Theo Bộ Tư pháp, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) năm 2025 (có hiệu lực thi hành từ ngày 1-4-2025) đã thể chế hóa đầy đủ, kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng về xây dựng, hoàn thiện và thi hành pháp luật nghiêm minh.

Bà Nguyễn Thị Minh Phương, Phó Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính Bộ Tư pháp, trao đổi những nội dung trong việc áp dụng VBQPPL.

Luật Ban hành VBQPPL năm 2025 bổ sung cụ thể các trường hợp giải thích Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; thứ tự các nguyên tắc, tiêu chí giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh, nghị quyết. Đồng thời, bổ sung quy định mới về hướng dẫn áp dụng VBQPPL, tiếp nhận thông tin và xử lý kiến nghị về VBQPPL. Việc này nhằm thể chế hóa ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm: “Nghiên cứu, hoàn thiện quy định giải thích, hướng dẫn áp dụng pháp luật theo hướng ban hành các nguyên tắc, tiêu chí, cơ sở giải thích, áp dụng pháp luật để bảo đảm sức sống của pháp luật thay vì thường xuyên thay đổi pháp luật”.

Bên cạnh đó, việc bổ sung quy định mới về hướng dẫn áp dụng VBQPPL, tiếp nhận thông tin và xử lý kiến nghị về VBQPPL nhằm góp phần khắc phục việc tổ chức thi hành pháp luật. Thực tế thời gian qua, nhiều quy định ở các VBQPPL còn có cách hiểu khác nhau, cần thiết phải có hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền để bảo đảm việc áp dụng pháp luật được thống nhất; kịp thời phát hiện các quy định pháp luật có mâu thuẫn, chồng chéo, không còn phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật.

Cá nhân vi phạm hành chính phải ký biên bản vi phạm 

Về việc ủy quyền ký biên bản vi phạm hành chính, bà Nguyễn Thị Minh Phương, Phó Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính, Bộ Tư pháp, cho biết: Ủy quyền ký biên bản vi phạm hành chính cũng có nhiều cách hiểu khác nhau. Luật Xử lý vi phạm hành chính quy định biên bản vi phạm hành chính phải được lập thành ít nhất 2 bản, phải được người lập biên bản và người vi phạm hoặc đại diện tổ chức vi phạm ký. Tại khoản 6 Điều 1 Nghị định số 68/2025/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 118/2021/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Xử lý vi phạm hành chính, quy định trường hợp người vi phạm, đại diện tổ chức vi phạm không có mặt tại nơi vi phạm hoặc cố tình trốn tránh hoặc vì lý do khách quan mà không ký, điểm chỉ vào biên bản hoặc có mặt nhưng từ chối ký, điểm chỉ vào biên bản hoặc trường hợp không xác định được đối tượng vi phạm hành chính, thì biên bản phải có chữ ký của đại diện chính quyền cấp xã nơi xảy ra vi phạm hoặc của ít nhất 1 người chứng kiến xác nhận việc cá nhân, tổ chức vi phạm không ký vào biên bản. Trường hợp không có chữ ký của đại diện chính quyền cấp xã hoặc của người chứng kiến, thì phải ghi rõ lý do vào biên bản.

Căn cứ các quy định trên, có thể thấy, Luật Xử lý vi phạm hành chính và Nghị định không quy định cụ thể cá nhân vi phạm không được ủy quyền ký biên bản vi phạm hành chính, nhưng có quy định cụ thể việc lập biên bản vi phạm hành chính trong trường hợp người vi phạm không có mặt tại nơi vi phạm hoặc cố tình trốn tránh hoặc vì lý do khách quan mà không ký, điểm chỉ vào biên bản hoặc có mặt nhưng từ chối ký, điểm chỉ vào biên bản, nên việc phải có xác nhận của cá nhân vi phạm là thủ tục cần thiết để xác định trách nhiệm pháp lý cũng như bảo đảm tính hợp pháp về thủ tục của việc xử phạt vi phạm hành chính.

Với vấn đề pháp lý trên, phải hiểu cá nhân vi phạm hành chính thì cá nhân phải ký biên bản vi phạm hành chính, không được ủy quyền ký biên bản vi phạm hành chính.

Không được đặt ra quy định mới khi hướng dẫn áp dụng văn bản quy phạm

Đối với các quy định về cùng một vấn đề nhưng ở các VBQPPL có cách diễn đạt khác nhau, dẫn đến những ý kiến, quan điểm khác nhau trong thực hiện, cần thiết phải có sự hướng dẫn của cơ quan, người có thẩm quyền ban hành VBQPPL, bảo đảm các cơ quan, tổ chức, cá nhân hiểu đúng, thống nhất cách hiểu của quy định trong VBQPPL.

Nghị quyết số 206/2025/QH15 ngày 24-6-2025 của Quốc hội về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, quy định tiêu chí xác định khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật là “quy định mâu thuẫn, chồng chéo trong cùng một VBQPPL hoặc giữa các VBQPPL; quy định của VBQPPL không rõ ràng, có nhiều cách hiểu khác nhau”.

Theo đó, phương án xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật là hướng dẫn áp dụng đối với VBQPPL trừ Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Cơ quan, người có thẩm quyền ban hành VBQPPL xem xét, hướng dẫn áp dụng đối với VBQPPL do mình ban hành bằng văn bản hành chính, trên cơ sở đề nghị của cơ quan, kiến nghị của tổ chức, cá nhân.

Trường hợp cần thiết, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ủy quyền bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ quản lý ngành, lĩnh vực; HĐND giao Thường trực HĐND cùng cấp ban hành văn bản hành chính để hướng dẫn áp dụng VBQPPL do mình ban hành. Việc hướng dẫn áp dụng VBQPPL được thực hiện theo các trường hợp, nguyên tắc, tiêu chí quy định và không được làm thay đổi nội dung quy định được hướng dẫn, không được đặt ra quy định mới. Văn bản hướng dẫn áp dụng VBQPPL phải được đăng tải trên cổng thông tin điện tử của cơ quan ban hành văn bản hướng dẫn.

Bài, ảnh: HOÀNG YẾN