Hỏi: Ông nội tôi năm nay đã 82 tuổi, có làm di chúc để lại căn nhà cho cha tôi (cha tôi là con trưởng đã ở riêng) vì ông tôi bất mãn chú út đang ở chung với ông nhậu nhẹt, say xỉn tối ngày, không lo làm ăn. Nhưng ngặt nỗi, chú tôi đã đem di chúc và sổ đỏ đi cầm lấy tiền tiêu rồi. Vậy sau này ông tôi mất thì cha tôi có được sang tên căn nhà từ ông nội tôi qua tên cha tôi không? Cha tôi phải đi đến đâu để xin cấp lại sổ đỏ; di chúc có cần làm lại không?

TRẦN THỊ NGỌC

(huyện Vĩnh Thạnh, TP Cần Thơ)

Thắc mắc của bạn Trần Thị Ngọc được Luật sư Ngô Công Minh, Cộng tác viên Trung tâm Trợ giúp pháp lý Cần Thơ, trả lời như sau:

“Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết (Điều 646 Bộ luật Dân sự).

Di chúc có hiệu lực pháp luật tại thời điểm mở thừa kế (khoản 1 Điều 667). Việc người khác đem di chúc và sổ đỏ đi cầm để lấy tiền là loại giao dịch không hợp pháp. Bởi lẽ, di chúc được lập ra, người lập di chúc có thể sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc vào bất cứ lúc nào hoặc người lập di chúc thay thế di chúc này bằng di chúc mới thì di chúc trước bị hủy bỏ. Di chúc chỉ có hiệu lực khi người lập di chúc chết và không có hiệu lực khi người lập di chúc còn sống.

Như vậy, việc đem tờ di chúc (khi người lập di chúc còn sống) và sổ đỏ để cầm cố là việc làm không đúng pháp luật sẽ dẫn đến vô hiệu loại giao dịch dân sự này và hậu quả pháp lý sẽ xảy ra. Hơn nữa, giao dịch dân sự vô hiệu không làm phát sinh, thay đổi; chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của các bên kể từ thời điểm xác lập. Khi giao dịch dân sự vô hiệu thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận; nếu không hoàn trả được bằng hiện vật thì phải hoàn trả bằng tiền, trừ trường hợp tài sản giao dịch, hoa lợi, lợi tức thu được bị tịch thu theo quy định của pháp luật. Bên có lỗi gây thiệt hại phải bồi thường (Điều 137 Bộ luật Dân sự)”.

BÍCH ANH (thực hiện)