Sami al-Haj đang được điều trị tại bệnh viện. Ảnh: Reuters

Phát biểu trên truyền hình quốc gia Sudan hôm 5-5, Sami al-Haj, phóng viên kênh truyền hình Al-Jazeera (Qatar) vừa được trả tự do khỏi nhà tù Guantanamo sau 2.340 ngày bị giam giữ mà không được xét xử, mô tả Guantanamo là nhà tù khủng khiếp nhất mà nhân loại từng biết đến. Al-Haj là phóng viên duy nhất của một hãng truyền thông quốc tế bị giam giữ tại Guantanamo. Nhiều người cho rằng đây là biện pháp trừng phạt của Mỹ đối với Al-Jazeera vì kênh truyền hình này phát nhiều chương trình chọc giận Washington, đặc biệt là các vụ vi phạm nhân quyền của Mỹ tại Afghanistan.

Al-Haj là công dân Sudan, bị quân đội Mỹ bắt ở Pakistan vào tháng 12-2001, với cáo buộc là người đưa tin cho một tổ chức Hồi giáo cực đoan. Cụ thể, họ nói anh từng là trợ lý điều hành của một công ty nước giải khát ở Qatar hồi thập niên 1990, mà công ty này bị cáo buộc tài trợ cho các tay súng Hồi giáo ở Bosnia và Chechnya. Bất chấp các luật sư phản đối cáo buộc của Mỹ, al-Haj vẫn bị giam giữ hơn 6 năm, trải qua 130 cuộc thẩm vấn, trong đó có hơn 35 lần hỏi về Al-Jazeera. Các quan chức Mỹ còn đề nghị al-Haj làm gián điệp chống lại Al-Jazeera nhưng anh từ chối. Al-Haj được phóng thích hôm 2-5, nhưng phải nằm viện vì sức khỏe rất yếu sau hơn 16 tháng tuyệt thực. Zachary Katnelson, luật sư của al-Haj, cho biết gan, thận của anh đều có vấn đề và đi tiểu ra máu.

Vui mừng được tự do, nhưng al-Haj lo lắng cho những tù nhân còn lại ở Guantanamo vì tình trạng vi phạm nhân quyền tại đó. Al-Haj nói: “Chính quyền Mỹ chà đạp tất cả các giá trị con người, giá trị đạo đức, giá trị tôn giáo ở Guantanamo”. Tại đây, tù nhân bị giam trong các phòng nhỏ chiếu sáng suốt ngày đêm. Các tù nhân bị cô lập hoàn toàn, phải bịt mắt khi di chuyển và cấm tập trung từ 3 người trở lên. Bên cạnh đó, họ còn thực hiện các biện pháp ngược đãi tù nhân như không cho ngủ, dùng thuốc nói thật, đánh đập và nhốt trong phòng lạnh chật hẹp. Những người bị giam giữ tại Guantanamo còn bị tra tấn dã man như rắc tiêu làm mù mắt, cắt da bằng mảnh kiếng vỡ, đánh bằng dây gai, châm thuốc cho phồng da và lạm dụng tình dục.

Sự tàn khốc của nhà tù Guantanamo từng dẫn đến nhiều vụ tự sát của tù nhân. Từ đầu năm đến nay, ít nhất 4 người tự tử và hàng trăm người khác đang cố gắng tìm đến cái chết bằng cách này hay cách khác. Đó chỉ là những con số được công khai, còn số vụ tự sát thực tế ở Guantanamo là một bí mật. Giới truyền thông bị cấm tiếp xúc trực tiếp với tù nhân. Cùng với al-Haj, hàng trăm người bắt đầu tuyệt thực để phản đối chế độ nhà tù hà khắc tại Guantanamo từ năm ngoái.

Từ khi Mỹ khởi động cuộc chiến Afghanistan năm 2001 đến nay, Guantanamo tiếp nhận 775 tù nhân. Tính tới tháng 8-2007, khoảng 355 người còn bị giam giữ tại đây bất chấp nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế kêu gọi Washington đóng cửa nhà tù vô nhân tính này.

N.MINH (Theo AP, AFP, Wikipedia)