạt tiêu chuẩn quốc tế; nhờ đó tôm luôn bán được giá cao hơn thị trường 5.000 đồng/kg trở lên. Hiện gia đình ông Sấm nuôi hơn 40a, với 7 khu ứng dụng công nghệ cao gồm: nhà lưới, máy tạo oxy, phủ bạt đáy ao, cho ăn tự động... Từ đầu năm 2023 đến nay, ông thu hoạch hơn 600 tấn tôm, mang lại lợi nhuận khoảng 30 tỉ đồng.

Ông Trần Văn Chiến, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) vườn cây ăn trái Trường Khương A, xã Trường Long, huyện Phong Ðiền, TP Cần Thơ cho hay: "Những năm qua chúng tôi vận động nông dân vào HTX để canh tác quy mô lớn, có đầu tư bài bản về khoa học kỹ thuật, cơ sở hạ tầng; nhất là liên kết với doanh nghiệp xuất khẩu nhằm đảm bảo đầu ra. Với việc chuyển hướng từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, nên hàng chục héc-ta vú sữa của HTX canh tác theo hướng an toàn, tiêu chuẩn GAP; doanh nghiệp thu mua với giá cao hơn bên ngoài từ 5.000-10.000 đồng/kg để xuất khẩu sang Mỹ và các thị trường khác, giúp nông dân thu lãi hàng trăm triệu đồng/ha”.

Khẳng định vai trò trụ đỡ…

Ông Phạm Văn Hiểu, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy, Chủ tịch HÐND TP Cần Thơ, cho biết, việc phát triển mô hình nông nghiệp mang lại hiệu quả kinh tế cao, góp phần tăng thu nhập cho người dân đang được thành phố khuyến khích. Lãnh đạo thành phố yêu cầu các sở ngành, các cấp chính quyền tiếp tục hỗ trợ nông dân và các HTX trong đầu tư phát triển hạ tầng phục vụ sản xuất, xuất khẩu; chú ý phát triển nông nghiệp gắn với du lịch để tăng thêm giá trị...

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), thời gian qua ngành Nông nghiệp không ngừng đổi mới tư duy, sáng tạo; quyết tâm chuyển đổi từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp, lấy thị trường, lấy tiêu chuẩn để điều chỉnh sản xuất phù hợp. Nhìn vào kết quả sản xuất và xuất khẩu trong 9 tháng đầu năm 2023 của ngành Nông nghiệp cho thấy nhiều điểm sáng đáng ghi nhận. Theo đó, sản lượng lúa đạt 33,6 triệu tấn, tăng 0,7%; diện tích cây ăn trái tăng gần 15.000ha, trong đó có nhiều loại trái cây như sầu riêng được xuất khẩu mạnh, thu về giá trị cao; tình hình dịch bệnh được kiểm soát nên chăn nuôi gia súc, gia cầm phát triển tốt, tổng đàn tăng; ngành thủy sản đang phục hồi và dự báo tăng tốc vào những tháng cuối năm… Với chiều hướng này, năm 2023 mục tiêu tăng trưởng GDP của ngành Nông nghiệp khoảng 3,4%; tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản 54 tỉ USD là có khả năng đạt được.

Ông Phùng Ðức Tiến, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT, nhìn nhận: “Trong bối cảnh đặc biệt khó khăn như hiện nay, nhưng ngành Nông nghiệp vẫn đạt được kết quả khả quan, trong đó có nhiều lĩnh vực đạt kết quả cao đã khẳng định hiệu quả của việc chuyển đổi cơ cấu sản xuất phù hợp, thích ứng tốt nhu cầu thị trường; đặc biệt đã tận dụng tốt các cơ hội để gia tăng xuất khẩu, thu về giá trị cao. Nông nghiệp đã tiếp tục phát huy vai trò là động lực và là trụ đỡ của nền kinh tế”.