Những ngày cuối năm 2018, các nhà vườn ở An Lạc Thôn, huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng vui mừng xem lô hàng trái vú sữa đầu tiên đóng thùng xuất khẩu sang Mỹ. Trong khi trước đó, từ 7 năm qua một doanh nghiệp (DN) tại Cần Thơ đã xuất trái cây tươi đạt tiêu chuẩn xuất đi châu Âu. Các DN xuất khẩu trái cây cho đây là bước khởi đầu thuận lợi và triển vọng.

Trái vú sữa đi Mỹ

Đến hẹn giữa tháng 12-2018, hơn 45 nhà vườn trong các Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp Trinh Phú, Tổ hợp tác (THT) Quyết Thắng ở thị trấn An Lạc Thôn, huyện Kế Sách lo thu hoạch vú sữa theo yêu cầu của hai công ty chuyên xuất nhập khẩu trái cây VINA T&T và Công ty Chánh Thu, đóng thùng xuất bán lô hàng hơn 2 tấn đầu tiên theo đường hàng không sang Mỹ. Đó là kết quả bước đầu chương trình xúc tiến liên kết chuỗi sản xuất giữa các nhà vườn, HTX nông nghiệp và các DN - Công ty xuất nhập khẩu trái cây VINA T&T và Công ty Chánh Thu, trong khuôn khổ Dự án Phát triển vườn cây ăn trái đặc sản tỉnh Sóc Trăng giai đoạn (2018-2020).

XK trái vú sữa đi Mỹ.

Sản phẩm trái vú sữa ngon lành đạt tiêu chuẩn VietGAP do chính nhà vườn tự tay chăm sóc được tuyển lựa trái thật đẹp, bóng bẩy... Các nhà vườn tự tin cho biết có thể gia tăng sản lượng theo hợp đồng đặt hàng với DN. Anh Trần Văn Trận trồng 150 gốc vú sữa tím xen với vú sữa Lò Rèn trên khoảng 1ha. Tuy trồng thưa nhưng hiệu quả. Vườn vú sữa 8 năm tuổi, mỗi gốc cho năng suất 400-500kg. Năm 2017 anh thu hoạch 25 tấn, bán giá bình quân 14.000-15.000 đồng/kg tổng thu hơn 300 triệu đồng. Trong khi đó anh Nguyễn Thanh Tuấn có vườn vú sữa chuyên canh rộng 3,3ha với 575 gốc. Chỉ mỗi lứa trái chiến (trái mùa đầu tiên) năm nay anh thu 20 tấn. Trong đó cân bán theo lô hàng xuất đi Mỹ đợt đầu này 290kg, giá 30.000 đồng/kg. Anh Tuấn, nói: “Nếu bán được giá tốt như vậy, nhiều vườn vú sữa bên bờ Nam sông Hậu này sẵn sàng làm theo tiêu chuẩn xuất khẩu với sản lượng lớn. Bây giờ bà con nhà vườn đang chờ đợi, hy vọng.”

Mùa vú sữa năm 2018 bước qua 2019 Công ty VINA T&T ký kết với HTX Trinh Phú thu mua 200 tấn. Hiện nay VINA T&T cho biết đã ký hợp đồng xuất khẩu sang Mỹ với số lượng cung cấp 1,5 tấn/ngày vào mùa thu hoạch chính vụ (tháng 12-2018 đến tháng 3-2019). Nhà vườn trồng và chăm sóc trái đến kỳ thu hoạch đạt quy cách sẽ được mua giá 30.000 đồng/kg, so với thời giá hiện nay cao hơn 19.000 đồng/kg (nhà vườn đang bán cho thương lái 11.000 đồng/kg). Tương tự, Công ty Chánh Thu đặt hàng thu mua của THT Quyết Thắng dự kiến khoảng 200 tấn. Đến nay THT Quyết Thắng đã giao hàng 720kg với giá 30.000 đồng/kg.

  Ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng Giám đốc Công ty VINA T&T nói, mong nhà vườn giữ “chữ tín” trong việc trồng cây cho trái đạt trái chất lượng ngon nhất, đảm bảo an toàn theo tiêu chuẩn vệ sinh thực phẩm. Vì không chỉ làm tốt đợt xuất hàng đầu mà phải cam kết giữ đúng chất lượng cả các đợt xuất hàng sau. Đó là giữ uy tín cho nhà vườn và góp phần xây dựng hình thành thương hiệu cho trái cây Việt Nam. Được như vậy chắc chắn vùng trồng trái cây chất lượng sẽ ngày càng mở rộng, sản lượng xuất khẩu tăng lên.  

Ông Tùng kỳ vọng, VINA T&T gắn kết với các HTX, nhà vườn trồng vú sữa để phát triển vùng nguyên liệu sắp tới nâng mức thu mua lên 2-4 tấn trái/ngày. Từ năm 2019 sẽ phối hợp với một đơn vị thuộc Viện Nghiên cứu cây ăn quả miền Nam ứng dụng kỹ thuật trồng rải vụ, kéo dài mùa vú sữa thu hoạch. Công ty sẽ xây dựng vùng trồng cung cấp trái nhãn Ido, xoài tại Sóc Trăng để kịp vào tháng 6-2019 xuất khẩu sang Mỹ. Bên cạnh đó kế hoạch năm 2019 VINA T&T phối hợp cùng các đơn vị chuyên ngành bảo vệ thực vật (BVTV), DN cung cấp vật tư nông nghiệp và ngân hàng tham gia hỗ trợ nhà vườn xây dựng vườn cây chuyên canh chuẩn mực để thu và bán trái cây tươi với giá trị cao hơn.

Trái ngon đạt chuẩn xuất khẩu

Để chuẩn bị cho lô hàng vú sữa xuất khẩu đầu tiên, từ tháng 6-2018 các DN xuất khẩu trái cây phối hợp Chi cục Trồng trọt - BVTV Sóc Trăng đến khảo sát vườn cây có khả năng phát triển sản lượng lớn, chất lượng ngon và bàn bạc phương thức liên kết, ký kết hợp đồng tiêu thụ.

Sóc Trăng xuất khẩu lô hàng đầu tiên trái vú sữa đi Mỹ.

Ông Nguyễn Thành Phước, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt- BVTV Sóc Trăng, cho rằng: Muốn xuất khẩu trái cây sang Mỹ nhà vườn phải được cấp mã code và đáp ứng các yêu cầu như phải bao trái, tuân thủ không dùng thuốc BVTV không được phép sử dụng. Cán bộ Chi cục Trồng trọt- BVTV Sóc Trăng phối hợp cùng Trung tâm Kiểm dịch thực vật đã tổ chức tập huấn cho các nhà vườn về kỹ thuật canh tác, bao trái, danh mục thuốc cấm sử dụng của Mỹ. Đến tháng 10-2018 HTX nông nghiệp Trinh Phú, xã Trinh Phú, huyện Kế Sách được cấp 2 mã code vùng trồng cây vú sữa tím với diện tích 30,9ha, có 22 hộ nhà vườn thành viên của HTX tham gia và THT Quyết Thắng, xã Xuân Hòa, huyện Kế Sách được cấp 1 mã code vùng trồng cây vú sữa tím với diện tích 15,5ha có 22 hộ tham gia. Sắp tới Công ty xuất nhập khẩu Mộc Phát đề nghị cấp mã code vùng trồng vú sữa tím với 9,81ha (10 nhà vườn đăng ký tham gia) và vú sữa Lò Rèn 8,01ha (7 nhà vườn tham gia) nhắm xuất hàng vào thị trường cao cấp.

Trong khi đó tại Cần Thơ hơn 7 năm trước đây, Công ty TNHH MTV The Fruit Republic (TFR-Hà Lan) đã thực hiện chuỗi giá trị sản xuất, điểm xuất phát ban đầu là từ nhà vườn. Sau thời gian chăm bón đến khi vườn cây cho trái sắp vào kỳ thu hoạch, nhân viên nhà máy phụ trách hợp tác với các chủ nhà vườn sẽ tiến hành lấy mẫu trái ngẫu nhiên và kiểm tra đạt các tiêu chuẩn theo quy định của thị trường châu Âu (EU). Trái cây phân loại đạt chuẩn sẽ được thu mua toàn bộ với giá cao hơn 5-10% so với giá trị trường bên ngoài cùng thời điểm.

TFR đã chứng minh trái cây tươi Việt Nam hoàn toàn đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe nhất để xuất khẩu bán vào thị trường các nước EU. Đã có nhiều nhà vườn hợp tác trồng và cung cấp nguyên liệu cho nhà máy TFR bắt đầu tự tin với cách làm mới - tạo dựng vườn cây đạt chuẩn trái sạch, ngon lành. Anh Đỗ Minh Hiền, Chuyên viên phát triển sản phẩm TFR, cho hay: TFR hiện có vùng nguyên liệu trái cây tươi đạt tiêu chuẩn thông qua liên kết với 170 nhà vườn, trên 700ha. Các nhà vườn tuân thủ theo quy trình sản xuất của TFR, sử dụng thuốc BVTV trong danh mục cho phép… để trái đạt chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm. Hiện thời nhà máy thu mua chế biến mỗi tháng khoảng 120 tấn bưởi, 50 tấn cam, 600 tấn chanh, 10 tấn mít… Còn lại hầu hết nhiều loại trái tươi cung cấp số lượng ổn định, quanh năm như: Cam, chanh, bưởi, thanh long và trái theo mùa như xoài, mít, chôm chôm…

ĐBSCL có 300.000ha cây ăn trái, sản lượng gần 4 triệu tấn/năm. Tuy nhiên vườn cây chuyên canh từng loại cây ăn trái chủ lực chưa nhiều, diện tích nhỏ, phân tán, nhất là diện tích vườn đạt chuẩn GAP chưa nhiều. Trong đó, Sóc Trăng hơn 29.000ha vườn cây ăn trái, nổi tiếng với các giống vú sữa ngon (hơn 1.545 ha tập trung nhiều nhất tại huyện Kế Sách), như: Vú sữa tím cho màu trái đẹp, ngọt thanh, thịt cơm dai, giòn; vú sữa Lò Rèn ngọt đậm đà, thịt cơm mềm. Ngoài ra còn nhiều giống vú sữa khác như Bơ Hồng, vú sữa Bắc Thảo (Bách Thảo). Còn ở TP Cần Thơ hiện có hơn 17.000ha vườn cây ăn trái, trong đó có hơn 1.300ha vú sữa.

Bài, ảnh: HỮU ĐỨC