Thương mại điện tử đang dần hướng đến hoạt động lành mạnh, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (hình chỉ có tác dụng minh họa).

Chỉ cần vào các website bán hàng qua mạng, thoải mái nhìn ngắm, lựa chọn và click chuột… người tiêu dùng sẽ được giao hàng tận nơi chỉ trong vài ngày. Thuận tiện và nhanh chóng, loại hình thương mại điện tử (TMĐT) trở thành kênh mua sắm hiện đại, ngày càng hấp dẫn, thu hút nhiều sự quan tâm của doanh nghiệp và người tiêu dùng. Tuy nhiên, do tính chất đặc thù của hoạt động mua bán qua mạng, người mua không quan sát được trực tiếp sản phẩm, lại phải chuyển khoản số tiền cần thanh toán trước khi nhận được hàng hóa. Trong khi thông tin sản phẩm chỉ dựa trên những gì người bán đăng trên website rất khó xác định chất lượng sản phẩm. Do đó, chỉ cần một cú nhấp chuột đơn giản, người tiêu dùng có thể ở trong tình thế buộc phải mua sản phẩm cho dù thực tế chất lượng sản phẩm có thể không giống với quảng cáo của người bán. Thêm vào đó, người mua khó có thể xác thực thông tin của cá nhân hay doanh nghiệp rao bán sản phẩm. Vì vậy, tính minh bạch trong giao dịch và quyền lợi của người tiêu dùng trong các giao dịch đôi khi thiếu sự tin cậy. Từ đó, không ít đối tượng lợi dụng những kẻ hở này để đánh lừa người tiêu dùng, điều này gây tâm lý hoang mang và dần đánh mất niềm tin của một bộ phận người tiêu dùng với việc mua hàng qua mạng, một số doanh nghiệp, cá nhân không mấy mặn mà tham gia hoạt động TMĐT… Đây là "mảng tối" đầy bất cập của TMĐT trong thời gian qua.

Song, kể từ ngày 1-1-2014, cá nhân, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực TMĐT dưới các hình thức website TMĐT bán hàng, website cung cấp dịch vụ TMĐT và các loại hình website khác do Bộ Công thương quy định nếu không đăng ký, thông báo sẽ bị xử phạt theo quy định của Nghị định 185/2013/NĐ-CP về Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Theo đó, mức xử phạt hành chính đối với cá nhân sẽ dao động từ 10-50 triệu đồng, đối với các tổ chức, doanh nghiệp từ 10-100 triệu đồng, nếu vi phạm các quy định về thiết lập website mà không thông báo với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền theo quy định; giả mạo thông tin đăng ký trên website cung cấp dịch vụ TMĐT; lợi dụng danh nghĩa hoạt động kinh doanh TMĐT để huy động vốn trái phép; lợi dụng TMĐT để kinh doanh hàng giả, hàng hóa dịch vụ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ hoặc hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh khác... Cùng với việc phạt tiền, các website cung cấp dịch vụ TMĐT vi phạm sẽ bị đình chỉ hoạt động từ 6-12 tháng, bị tịch thu tang vật và phương tiện, thu hồi tên miền ".vn" được sử dụng để thực hiện hành vi vi phạm, buộc chủ website phải khắc phục hậu quả và nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm về TMĐT…

Trước thông tin này, người tiêu dùng khá phấn khởi bởi quyền lợi phần nào được đảm bảo. Chị Nguyễn Thi Ân ở phường An Khánh, quận Ninh Kiều, một "tín đồ" mua hàng qua mạng, cho biết: "Công việc bận rộn, không có nhiều thời gian nên tôi thường mua sắm qua mạng. Hiện nay, hàng hóa rao bán trên mạng rất phong phú. Nếu chịu khó tìm kiếm, có thể "săn" được nhiều món hàng "độc" qua mạng. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều người rao bán qua mạng nên người tiêu dùng khó có thể nhận biết đâu là website có uy tín. Vì vậy, việc xử phạt các website giả mạo hay không đăng ký sẽ loại bỏ các phần tử xấu, người tiêu dùng có thể an tâm mua sắm qua mạng".

Việc ban hành các biện pháp chế tài này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với lĩnh vực tương đối phức tạp này. Qua đó, dần minh bạch hoạt động TMĐT, đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng. Tuy nhiên, để TMĐT thật sự phát triển cần xây dựng lòng tin của người dân và doanh nghiệp. Vấn đề này đòi hỏi sự chung sức của cả người dân và doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần nỗ lực liên tục và lâu dài xây dựng uy tín, thương hiệu. Bản thân người tiêu dùng cũng là một lực lượng đáng kể giúp xây dựng môi trường giao dịch lành mạnh, thông qua việc theo dõi, giám sát và phản hồi nhằm loại bỏ những doanh nghiệp làm ăn không nghiêm túc…

L.Mẫn