Tổng thống Mỹ Barack Obama hôm 2-3 tuyên bố không chấp nhận có vũ khí hạt nhân ở Iran và khẳng định rằng ông không hề nói chơi để cho thấy ông cũng có cùng mục tiêu với Israel trong việc triệt thoái tham vọng hạt nhân của Iran. “Tôi nghĩ Chính phủ Israel phải hiểu rõ rằng, là tổng thống của nước Mỹ, tôi không lừa phỉnh”- ông Obama đã thốt ra những lời như thế.
Sự thay đổi về giọng điệu của ông Obama, theo hãng tin Mỹ AP, diễn ra sát cuộc gặp của ông với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ở Mỹ vào thứ hai tới đây mà trọng tâm là nhằm thu hẹp những khác biệt giữa họ và thống nhất chiến lược đối phó với Iran. AP dẫn lời các quan chức Nhà Trắng nhận định thông điệp vừa phát của ông Obama nhằm hai mục đích: Tăng sức ép với Iran bằng cách nhấn mạnh khả năng sử dụng vũ lực để buộc Tehran từ bỏ chương trình hạt nhân; và giảm bớt nguy cơ Israel vì nóng lòng có thể đơn phương tiến hành chiến dịch quân sự chống Iran mà ông Obama đã nhiều lần cảnh báo Tel Aviv là “nó sẽ quay dư luận thế giới về hướng có lợi cho Iran”.
Việc ông Obama mạnh miệng với Iran còn xuất phát từ một nguyên cớ khác, đó là hội nghị thường niên của Ủy ban Công vụ Mỹ-Israel (viết tắt là AIPAC)-nhóm vận động hành lang thân Israel quyền lực nhất ở Washington. Ông Obama sẽ có bài phát biểu tại hội nghị này trong ngày hôm nay 4-3 và ngày tiếp theo là bài phát biểu của Thủ tướng Israel Netanyahu. Các chính trị gia đảng Cộng hòa đang chạy đua giành vé đại diện đảng này tham gia cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ vào tháng 11 năm nay như Mitt Romney, Rick Santorum và Newt Gingrich cũng có kế hoạch phát biểu tại hội nghị của AIPAC trong ngày 6-3. Ba nhân vật này đều thể hiện rõ lập trường cứng rắn chống chương trình hạt nhân của Iran, coi sự ủng hộ của AIPAC dành cho họ là có ý nghĩa hết sức quan trọng trên đường đua vào Nhà Trắng mà cả ông Obama cũng không thể xem nhẹ nếu muốn yên vị ở Tòa Bạch Ốc.
Cái lúng túng và khó xử của ông Obama trong vấn đề Iran nằm ở chỗ ông lo ngại cho tương lai chính trị của ông. Những căng thẳng trong quan hệ của Mỹ và đồng minh phương Tây với Iran đã làm giá dầu tăng và luôn ở mức cao trong thời gian gần đây, khiến các cố vấn của ông Obama phải lên tiếng cảnh báo rằng một cuộc tấn công quân sự nhằm vào Iran có thể hủy hoại sự phục hồi của nền kinh tế Mỹ, làm tiêu tan hy vọng tái đắc cử của ông Obama. Vì thế, Nhà Trắng khuyên Israel nhẫn nhịn, chờ các biện pháp cấm vận “phát huy hiệu quả” trong việc khuất phục Iran từ bỏ chương trình hạt nhân mà Tel Aviv cho là nhằm “sản xuất vũ khí hạt nhân đe dọa an ninh Israel”.
Tổng thống Obama nêu rõ mọi phương án đối với Iran đều “đã sẵn sàng”, nhưng giải pháp quân sự là sau cùng. Theo ông Obama, cả Chính phủ Israel và Chính phủ Iran đều hiểu rằng nước Mỹ sẽ không bao giờ chấp nhận một nước Iran sở hữu vũ khí hạt nhân. Ông chủ Nhà Trắng cảnh báo, trong trường hợp cần thiết, cụ thể nếu Iran “vượt qua ranh giới cho phép”, Mỹ sẽ tấn công triệt phá mọi cơ sở hạt nhân của quốc gia Hồi giáo này. Tổng thống Mỹ khẳng định với hàng loạt các biện pháp trừng phạt của Mỹ và phương Tây, chính quyền Iran “đang vật lộn với tình hình khó khăn của đất nước và thực tế đó có thể buộc Tehran phải thay đổi chính sách liên quan tới chương trình hạt nhân”.
Tuy nhiên, có tin cho biết, phát biểu trước báo giới tại Canada hôm 2-3 vừa qua, Thủ tướng Netanyahu đã tuyên bố sẽ không đặt ra “các giới hạn đỏ” cho hành động quân sự đối với Iran, đồng thời khẳng định ông muốn bảo lưu quyền tự do hành động của Nhà nước Do Thái Israel.
Xem ra, chiêu “dọa để xoa” của ông Obama vẫn chưa thể làm mát cái đầu nóng của đồng minh.
NHẬT QUANG
