MAI QUYÊN (Theo CNA)

Đông Nam Á đang chờ đón một loạt cuộc bầu cử, nhưng giới phân tích cho rằng sự kiện ở Đài Loan lại được các nhà lãnh đạo nơi đây đặc biệt theo dõi khi kết quả có ảnh hưởng không nhỏ đối với an ninh khu vực dựa trên tác động của nó trong quan hệ xuyên eo biển, cũng như cạnh tranh Mỹ - Trung.

Tàu chiến Trung Quốc Luyang III “tiếp cận không an toàn” tàu khu trục Mỹ USS Chung-Hoon trên eo biển Đài Loan trong clip do Lầu Năm Góc công bố. Ảnh: Reuters

Dự kiến, Đài Loan sẽ tổ chức bầu lãnh đạo mới vào ngày 13-1-2024. Hiện 3 ứng viên chính là ông Lại Thanh Đức của đảng Dân tiến (DPP), Hầu Hữu Nghi của Quốc dân đảng (KMT) và ông Kha Văn Triết của đảng Nhân dân Đài Loan (TPP).

Theo các cuộc thăm dò, ông Lại dẫn trước ông Hầu khoảng 5-10%, theo sau là ông Kha. Song, triển vọng của DPP trong cuộc đua vào Viện Lập pháp có vẻ kém lạc quan hơn khi có nhiều dự đoán đảng này khó duy trì thế đa số mà họ nắm giữ từ năm 2016. Nếu ông Lại lên nắm quyền trong khi DPP mất thế đa số trong Viện Lập pháp, viễn cảnh này có thể đặt ra thách thức trong việc tiến hành những cải cách quan trọng và tăng chi tiêu quân sự, tương tự khó khăn mà DPP gặp phải dưới thời cựu lãnh đạo Trần Thủy Biển giai đoạn 2000-2008.

Về quan hệ với Trung Quốc, ông Lại nhiều lần khẳng định cam kết duy trì “cách tiếp cận nguyên trạng” của bà Thái Anh Văn đối với Bắc Kinh, đồng thời nỗ lực tăng cường quan hệ với Mỹ và những nền dân chủ khác trên thế giới. Đặc biệt, chính trị gia 63 tuổi muốn nâng cao khả năng tự vệ của Đài Loan, cho rằng hòa bình thực sự chỉ có thể đạt được khi có thể tự bảo vệ mình bằng sức mạnh. Dựa vào điều này, giới phân tích dự đoán Trung Quốc sẽ duy trì lập trường quyết đoán đối với Đài Bắc nếu ông Lại lên nắm quyền.

Ngược lại, chiến thắng của ông Hầu vốn đại diện cho đảng KMT thân Trung Quốc được dự đoán thúc đẩy hơn nữa quan hệ giữa hòn đảo này với đại lục. 

Cơ hội đắc cử của ông Kha ít khả quan hơn nhưng TPP được kỳ vọng chiếm vai trò lớn thứ 3 trong Viện Lập pháp và là nhân tố quan trọng nếu cả DPP và KMT không giành được đa số. Hiện chưa rõ quan điểm của cựu thị trưởng thành phố Đài Bắc nhưng ông Kha từng chỉ trích DPP là “ủng hộ chiến tranh” và cáo buộc họ thao túng vấn đề thống nhất - độc lập ở Đài Loan. Mặt khác, ứng viên TPP cũng lên án KMT quá “dễ dãi” trong cách tiếp cận với Trung Quốc.

Mối quan tâm của Đông Nam Á

Tuy không ảnh hưởng lên kết quả bầu cử của Đài Loan, nhưng các nước Đông Nam Á sẽ phải xác định phản ứng của mình trước những tác động đang diễn ra của nó đối với quan hệ Mỹ - Trung Quốc và an ninh khu vực. 

Hiện 10 nước thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đều tuân thủ và tôn trọng  chính sách “Một Trung Quốc”. Nhưng nếu có bất ngờ xảy ra với Đài Loan, giới quan sát cho rằng các quốc gia sẽ phải cân nhắc sự hiện diện đáng kể của công dân nước mình tại Đài Loan, đặc biệt khi năng lực cứu trợ thiên tai và nhân đạo giữa các quốc gia Đông Nam Á là khác nhau đáng kể. Ngoài vấn đề trên, khu vực sẽ phải thận trọng trong chiến lược giữ thái độ trung lập khi đứng trước các yêu cầu hỗ trợ có thể có từ Mỹ cũng như áp lực từ Trung Quốc.