Nông dân đang lo lắng khi giá lúa giảm mạnh và lượng thương lái đi thu mua lúa cũng ít. Ảnh: VĂN CÔNG

Vào thời điểm này, giá nhiều loại lúa gạo đã giảm 200-300 đồng/kg so với cách nay 1 tuần. Tại TP Cần Thơ và nhiều tỉnh như: Hậu Giang, Vĩnh Long... lúa tươi IR50404 chỉ còn ở mức giá 4.200-4.300 đồng/kg, lúa khô 5.000-5.200 đồng/kg; nhiều loại lúa tươi hạt dài có giá 4.400-4.500 đồng/kg, lúa khô 5.300-5.500 đồng/kg. Giá gạo lứt nguyên liệu làm thành gạo 5% tấm được nhiều doanh nghiệp thu mua ở mức 7.000-7.150 đồng/kg; gạo lứt làm thành gạo 15% và 25% tấm có giá 6.700-6.900 đồng/kg.

Giá lúa gạo giảm mạnh được cho là do gần đây nhiều địa phương ở ĐBSCL bước vào thu hoạch lúa hè thu 2012 làm nguồn cung lúa hàng hóa đang tăng. Trong khi đó, hoạt động thu mua lúa gạo của các doanh nghiệp và tiểu thương vẫn còn khá yếu. Theo nhiều tiểu thương kinh doanh lúa gạo ở TP Cần Thơ, hiện nhiều doanh nghiệp chế biến gạo xuất khẩu vẫn còn lo tập trung xuất hàng và giải quyết lượng gạo còn tồn nên chưa đẩy mạnh mua hàng. Hơn nữa, nhiều doanh nghiệp cũng đang tỏ ra rất kén chọn khi mua hàng vì chất lượng gạo trong vụ hè thu này không bằng vụ đông xuân. Chính vì vậy, phần lớn các tiểu thương kinh doanh lúa gạo cũng chưa dám đẩy mạnh thu mua lúa vì sợ khó tiêu thụ khi doanh nghiệp đang rất kén chọn mua hàng, nhất là khi giá gạo nguyên liệu giảm thêm, tiểu thương sẽ bị lỗ nặng.

Theo nhiều nông dân ở TP Cần Thơ, năm nay thời tiết mưa nắng thất thường đã làm nhiều diện tích lúa hè thu tuột giảm năng suất rất nhiều so vụ hè thu năm ngoái. Thế nhưng, giá lúa đang tuột xuống ở mức thấp và có nhiều khả năng còn giảm do bước vào thu hoạch rộ nên nhiều nông dân rất lo lắng về khả năng sẽ không kiếm được lợi nhuận trong vụ hè thu này, thậm chí có thể bị lỗ vốn. Anh Trần Văn Tâm, ở ấp Lân Quới 2, xã Thạnh Quới, huyện Vĩnh Thạnh, vừa thu hoạch 10 công lúa hè thu, than: “Năng suất lúa chỉ đạt khoảng 30 giạ/công(tầm lớn), giảm hơn 10 giạ/công so với cùng kỳ năm trước. Nhưng giá lúa lại thấp hơn khoảng gần 1.000 đồng/kg so với cùng kỳ năm trước. Tuần trước, lúa tươi (giống lúa OM4218) được thương lái mua tại ruộng giá 4.700 đồng/kg, nhưng nay giảm chỉ còn 4.500 đồng/kg, mà thương lái còn chê khen lúa xấu đòi giảm giá thêm nữa”. Chị Nguyễn Thị Kiều, người cùng địa phương, tiếp lời: “Năm ngoái, làm vụ hè thu lời tới 2 triệu/công, còn vụ này nông dân “nằm mơ” cũng khó kiếm lời được khoảng 1 triệu đồng/công bởi lúa vừa bị thất mà giá lại đi xuống. Ai mà mướn đất làm lúa coi như lỗ chắc do tiền mướn đất đã ở mức 1,5 triệu đồng/công rồi, thêm tiền vật tư và nhân công khoảng 1,7 triệu đồng nữa...”. Ông Võ Thanh Sơn, ở ấp Thới Hiệp 1, xã Đông Thắng, huyện Cờ Đỏ, có 20 công ruộng. Vụ hè thu này, lúa của ông cho năng suất khoảng 35 giạ/công. Tuy nhiên, ông Sơn cũng không vui vì giá lúa đang giảm mạnh. Ông Sơn cho rằng: “Lúa phải ở mức từ 6.000 đồng/kg trở lên như năm trước nông dân mới khỏe, chứ giá chỉ ở mức 5.000-5.200 đồng như hiện nay nông dân rất khó kiếm lời. Tôi rất mong Nhà nước có chính sách thu mua tạm trữ hoặc có biện pháp gì đó để các doanh nghiệp đẩy mạnh thu mua lúa gạo nhằm kéo giá giúp nông dân có điều kiện đầu tư tái sản xuất”.

Vụ hè thu 2012, TP Cần Thơ xuống giống với diện tích tương đương vụ hè thu năm 2011, các trà lúa thu hoạch sớm có năng suất thống kê bước đầu đạt trên 4,5 tấn/ha, dự kiến sản lượng lúa hè thu năm nay hơn 370.000 tấn. Với sản lượng tương đối lớn như thế, cùng với sản lượng lúa của nhiều tỉnh trong vùng ĐBSCL cũng đang bước vào thu hoạch, lượng lúa hàng hóa trên thị trường sẽ dồi dào, đòi hỏi các doanh nghiệp và ngành chức năng phải có kế hoạch tiêu thụ lúa cho nông dân từ sớm, nếu không, nông dân sẽ rơi vào bị động về đầu ra. Theo bà Nguyễn Thị Kiều, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP Cần Thơ, thành phố mới bước vào thu hoạch lúa hè thu 2012, tính đến nay có trên 1.000 ha (chủ yếu ở Ô Môn, Bình Thủy, Cái Răng...) đã được thu hoạch trên tổng số 82.192 ha lúa hè thu của thành phố, năng suất thống kê bước đầu đạt trên 4,5 tấn/ha. Dự kiến, vào nửa cuối tháng 6 và đầu tháng 7-2012 nông dân thành phố mới thu hoạch rộ lúa hè thu... Nhìn chung, do mới bước vào thu hoạch nên áp lực tiêu thụ lúa hè thu của nông dân chưa lớn lắm. Tuy nhiên, giá lúa đang giảm, với tình hình này khi bước vào thu hoạch rộ trong thời gian tới có thể nông dân gặp khó khăn về đầu ra, mức lời giảm...

Hè thu đang là vụ lúa có sản lượng lớn đứng thứ 2 trong năm tại ĐBSCL chỉ sau vụ đông xuân, với diện tích xuống giống toàn vùng trên 1,6 triệu ha. Sản lượng lúa trong vụ này lớn và thường được thu hoạch đồng loạt tại nhiều địa phương, nông dân lại cần bán ngay sau thu hoạch vì thiếu vốn và các điều kiện bảo quản lúa gạo. Nếu vì tình hình xuất khẩu gặp khó hay doanh nghiệp “vin” vào lý do chất lượng lúa gạo vụ này kém mà không đẩy mạnh thu mua, giá lúa rất dễ bị giảm mạnh thêm nữa. Trong những năm qua, nông dân trồng lúa tại ĐBSCL đã không ít lần gặp khó trong tiêu thụ lúa ở vụ hè thu. Tuy nhiên, do sản xuất lúa trong vụ này có những điều kiện thuận lợi nhất định về nước tưới tiêu cho lúa nên nhiều nông dân vẫn mạnh dạn phát triển sản xuất với hy vọng sẽ “gặp thời” lúa có giá. Nhưng thực tế cho thấy, sản xuất lúa của nông dân trong vụ hè thu đang rất dễ gặp rủi ro do hoàn toàn phụ thuộc vào thị trường. Trong khi chất lượng lúa gạo vụ hè thu cũng rất dễ bị giảm sút do thời tiết mưa nắng đột ngột và nông dân phơi sấy, bảo quản lúa khó khăn do thời tiết có mưa nhiều. Xem ra, muốn nâng cao chất lượng, giá trị lúa gạo Việt Nam, đã đến lúc chúng ta cần phải tổ chức tốt hơn việc sản xuất và tiêu thụ lúa của nông dân trong vụ hè thu. Mong rằng, các doanh nghiệp và ngành chức năng cần chủ động giúp tiêu thụ lúa của nông dân ngay từ đầu vụ chứ không phải chờ khi giá giảm mạnh mới bắt tay vào cuộc.

VĂN CÔNG-ANH KHOA