Sản xuất rau màu tại phường Long Tuyền, quận Bình Thủy.

* Khuyến khích nông dân sản xuất RAT

Theo Chi cục Bảo vệ thực vật Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) TP Cần Thơ, những năm gần đây các ngành chức năng của thành phố đã quan tâm nhiều đến việc khuyến khích và hướng dẫn nông dân sản xuất RAT. Mở các lớp tập huấn cho nông dân về các kỹ thuật và quy trình sản xuất RAT. Hướng dẫn nông dân sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật nằm trong danh mục cho phép và đảm bảo thời gian cách ly thuốc, tăng cường sử dụng chế phẩm sinh học, hạn chế dùng phân hóa học... Từ đó, người dân đã thay đổi tích cực trong nhận thức và hành vi. Qua kiểm tra cho thấy, các mẫu rau màu có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật vượt mức cho phép đã có xu hướng giảm.

Rau quả là sản phẩm cực kỳ quan trọng đối với sức khỏe con người và là nguồn thực phẩm không thể thiếu trong bữa ăn hàng ngày. Để tăng sản lượng, chủng loại rau và tạo cho sản phẩm có hình dáng, màu sắc bắt mắt, không ít nông dân đã sử dụng ồ ạt, thiếu chọn lọc các loại phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, góp phần làm ô nhiễm môi trường và tạo ra những sản phẩm rau quả không an toàn cho sức khỏe người sử dụng. Nhằm đẩy mạnh chuyển giao kỹ thuật và khuyến khích người dân thành phố sản xuất RAT, Sở Khoa học và Công nghệ TP Cần Thơ đã phối hợp Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư (Sở NN&PTNT) TP Cần Thơ thực hiện dự án “Xây dựng mô hình sản xuất RAT phục vụ tiêu dùng tại TP Cần Thơ”. Dự án này do Trung tâm Khuyến nông- Khuyến ngư TP Cần Thơ thực hiện từ năm 2007 đến năm 2010, Sở Khoa học và Công nghệ TP Cần Thơ và Bộ Khoa học và Công nghệ là các cơ quan theo dõi, quản lý và cấp kinh phí cho dư án. Theo Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư TP Cần Thơ, dự án này đã chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật mới, giúp nông dân thành phố nâng cao nhận thức RAT và xây dựng các mô hình, vùng sản xuất RAT, cung cấp sản phẩm rau sạch trong thành phố. Dự án được triển khai tại các phường Long Tuyền, Long Hòa (quận Bình Thủy) và xã Nhơn Nghĩa (huyện Phong Điền). Ban chủ nhiệm dự án đã xây dựng hoàn chỉnh 10 loại tài liệu quy trình kỹ thuật sản xuất RAT cho các loại rau màu chính, thiết kế sổ nhật ký sản xuất RAT cho người trồng rau, thực hiện 111 điểm trình diễn, tổ chức được 5 nhóm nông dân sản xuất RAT, với hàng trăm nông dân tham gia... Trong 5 nhóm nông dân sản xuất RAT, có 2 hợp tác xã (gồm 1 hợp tác xã ở phường Long Tuyền và 1 ở phường Long Hòa, quận Bình Thủy) và 3 nhóm nông dân ở 3 ấp Tân Thành, Tân Thuận, Nhơn Thành thuộc xã Nhơn Nghĩa, huyện Phong Điền) với hơn 100 nông dân tham gia.

Bà Nguyễn Thị Hồng Điểu, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư TP Cần Thơ cho biết, nông dân sau khi tham gia dự án đã có ý thức cao về việc sản xuất RAT, giảm số lần phun thuốc bảo vệ thực vật, tăng cường sử dụng phân hữu cơ, giảm lượng phân bón hóa học... Nông dân đã tích cực ứng dụng những tiến bộ mới để xây dựng vùng rau chất lượng cao tại thành phố.

* Còn vướng ở đầu ra sản phẩm

Những năm gần đây, nông dân tại nhiều quận, huyện ở TP Cần Thơ đã chú ý đến phát triển trồng các loại rau màu (mang lại lợi nhuận cao gấp 2-4 lần so với sản xuất lúa). Qua các dự án và các chương trình khuyến khích phát triển sản xuất rau theo hướng an toàn, nông dân tại các địa phương đã tích cực hưởng ứng việc sản xuất RAT. Tuy nhiên, việc duy trì và phát triển sản xuất RAT đang gặp khó. Giá bán và đầu ra sản phẩm RAT chưa có sự khác biệt nhiều so với rau chưa an toàn. Nhưng sản xuất RAT tốn nhiều công sức hơn và đôi lúc rau không tốt và đạt năng suất cao như các loại rau sản xuất theo quy trình thông thường.

Tại TP Cần Thơ, hiện các loại RAT (có bao bì, thương hiệu) chủ yếu được bày bán tại các siêu thị, chứ chưa thấy xuất hiện tại các chợ trên địa bàn thành phố (ngoại trừ điểm bán RAT ở căng tin Đại học Cần Thơ). Theo nhiều nông dân và các hợp tác xã, tổ sản xuất rau màu tại TP Cần Thơ, họ đã thực hiện tốt các quy trình sản xuất RAT, nhưng chưa thực hiện được khâu đóng gói sản phẩm gắn với các nhãn hiệu và chứng nhận sản phẩm RAT nên việc tiêu thụ sản phẩm còn gặp khó khăn. Sản phẩm RAT làm ra phải đem tiêu thụ tại các chợ như những loại rau thông thường. Do vậy, người sản xuất RAT tại thành phố cần các cơ chế chính sách và sự hỗ trợ của các ngành chức năng trong việc xây dựng thương hiệu bao bì sản phẩm và giải quyết các khó khăn về đầu ra. Nông dân rất cần ngành chức năng cấp giấy chứng nhận RAT cho các sản phẩm rau mà họ sản xuất ra đạt theo yêu cầu về RAT.

Tại buổi nghiệm thu dự án “Xây dựng mô hình sản xuất RAT phục vụ tiêu dùng tại TP Cần Thơ” vào tháng 12-2010, bà Nguyễn Ý Nguyện, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP Cần Thơ, kiêm Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu dự án này, cho rằng: “Muốn tạo thuận lợi về đầu ra cho các sản phẩm RAT và đưa hàng vào các siêu thị, đòi hỏi sản phẩm làm ra vừa phải đảm bảo yêu cầu về chất lượng, vừa phải đa dạng về sản phẩm. Các hộ sản xuất rau màu tại thành phố cần phải chấm dứt tình trạng sản xuất manh mún, nhỏ lẻ bằng cách liên kết lại để hình thành các tổ sản xuất, hợp tác xã. Về phía Sở Khoa học và Công nghệ thành phố sẽ phối hợp với các sở ngành và địa phương nghiên cứu, tiếp tục có các chương trình, dự án hỗ trợ nông dân và các tổ sản xuất và hợp tác xã RAT thiết kế bao bì, đăng ký nhãn hiệu và hình thành các kênh tiêu thụ sản phẩm...”. Theo bà Nguyễn Thị Kiều, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật TP Cần Thơ, an toàn vệ sinh thực phẩm đang là vấn đề bức xúc của xã hội. Thời gian qua, các ngành chức năng ở trung ương và địa phương đã có nhiều chủ trương, chính sách và biện pháp nhằm hỗ trợ và khuyến khích nông dân sản xuất RAT, sản xuất theo tiêu chuẩn VIETGAP. Nhằm đẩy mạnh việc sản xuất RAT, tới đây các sở, ngành thành phố sẽ tham mưu cho UBND thành phố để tiếp tục có chính sách khuyến khích người dân sản xuất, kinh doanh và sử dụng RAT, giúp tạo đầu ra tốt cho sản phẩm RAT.

Bài, ảnh: KHÁNH TRUNG