Phần lớn các trường tại Hoa Kỳ học theo học kỳ; học kỳ mùa Thu bắt đầu vào tháng 9 và học kỳ mùa Xuân bắt đầu vào cuối tháng 1. Để có thể tham gia khóa học vào học kỳ mùa Thu 2009, du học sinh phải gởi hồ sơ đến các trường trong tháng 1, 2- 2009. Hiện tại là thời điểm các du học sinh chuẩn bị hồ sơ để gởi đến các trường tại Hoa Kỳ. Trao đổi với Báo Cần Thơ, ông Trần Thắng, Chủ tịch Hội Văn hóa và Giáo dục Việt Nam tại New York (The Institute for Vietnamese Culture and Education- IVCE) khẳng định:

- Lâu nay, nhiều người có thói quen nhờ các trung tâm dịch vụ lo hộ hồ sơ du học với chi phí cho mỗi hồ sơ không phải thấp. Trong khi đó, cách làm hồ sơ nhập học khá đơn giản, có thể trong vòng 1 giờ trên Internet là du học sinh đã hoàn chỉnh một bộ hồ sơ để gởi đến các trường đại học (ĐH) Hoa Kỳ. Nếu chịu khó tìm hiểu, các du học sinh vẫn có thể tự làm hồ sơ, vừa có thể tiết kiệm mà vẫn đạt được kết quả tốt. Điều quan trọng là du học sinh thể hiện được tính tự lập của mình.

* Một trong những khâu quan trọng của quá trình làm hồ sơ du học Hoa Kỳ là chọn trường để nộp đơn. Ông có thể giới thiệu một số kinh nghiệm chọn trường, chọn ngành học để nộp hồ sơ?

- Hoa Kỳ có trên 3.000 trường ĐH và cao đẳng (CĐ) vì thế IVCE phân chia các trường ĐH Hoa Kỳ làm 4 loại: A, B, C và D để giúp cho sinh viên Việt Nam dễ tìm khoảng trường phù hợp.

Các trường loại A có mức độ học cao, là nhóm trường dễ cấp học bổng nhất khi chấp thuận đơn nhập học. Trường loại A thường dành cho sinh viên xuất sắc, đạt thành tích trong các đội tuyển thành phố và quốc gia, có kinh nghiệm nghiên cứu khoa học (đối với chương trình thạc sĩ và tiến sĩ).

Các trường loại B có mức độ học khá cao, cũng tương đối dễ cấp học bổng. Sinh viên loại khá có thể nộp đơn vào các trường loại B.

Các trường loại C có mức độ học trung bình, cũng cấp học bổng, sinh viên loại trung bình và khá có thể nộp đơn vào các trường loại C.

Các trường loại D là hệ thống Community College (CĐ cộng đồng - chương trình 2 năm) và một số ĐH thuộc loại nhỏ, chương trình học tương đối thấp. Sinh viên loại trung bình có thể nộp đơn vào các trường loại D. Trường CĐ cộng đồng không cấp học bổng, nhưng các ĐH nhỏ thuộc khối trường tư cũng cấp học bổng.

Khác với Việt Nam, hầu như các trường tại Hoa Kỳ đều có tất cả các ngành học; chỉ có một số ngành đặc biệt như Du lịch, Khách sạn, Thời trang, v,v... chỉ nằm ở những thành phố lớn. Cần lưu ý khi trường ĐH không chấp thuận nhận bạn vào những ngành có tính cạnh tranh cao như Công nghệ thông Tin (Computer Science), Kỹ sư (Engineering), Thương mại (Marketing, Accounting, Banking, Finance, Management) mà đưa bạn sang những ngành khác thì bạn nên chấp thuận. Cố gắng học tốt ngành này, sau 1-2 năm, du học sinh sẽ có cơ hội chuyển sang ngành yêu thích.

* Về ngoại ngữ, ngoài yêu cầu điểm TOEFL, các trường ĐH Hoa Kỳ còn yêu cầu một số điểm như: SAT, GRE, GMAT. Ông có thể giải thích thêm về các điểm này?

- Điểm SAT là yêu cầu đối với học sinh lớp 12 nộp đơn vào ĐH, hoặc khi du học sinh đang là sinh viên ĐH ở Việt Nam. Điểm SAT gồm có 3 phần: Toán, Đọc phân tích và Viết, mỗi phần 800 điểm. Ngoài ra, những trường loại A còn yêu cầu sinh viên gửi thêm điểm SAT Subject, là môn thi riêng như Toán, Lý, Sinh, Sử... với điểm tối đa là 800.

Điểm GRE là yêu cầu đối với sinh viên nộp đơn vào chương trình thạc sĩ hay tiến sĩ cho các ngành như kỹ sư, khoa học tự nhiên, khoa học xã hội nhân văn.

Điểm GMAT là yêu cầu đối vớ sinh viên học MBA. Điểm GRE, GMAT gồm 3 phần: Toán, Kiểm tra từ và Viết phân tích, mỗi phần 800 điểm, riêng phần Viết 6 điểm. Ngoài ra còn có GRE Subject với điểm tối đa là 990.

Thời gian luyện các môn SAT, GMAT, GRE khoảng 3 tháng nếu sinh viên đã có tiếng Anh khá.

Đối với điểm TOEFL, các trường yêu cầu điểm TOEFL ibt vào khoảng 80- 100. Nếu có nền tảng tiếng Anh tốt, du học sinh nên tự luyện thi TOEFL dựa trên tài liệu TOEFL ibt ETS của nhà xuất bản McGraw Hill. Có thể tìm các CD đề thi mẫu TOEFL ibt tại các tiệm CD để luyện tập. Nếu chưa có nền tảng tiếng Anh tốt, nên học thêm tiếng Anh 6- 12 tháng, sau đó quay lại luyện thi TOEFL. Đa phần sinh viên Việt Nam chưa xác định khả năng tiếng Anh của mình khi đăng ký luyện thi TOEFL nên hiệu quả chưa cao.

* Thưa ông, học phí của các trường ở Hoa Kỳ như thế nào? Có những loại học bổng nào dành cho du học sinh?

- Trung bình, học phí, tiền ăn và ở tại một trường tư khoảng 30.000- 45.000 USD/ sinh viên/ năm. Học phí, tiền ăn, ở tại một trường công khoảng 20.000- 30.000 USD/ năm đối với sinh viên quốc tế, và 10.000- 20.000 USD/ năm đối với sinh viên trong tiểu bang. Trường CĐ Cộng đồng (chương trình 2 năm) có học phí khoảng 5.000 USD/ năm và loại trường này không có nội trú.

Có 2 loại học bổng dành cho du học sinh: học bổng của trường ĐH và học bổng của các tổ chức. Đối với học bổng của trường ĐH, khi nộp đơn cho chương trình ĐH, trong đơn có phần Scholarship, du học sinh đánh dấu vào đó. Để tìm được học bổng, phải có điểm SAT trên 1.900 điểm và những mục khác trong hồ sơ đều tốt. Học bổng có thể là toàn phần hoặc bán phần, có thể bao gồm hoặc không bao gồm sinh hoạt phí. Nếu học bổng không bao gồm sinh hoạt phí, muốn xin thêm, du học sinh đến văn phòng Financial Aid Office để xin làm đơn và nên làm sớm vài tháng trước khi mùa học bắt đầu. Các trường có nhiều phần học bổng cho sinh viên châu Á nói chung và sinh viên Việt Nam nói riêng.

Có 3 loại học bổng cho chương trình thạc sĩ và tiến sĩ thuộc các ngành kỹ sư, khoa học tự nhiên, khoa học xã hội nhân văn: Fellowship, Research Assistantship, Teaching Assistantship. Fellowship là dạng học bổng thường dành cho những người có điểm xuất sắc, được sự giới thiệu nhiệt tình của các giáo sư nổi tiếng. Du học sinh chỉ đọc sách nghiên cứu riêng trong 2 năm đầu; từ năm thứ 3, bắt đầu làm việc ở phòng thí nghiệm. Dạng học bổng Research Assistantship, du học sinh phải làm việc trong các phòng thí nghiệm hoặc giúp đỡ các giáo sư viết bài nghiên cứu, khoảng 15-20 giờ/ tuần. Dạng học bổng Teaching Assistantship, du học sinh phụ tá giáo sư giảng dạy với nhiều hình thức: chấm bài, gác thi, đứng lớp,... khoảng 15-20 giờ/ tuần.

Khác với Việt Nam, ở Hoa Kỳ, sinh viên có thể học thẳng từ cử nhân hay kỹ sư lên tiến sĩ. Các ngành Tin học, Kỹ sư Điện, Kinh tế rất cạnh tranh nên khó nhận được học bổng; những ngành Toán, Lý, Hóa, Sinh dễ tìm học bổng hơn. Các trường ĐH Hoa Kỳ không hoặc rất hiếm khi cấp học bổng cho những ngành như Y khoa, Nha khoa, Luật sư, MBA.

Về học bổng của các tổ chức, rất ít có học bổng chính của các tổ chức cho chương trình ĐH. Đối với chương trình sau ĐH, có các học bổng như: Vietnam Education Foundation (VEF), International Fellowships Program (IFP), Fulbright Program, Humphrey Program. Khi du học sinh được trường ĐH chấp thuận nhận vào, các tổ chức mới cấp học bổng.

Đối với nguồn học bổng nào đi nữa thì hồ sơ nhập học của du học sinh là yếu tố duy nhất quyết định học bổng.

* Hiện nay, một số gia đình có xu hướng cho con em mình du học Hoa Kỳ theo chương trình trao đổi văn hóa. Theo ông điều này có nên hay không, vì sao?

- Chương trình trao đổi văn hóa là chương trình giúp du học sinh Việt Nam du học 1 năm tại trường THPT Hoa Kỳ để trao đổi văn hóa. Đối tượng của chương trình này là học sinh lớp 10, học sinh lớp 11. Lợi ích của chương trình này là tạo điều kiện cho học sinh Việt Nam tiếp xúc với học sinh Hoa Kỳ, tiếp thu được phương pháp học của các trường THPT Hoa Kỳ, có điều kiện phát triển Anh ngữ. Ngoài ra, học sinh Việt Nam còn có cơ hội được các trường ĐH Hoa Kỳ nhận vào; được nhận học bổng của các trường ĐH Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, chương trình trao đổi văn hóa cũng có một số bất lợi. Đa phần học sinh Việt Nam tham dự chương trình này là học sinh lớp 11. Như vậy, qua Mỹ, các em sẽ học lớp 12. Tuy nhiên, một số trường THPT Hoa Kỳ yêu cầu học sinh Việt Nam học lại lớp 11 nên học sinh phải xin phép giáo viên làm bài kiểm tra để được miễn học một số môn. Một số trường THPT Hoa Kỳ cho học sinh học lớp 12 nhưng không cho phép tốt nghiệp THPT nên học sinh Việt Nam phải thi bằng GED để thay thế bằng THPT. Ngoài ra, một số người đỡ đầu bắt học sinh làm công việc nhà dù nguyên tắc là học sinh chỉ làm việc nhẹ và tình nguyện làm việc.

Do đa phần học sinh Việt Nam phụ thuộc vào gia đình, chưa có tính tự lập, khó hòa nhập vào môi trường mới nên phụ huynh nên cân nhắc kỹ việc cho con em đi theo chương trình này.

* Xin cảm ơn ông!

SỸ HUIÊN (Thực hiện)