Với tốc độ tăng trưởng sản xuất công nghiệp chỉ đạt 4,7%, thấp hơn nhiều so với mức tăng trưởng cùng kỳ năm trước là 10,7%, trong 8 tháng qua, tồn kho hàng công nghiệp chế biến chế tạo vẫn tăng với mức 20,8%, sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong các tháng tới sẽ tiếp tục đối mặt với nhiều thách thức đòi hỏi các bộ, ngành, doanh nghiệp và toàn xã hội cần quyết liệt hơn nữa trong thực hiện đồng bộ các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, hỗ trợ thị trường.
* Gian nan đẩy tiêu thụ, giảm tồn kho
Tại Giao ban sản xuất kinh doanh của Bộ Công Thương tổ chức vào sáng 10-9, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Nguyễn Tiến Vị khẳng định mặc dù các khó khăn trong sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp đã từng bước được tháo gỡ nhưng vẫn còn nhiều thách thức, nhất là tồn kho dù đã giảm nhưng vẫn ở mức rất cao. Nguyên nhân là do nhu cầu trong nước giảm dần đã ảnh hưởng đến việc tiêu thụ sản phẩm nên lượng tồn kho hàng tiêu dùng và vật liệu xây dựng vẫn tiếp tục tăng, nhất là khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước, doanh nghiệp vừa và nhỏ tại các đầu tàu kinh tế của cả nước như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng và Bình Dương. Đơn cử như tồn kho than đến hết tháng 8 vẫn rất cao với 6,9 triệu tấn do các hộ tiêu thụ lớn trong nước giảm mạnh khối lượng ký hợp đồng; trong khi xuất khẩu chỉ bằng 76,2% so với cùng kỳ.
Đặc biệt, kim ngạch xuất khẩu 8 tháng dù đã tăng tới 17,8% so với cùng kỳ nhưng riêng tháng 8 lại giảm 3,8% so với tháng 7 do giảm sản lượng xuất khẩu dầu thô, than đá cũng như giảm giá xuất khẩu một số mặt hàng xuất khẩu có kim ngạch lớn như: Gạo giảm 9,1%, cao su giảm hơn 32%, nhân điều giảm hơn 18%, xơ sợi dệt các loại giảm 20%.
Lý giải về những vướng mắc trong đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm hàng hóa, giảm tồn kho, Giám đốc Sở Công Thương An Giang, bà Mai Thị Ánh Tuyết chỉ rõ: Mặc dù xuất khẩu lúa và cá chiếm tới 90% kim ngạch xuất khẩu toàn tỉnh nhưng thời gian qua, việc xuất khẩu lúa gạo của An Giang gặp khó khăn do Nghị định 109 ngày 4-11-2010 về kinh doanh xuất khẩu gạo đang tồn tại nhiều bất cập. Theo đó, Chính phủ đã ủy quyền cho Bộ Công Thương cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện xuất khẩu gạo cho doanh nghiệp nhưng lại khống chế chỉ tiêu là 100 doanh nghiệp đầu mối. Việc khống chế này vô hình trung cản trở việc tiêu thụ lúa gạo của nhiều tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long do không căn cứ vào khả năng nguồn cung. Đây là mâu thuẫn lớn trong xuất khẩu gạo, bà Tuyết khẳng định.
Thừa nhận về những bất cập trong xuất khẩu gạo, Vụ trưởng Vụ Xuất nhập khẩu Bộ Công Thương, ông Phan Văn Chinh cho biết: Thực tế có hơn 100 doanh nghiệp làm đầu mối xuất khẩu nhưng trong số này, có những doanh nghiệp cả năm không xuất khẩu được tấn gạo nào.
Đại diện Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) Nguyễn Tiến Nghi cũng cho biết: Tiêu thụ thép vẫn trầm lắng với 356 nghìn tấn trong tháng 8, thấp hơn nhiều so với mức cùng kỳ các năm là 500 nghìn tấn/tháng và tồn kho là 315 nghìn tấn, cao hơn so với mức tồn kho các năm. Trong khi đó, do nền kinh tế thế giới phát triển chậm, nhiều nước đang dư thừa thép nên ráo riết thực hiện chính sách bảo hộ sản xuất thép song hành với đẩy mạnh xuất khẩu bằng mọi giá. Hiện Mỹ đang kiện bán chống phá giá với mặt hàng ống thép các-bon tiêu chuẩn của Việt Nam, chuẩn bị kiện tiếp mặt hàng ống thép dẫn dầu. Malaysia chuẩn bị kiện Việt Nam xuất khẩu tôn mạ; Indonesia kiện sản phẩm ống thép cán nguội của Việt Nam. Vì vậy, nếu Việt Nam không kịp thời có các chính sách ứng phó thì ngành thép trong nước sẽ bị đè bẹp, ông Nghi cảnh báo.
* Tháo gỡ kịp thời vướng mắc
Để thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm hàng hóa nông sản cho người sản xuất, Chính phủ cần sớm sửa đổi Nghị định 109 theo hướng cấp phép cho doanh nghiệp đủ điều kiện xuất khẩu gạo theo các tiêu chí đã đề ra; còn các doanh nghiệp đã được cấp phép nhưng không đủ điều kiện hoặc năng lực xuất khẩu gạo thì phải sàng lọc, để loại bỏ, bà Tuyết đề xuất.
Cùng quan điểm này, Vụ trưởng Vụ Xuất nhập khẩu Phan Văn Chinh cho biết: Ngày 20-8 vừa qua, Bộ Công Thương đã có văn bản kiến nghị Thủ tướng Chính phủ bãi bỏ việc khống chế đầu mối xuất khẩu gạo chỉ là 100 đầu mối. Thay vào đó, Bộ đề xuất Thủ tướng Chính phủ phê chuẩn việc cấp giấy phép xuất khẩu cho doanh nghiệp theo điều kiện, năng lực thực tế, với chỉ tiêu ràng buộc cụ thể dự kiến là tối thiểu 6.000 tấn/năm đối với mỗi doanh nghiệp xuất khẩu.
Ông Chinh cũng cho biết đã làm việc với Vụ Công nghiệp nặng để triển khai các biện pháp hành chính bảo vệ sản xuất thép trong nước, hạn chế thép nhập khẩu ồ ạt vào Việt Nam thông qua quy định cấp giấy phép nhập khẩu thép tự động sẽ áp dụng từ ngày 20-9 tới đây.
Trước đề xuất của Sở Công Thương An Giang về việc Chính phủ và Bộ Công Thương cần có chính sách hỗ trợ tiêu thụ nông sản hàng hóa thông qua hình thức chuỗi liên kết từ người sản xuất-nhà phân phối và người tiêu dùng, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước Võ Văn Quyền cho biết: Vụ Thị trường trong nước đang thí điểm 12 mô hình tiêu thụ nông sản hàng hóa gắn theo chuỗi liên kết tại 12 tỉnh, thành và bước đầu mang lại hiệu quả. Hiện Vụ đang triển khai công tác tổng kết các mô hình thí điểm này để có các đề xuất chính sách phù hợp kết nối chuỗi liên kết từ khâu cung cấp cây con giống, đến khâu nuôi trồng, chế biến, tiêu thụ cả trong nước và ngoài nước, góp phần tạo ra chuỗi tiêu thụ nông sản ổn định.
Theo đại diện Saigon Coopmart, đơn vị đã hợp tác với nhiều tỉnh thành ở miền Tây Nam Bộ, Đông Nam Bộ và Tây Nguyên trong việc thực hiện hiệu quả chuỗi liên kết tiêu thụ sản phẩm nông sản và bao tiêu các sản phẩm nông sản đạt tiêu chuẩn chất lượng VietGap. Tuy nhiên, do năng lực có hạn nên để phát triển hình thức tiêu thụ nông sản này, bên cạnh việc cần phát huy vai trò cầu nối của Bộ Công Thương, các Sở công thương các tỉnh phía Bắc cần tạo điều kiện cho Saigon Coopmart phát triển thêm mạng lưới thương mại phân phối trên cơ sở tiếp cận quy hoạch phát triển thương mại của tỉnh, thành.
Việc triển khai giãn thuế, hạ lãi suất vay vốn chỉ là các giải pháp cần thiết trước mắt, trong khi mấu chốt để giải quyết tồn kho, đẩy mạnh tiêu thụ lại phụ thuộc nhiều vào mức độ quyết liệt, đồng bộ của các giải pháp ở cấp vĩ mô nhằm tạo đầu ra ổn định cho sản xuất. Có như vậy, doanh nghiệp hay nông dân mới “dám” vay vốn của ngân hàng để phát triển sản xuất, đóng góp vào tăng trưởng chung của nền kinh tế, đại diện VSA và nhiều doanh nghiệp tại cuộc giao ban đã khẳng định như vậy.
NGUYỄN KIM ANH (TTXVN)
