* Điều tra: VÂN LÂM

Qua hơn 8 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 7, khóa IX, công tác quản lý đất đai của TP Cần Thơ có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được vẫn còn bộc lộ nhiều yếu kém cần được kịp thời khắc phục và đòi hỏi có sự đột phá trong chính sách nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý đất đai.

CHUYỂN BIẾN...

Dự án Nhà máy Lọc dầu kéo dài nhiều năm, gây ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất của người dân.

Cách đây khoảng 5 năm, nhiều khu vực ở phường Phú Thứ vẫn còn là đất nông nghiệp với những cánh đồng lúa trĩu hạt, những vườn cây ăn trái xanh rờn. Thế nhưng, nay những “bờ xôi ruộng mật” đó đã nhường chỗ cho các công trình, dự án của thành phố. Tuy tiếc nhưng nhiều người dân có đất bị giải tỏa vẫn đồng tình, ủng hộ chủ trương phát triển hạ tầng, kinh tế- xã hội của thành phố. Lão nông Đinh Văn Tám, ở phường Phú Thứ nói: “Bỏ thì tiếc nhưng giữ lại cũng đâu có ổn. Là thành phố trực thuộc Trung ương, kinh tế mũi nhọn phải là công nghiệp, dịch vụ, thương mại, đường sá phải thông thoáng mới thúc đẩy giao thương. Vì vậy, việc đất nông nghiệp nhường chỗ cho các công trình, dự án cũng là chuyện thường tình”. Là thành phố đô thị loại I, có tốc độ đô thị hóa nhanh nhưng Cần Thơ vẫn giữ được diện tích đất nông nghiệp ổn định, góp phần đảm bảo chỉ tiêu 3,8 triệu ha trồng lúa của Chính phủ. Tính đến năm 2010, thành phố có hơn 113.869 ha đất nông nghiệp, trong đó đất trồng lúa chiếm trên 80%. “Nhu cầu đất sạch của thành phố để xây dựng các công trình công cộng, khu đô thị,... là rất lớn. Nhưng không vì thế mà thu hồi, giải tỏa đất tràn lan, ảnh hưởng đến đời sống của bà con”- ông Nguyễn Văn Sử, Quyền Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP Cần Thơ, cho biết. Trong kỳ quy hoạch sử dụng đất từ năm 2005 đến 2010, địa phương chỉ sử dụng 4.365,07ha đất nông nghiệp so với chỉ tiêu quy hoạch 7.182ha. Vì vậy, nhìn chung công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đáp ứng nhu cầu phát triển của thành phố.

Ngoài việc đảm bảo hiệu quả trong công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, công tác cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cũng đạt kết quả đáng ghi nhận. Tính đến nay, thành phố đã đạt hơn 90% chỉ tiêu cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình. Đạt được kết quả này là do TP Cần Thơ tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính,... Hàng năm, thành phố đều ban hành giá đất sát với giá thị thường làm cơ sở tính tiền thuê đất, tiền sử dụng đất khi nhà nước bồi thường do thu hồi... Công tác thu tiền từ đất đai của thành phố cũng đạt kết quả khả quan. Từ năm 2003 đến nay, tổng số tiền thu từ đất trên địa bàn thành phố đạt hơn 3.400 tỉ đồng. Thực hiện tinh thần Nghị định số 170NĐ-CP ngày 22-9-2004 của Chính phủ, TP Cần Thơ đã chủ động sắp xếp, đổi mới lại các nông trường như Nông trường Sông Hậu, Nông trường Cờ Đỏ.

Tuy đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận qua hơn 8 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 7, khóa IX về tiếp tục thực hiện đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nhưng công tác quản lý đất đai của thành phố vẫn bộc lộ nhiều yếu kém, bất cập cần có sự đột phá trong quản lý. Mặt khác, nhiều quy định của pháp luật về đất đai không còn phù hợp với thực tiễn phát triển của đất nước cần sửa đổi, bổ sung.

... CHƯA NHƯ MONG MUỐN

Công trình xây dựng không phép ở quốc lộ 91B, phường Hưng Lợi, quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ. Ảnh: VÂN LÂM

Nhiều năm nay, người dân ở phường Phước Thới, quận Ô Môn rất bức xúc trước thực trạng nhiều dự án quy hoạch kéo dài, ảnh hưởng đến đời sống bà con. Điển hình như dự án xây dựng Nhà máy Lọc dầu. Năm 2005, được Thủ tướng Chính phủ đồng ý cho nhà đầu tư lập dự án, đến năm 2008, UBND TP Cần Thơ cấp Giấy chứng nhận đầu tư. Tuy nhiên, từ đó đến nay dự án với quy mô 50 ha này vẫn chưa được triển khai. Trong khi nhiều hộ dân có đất nằm trong quy hoạch xây dựng nhà máy gặp rất nhiều khó khăn. Bà Hà Thị Hằng, ở phường Phước Thới, bức xúc nói: “Xây dựng Nhà máy Lọc dầu góp phần thúc đẩy kinh tế thành phố phát triển, gia đình tôi đâu có phản đối. Thế nhưng, quy hoạch quá lâu mà không đả động gì hết, trong khi đó người dân không dám đầu tư sản xuất nông nghiệp vì sợ giải tỏa, làm giấy tờ cũng gặp khó”.

Hiện TP Cần Thơ có hơn 50 công trình, dự án quy hoạch chậm thực hiện hoặc kéo dài thời gian triển khai. Ông Nguyễn Văn Đời, Chủ tịch Hội Nông dân TP Cần Thơ, lo ngại: “Nhiều dự án chậm triển khai cho thấy công tác quy hoạch, quản lý đất còn nhiều bất cập. Thực trạng này không chỉ gây ảnh hưởng đến đời sống người dân mà còn gây ra sự lãng phí lớn trong sử dụng đất”. Điều này được ông Lê Hồng Phát, Giám đốc Sở Xây dựng TP Cần Thơ thừa nhận. Cũng theo ông Phát, sắp tới Sở sẽ tiếp tục rà soát các dự án “trầm ê” để đề xuất UBND TP Cần Thơ xóa bỏ.

Một vấn đề khiến cơ quan chức năng đau đầu chính là tình trạng xây dựng công trình trái phép, sai phép. Đáng ngại hơn đã xảy ra tình trạng đầu nậu mua đất rồi phân lô, bán nền, hình thành những khu dân cư “chui”. “Tình trạng xây dựng trái phép, sai phép, khu dân cư tự phát nếu không được chấn chỉnh kịp thời sẽ phá vỡ quy hoạch của thành phố”- Một chuyên gia trong lĩnh vực xây dựng nói. Tuy mức độ vi phạm trong lĩnh vực xây dựng, đất đai ngày càng diễn ra nghiêm trọng nhưng cơ quan chức năng vẫn chưa có giải pháp xử lý hiệu quả.

Qua tổng kết thực hiện Nghị quyết Trung ương 7, khóa IX, cho thấy quy định của pháp luật trong lĩnh vực đất đai có nhiều điểm chưa phù hợp với thực tiễn. Từ đó, đã gây khó khăn cho công tác quản lý cũng như người sử dụng đất. Luật sư Nguyễn Thanh Bình, Đoàn Luật sư TP Cần Thơ, phân tích: Luật Đất đai quy định thời hạn giao đất trồng cây hàng năm, đất nuôi trồng thủy sản, đất làm muối là 20 năm; thời hạn giao đất trồng cây lâu năm, đất rừng sản xuất cho hộ gia đình, cá nhân là 50 năm. Trong khi Điều 18 Hiến pháp quy định “Nhà nước giao đất cho các tổ chức và cá nhân sử dụng ổn định lâu dài”. Điều này cho thấy quy định trên không phù hợp với Hiến pháp. Mặt khác, quy định này còn gây phiền hà cho dân vì khi hết thời hạn sử dụng đất người dân phải làm thủ tục để gia hạn thời hạn ghi trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Cũng theo Luật sư Bình, Luật Đất đai quy định về hạn mức giao đất nông nghiệp là chưa phù hợp với định hướng phát triển nền kinh tế nông nghiệp. “Muốn phát triển nền nông nghiệp lớn mạnh thì sản xuất nông nghiệp phải ở dạng quy mô lớn như trang trại, nông trại. Chính vì thế quy định này đã trở thành rào cản cho đầu tư sản xuất phát triển kinh tế nông nghiệp. Bên cạnh đó, quy định này không phù hợp với tập quán sản xuất ở vùng ĐBSCL, vùng đồi núi... Thực tế các khu vực này nhiều hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất có diện tích rất lớn”.

Tại Hội nghị tổng kết Nghị quyết Trung ương 7, khóa IX ngày 28-12-2011, đồng chí Nguyễn Hữu Lợi, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy đánh giá cao những nỗ lực của thành phố trong việc triển khai thực hiện trong thời gian qua. Đồng thời, yêu cầu các cơ quan hữu quan tích cực triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong quản lý, sử dụng đất của thành phố thời gian tới.