Hỏi:

Tôi có người anh là Việt kiều Mỹ muốn về Việt Nam xin con nuôi. Xin tư vấn cho chúng tôi biết về: Trẻ em Việt Nam được nhận làm con nuôi, điều kiện đối với người xin nhận con nuôi, xác lập việc nuôi con nuôi và thời hạn giải quyết việc xin nhận con nuôi?

Nguyễn Trường Thuận
(phường An Thới, quận Bình Thủy, TP Cần Thơ)

Thắc mắc của ông Thuận được Luật sư Nguyễn Thị Hoàng, Cộng Tác viên Trung tâm Trợ giúp pháp lý TP Cần Thơ, trả lời như sau:

Theo hướng dẫn của Nghị định số 68/2002/NĐ-CP ngày 10-7-2002 của Chính phủ về việc xin con nuôi: Trẻ em Việt Nam được nhận làm con nuôi phải là trẻ em từ 15 tuổi trở xuống. Trẻ em trên 15 tuổi có thể được nhận làm con nuôi nếu là trẻ em tàn tật hoặc mất năng lực hành vi dân sự. Trẻ em có thể làm con nuôi của một người hoặc của cả hai người là vợ chồng. Vợ chồng phải là những người khác giới có quan hệ hôn nhân.

Trẻ em được nhận làm con nuôi bao gồm: Trẻ em đang sống ở các cơ sở nuôi dưỡng được thành lập hợp pháp tại Việt Nam. Trẻ em đang sống tại gia đình, nếu thuộc trường hợp là trẻ mồ côi, tàn tật hoặc có quan hệ họ hàng thân thích với người xin nhận con nuôi.

Việc cho, nhận trẻ em làm con nuôi chỉ được thực hiện trên tinh thần nhân đạo nhằm đảm bảo lợi ích tốt nhất cho trẻ em và tôn trọng các quyền cơ bản của trẻ em. Nghiêm cấm lợi dụng việc nuôi con nuôi nhằm mục đích bóc lột sức lao động, xâm phạm tình dục, mua bán trẻ em hoặc vì mục đích trục lợi khác.

Việc người nước ngoài thường trú ở nước ngoài nhận trẻ em có quốc tịch Việt Nam (sau đây gọi là trẻ em Việt Nam) làm con nuôi được xem xét giải quyết, nếu Việt Nam và nước nơi người xin nhận con nuôi thường trú đã ký kết hoặc gia nhập điều ước quốc tế về hợp tác nuôi con nuôi.

Việc cho người nước ngoài thường trú tại nước chưa ký kết hoặc chưa cùng gia nhập với Việt Nam điều ước quốc tế về hợp tác nuôi con nuôi, nhận trẻ em Việt Nam làm con nuôi chỉ xem xét giải quyết, nếu xin đích danh trẻ em thuộc trường hợp “trẻ em đang sống tại gia đình, nếu thuộc trường hợp là trẻ em mồ côi, tàn tật, hoặc có quan hệ họ hàng, thân thích với người xin nhận con nuôi”.

Căn cứ Nghị định số 68/2002/NĐ-CP ngày 10-7-2002 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Hôn nhân và Gia đình về quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài, tại Điều 37 về điều kiện đối với người xin nhận con nuôi:

1. Người nước ngoài xin nhận trẻ em Việt Nam làm con nuôi, phải có đủ điều kiện để nuôi con nuôi theo quy định tại Điều 69 của Luật Hôn nhân và Gia đình của Việt Nam và pháp luật của nước nơi người đó thường trú. Công dân Việt Nam xin nhận trẻ em nước ngoài thường trú tại Việt Nam làm con nuôi phải có đủ điều kiện để nuôi con nuôi theo quy định tại Điều 69 của Luật Hôn nhân và gia đình của Việt Nam và pháp luật của nước mà trẻ em đó có quốc tịch

2. Trong trường hợp vợ chồng xin nhận con nuôi thì mỗi người phải tuân theo quy định tại khoản 1 điều này.

Về xác lập việc nuôi con nuôi:

Việc người nước ngoài xin nhận trẻ em Việt Nam làm con nuôi, việc công dân Việt Nam xin nhận trẻ em nước ngoài thường trú tại Việt Nam làm con nuôi phải được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đăng ký theo trình tự thủ tục quy định tại Nghị định 68/2002/NĐ-CP ngày 10-7-2002 của Chính phủ. Việc nuôi con nuôi mà không được đăng ký thì không được thừa nhận. Căn cứ Điều 40 của Nghị định 68/2002/NĐ-CP ngày 10-7-2002: Thời hạn giải quyết việc xin nhận con nuôi như sau:

m Thời hạn giải quyết việc xin nhận con nuôi trong trường hợp xin đích danh trẻ em là 120 ngày, kể từ ngày cơ quan con nuôi quốc tế của Việt Nam thuộc Bộ Tư pháp (sau đây gọi là cơ quan con nuôi quốc tế) nhận đủ hồ sơ hợp lệ của người xin nhận con nuôi. Nếu trường hợp xét thấy trẻ em có nguồn gốc không rõ ràng hoặc có vấn đề khác trong hồ sơ của trẻ em cần xác minh thuộc chức năng của cơ quan công an thì Sở Tư pháp có công văn nêu rõ vấn đề cần xác minh, kèm theo một bộ hồ sơ của trẻ em gởi cơ quan công an cùng cấp đề nghị xác minh. Trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày nhận được công văn của Sở Tư pháp, cơ quan công an có trách nhiệm xác minh vấn đề được yêu cầu và trả lời bằng văn bản cho Sở Tư pháp.

Trường hợp người xin nhận con nuôi chưa xác định được đích danh trẻ em và phải qua thủ tục giới thiệu trẻ em quy định tại Điều 51 của Nghị định 68/2002/NĐ-CP thì thời hạn trên được kể từ ngày Cơ quan con nuôi quốc tế nhận được văn bản trả lời đồng ý của người xin nhận con nuôi về trẻ em được giới thiệu.

m Thời hạn quy định tại Khoản 1 Điều này không bao gồm thời gian quy định tại khoản 2 điều 47 của Nghị định 68/2002/NĐ-CP là “Trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày nhận được thông báo của Sở Tư pháp, người xin con nuôi phải có mặt tại Việt Nam để hoàn tất thủ tục xin nhận con nuôi. Nếu vì lý do khách quan mà người xin nhận con nuôi không thể có mặt trong thời gian đó thì phải có văn bản đề nghị Sở Tư pháp cho gia hạn, thời gian gia hạn không quá 60 ngày”.

Ngọc Nữ (thực hiện)