* Điều tra: XUÂN ĐÀO

Bài 1: HIỂM HỌA GIAO THÔNG THỦY

Người dân tự ý dùng phương tiện của gia đình không đăng ký đăng kiểm, không đảm bảo an toàn để đưa rước khách ngang sông. Ảnh: X. ĐÀO

Vi phạm “4 không” phổ biến

Qua thị sát của Đoàn kiểm tra liên ngành TP Cần Thơ trên tuyến sông Hậu và sông Cần Thơ vào đầu năm 2011, đoàn đã lập biên bản rất nhiều trường hợp vi phạm trật tự an toàn giao thông (ATGT) đường thủy nội địa (ĐTNĐ). Nhiều công trình vượt sông không lắp đặt báo hiệu; 120/596 bến thủy nội địa và 54/140 bến khách ngang sông (BKNS) không giấy phép; nhiều đăng, đáy cá tồn tại trên sông... Điều đáng nói là toàn TP Cần Thơ chỉ 31,09% phương tiện thủy được đăng ký, số còn lại chưa đăng ký. Phần lớn các phương tiện có tải trọng dưới 15 tấn đều chưa đăng ký đăng kiểm (ĐKĐK) theo quy định của Luật Giao thông ĐTNĐ, nhất là ở khu vực nông thôn. Một vấn đề đáng lo ngại là hiện nay ở TP Cần Thơ còn tồn tại nhiều bến đò ngang, đò dọc “4 không” (không giấy phép, không bằng cấp CCCM, không có trang thiết bị an toàn kỹ thuật và không ĐKĐK). Cụ thể, sông Cần Thơ rộng hơn 800m (tính từ Bến tàu khách Ninh Kiều, quận Ninh Kiều sang bờ Xóm Chài thuộc phường Hưng Phú, quận Cái Răng), là đầu mối giao thông đường thủy của TP Cần Thơ cùng các bến tàu khách, tàu du lịch, bến phà, với trên 500 lượt ra vào bến mỗi ngày. Sông lớn, phương tiện đông, nhưng lâu nay vẫn tồn tại một lực lượng hành nghề đò chèo bằng xuồng, ghe tam bản không ĐKĐK, chủ yếu những người này có hộ khẩu ở phường Hưng Phú, quận Cái Răng. Hàng ngày, những chiếc đò chèo len lỏi vào hành lang các bến tàu rước khách có nhu cầu qua sông và ngược lại, với giá cước rẻ hơn vé phà. Chính vì vậy, không ít người trở thành khách quen của đò chèo, bất chấp sự hiểm nguy khi ngồi trên chiếc đò nhỏ chồng chềnh ra sông lớn. Và dĩ nhiên, các phương tiện này hoạt động trong điều kiện không an toàn, nhất là vào mùa mưa, lũ.

Bên cạnh đó, tình trạng nhà cửa, đăng, đáy cá đóng trái phép trên luồng và hành lang bảo vệ luồng, ảnh hưởng trực tiếp đến luồng chạy của các phương tiện tham gia giao thông. Theo thống kê của Phòng Cảnh sát đường thủy (CSĐT) Công an TP Cần Thơ, trên tuyến sông Hậu và sông Cần Thơ có 10 hàng đáy, với 48 miệng đáy. Nhiều cọc, đáy cá bằng thùng phuy chắn ngang luồng, trở thành chướng ngại vật trên luồng tàu chạy, có nguy cơ gay tai nạn giao thông thủy. Đặc biệt là một số đáy cá nằm giữa luồng tàu chạy tại khu vực Cảng Cần Thơ, cầu Cần Thơ, trong khi ở khu vực này, ghe tàu có tải trọng lớn ra vào thường xuyên. Đã nhiều lần lực lượng chức năng kiểm tra giáo dục, nhắc nhở nhưng đa phần những chủ đăng, đáy cá là hộ nghèo, có hoàn cảnh khó khăn, không ruộng đất sản xuất... nên không tự giác tháo dỡ. Đây là vấn đề đau đầu nhiều năm qua đối với ngành chức năng địa phương và cơ quan chủ quản.

Hệ thống luồng lạch, bến bãi, phao tiêu biển báo, phương tiện chưa đảm bảo tiêu chuẩn cũng là mối đe dọa về TNGT. Nhiều công trình vượt sông vi phạm Luật Giao thông ĐTNĐ, không lắp đặt báo hiệu ĐTNĐ như cầu Cái Răng Bé, cầu Tây Đô, không lắp đặt báo hiệu tĩnh không, khẩu độ khoan thông thuyền... Theo báo cáo của Phòng CSĐT Công an TP Cần Thơ, toàn thành phố 224 công trình vượt sông, trong đó có 209 công trình cầu vượt sông không lắp báo hiệu tĩnh không và báo hiệu khoang thông thuyền.

Tai nạn rình rập

Theo Phòng CSĐT Công an TP Cần Thơ, từ năm 2008 đến nay, toàn thành phố xảy ra 10 vụ TNGT đường thủy, làm chết 11 người, thiệt hại tài sản về hàng hóa và phương tiện, ước tính hàng trăm triệu đồng. Nguyên nhân chủ yếu là do ý thức chấp hành Luật Giao thông ĐTNĐ của người dân còn kém, chạy, đậu sai luồng tuyến, không thắp đèn, thiếu quan sát, không bằng cấp, CCCM, neo đậu lấn chiếm luồng... Đặc biệt, các cảng, bến thủy nội địa, báo hiệu giao thông không đầy đủ, không có cầu neo đậu tàu, thuyền...

Từ năm 2008 đến nay, tại chợ nổi Cái Răng đã xảy ra nhiều vụ TNGT nghiêm trọng, làm chết nhiều người, có cả du khách nước ngoài và Việt kiều. Nguyên nhân chính là do người điều khiển phương tiện không bằng cấp, CCCM, thiếu quan sát, phóng nhanh vượt ẩu trên sông, gây TNGT đáng tiếc xảy ra. Cuối tháng 7-2009, tại khu vực chợ nổi Cái Răng xảy ra vụ TNGT nghiêm trọng giữa sà lan chở cát trọng tải 520 tấn, do Lâm Văn Lành (31 tuổi) điều khiển đụng vào tàu kéo trọng tải 840 tấn do ông Nguyễn Văn Thụ điều khiển. Vụ tai nạn làm chị Lê Ngọc Hiền, vợ anh Lành (27 tuổi, đang mang thai 4 tháng) và con trai 2 tuổi Lâm Hồng Phúc rơi xuống sông mất tích, còn anh Lành và 1 công nhân tên Lê Hồng Nguyên bị thương. Nguyên nhân do tàu chở cát chạy lấn luồng và ngược dòng nước khi lưu thông, đã đụng vào tàu kéo của anh Lành. Đáng nói là ông Thụ không có bằng lái mà ngang nhiên sử dụng sà lan có tải trọng lớn. Phần lớn những vụ TNGT đường thủy xảy ra tại khu vực chợ nổi Cái Răng đều do sà lan và tàu chở khách du lịch tham quan chợ nổi gây ra, trong đó tàu chở cát thường chạy lấn luồng và ngược dòng nước khi lưu thông... Trước tình hình trên, các cấp, các ngành chức năng thành phố đã có quy hoạch, xác định vị trí neo đậu tàu thuyền tại khu vực chợ nổi Cái Răng (cách cầu Cái Răng 500m, từ bờ ra 50m); đồng thời lắp đặt phao tiêu, biển báo khu vực cho phép phương tiện neo đậu... Tuy nhiên, nhiều phương tiện vẫn thường xuyên neo đậu, lấn chiếm lòng sông để mua bán, gây khó khăn cho ngành chức năng trong việc giữ gìn trật tự ATGT tại khu vực này.

Đáng lo ngại hơn, gần đây, CSĐT Công an TP Cần Thơ đã phát hiện một số người điều khiển phương tiện thủy có trọng tải lớn ở khu vực ĐBSCL sử dụng bằng thuyền trưởng, máy trưởng giả. Chỉ trong 3 tháng (từ tháng 9 đến 12-2010), qua tuần tra, kiểm soát trên các tuyến sông, lực lượng CSĐT Công an TP Cần Thơ đã phát hiện và thu giữ trên 100 bằng thuyền trưởng, máy trưởng giả.

Ngày 21-8-2010, ông Nguyễn Văn Mến (ở huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long) điều khiển sà lan trên tuyến sông Cần Thơ bị Cảnh sát đường thủy Công an TP Cần Thơ phát hiện vi phạm chở quá tải. Quá trình lập biên bản vi phạm hành chính, lực lượng nghi vấn bằng thuyền trưởng của ông Mến là giả nên giữ lại để xác minh. Tại cơ quan công an, ông Mến thừa nhận: Từ tháng 12-2008, ông đã mua bằng thuyền trưởng với giá 7,5 triệu đồng. Giải thích lý do, ông Mến nói: “Từ nhỏ tôi đã theo sà lan chở cát thuê khắp các tỉnh, thành ĐBSCL, ngày đêm lênh đênh trên sông nước, tôi đã nhiều năm kinh nghiệm thực tế và cũng không có thời gian để học lấy bằng...”.

Chính vì những suy nghĩ lệch lạc, chủ quan như thế mà thời gian gần đây, trên tuyến ĐTNĐ, TNGT phần lớn do sà lan gây ra. Cụ thể, tháng 6-2011, trên tuyến sông Hậu thuộc xã Mỹ Hòa, huyện Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long đã xảy ra vụ TNGT giữa sà lan chở cát đụng vào khu vực đậu ghe tàu của người dân, làm chìm gần chục chiếc ghe tàu và sập căn nhà của chị Nguyễn Thị Phụng. Chiếc sà lan có trọng tải hơn 1.000 tấn do anh Nguyễn Văn Thanh điều khiển từ Sóc Trăng về Đồng Tháp, đến khu vực trên bị mất lái đâm vào khu vực ghe tàu đậu. Rất may, người dân thoát nạn. Trước đó, năm 2010, ông Nguyễn Văn Thủ, điều khiển sà lan trọng tải 847 tấn chạy từ Phong Điền về Cần Thơ, đến khu vực trên thì va chạm với sà lan chở cát chạy hướng ngược lại. Vụ tai nạn đã làm sà lan chở cát lật úp, 5 người trên sà lan té xuống sông. Tuy không thiệt hại về người nhưng đây là “điểm nóng” về TNGT ĐTNĐ tại TP Cần Thơ nói chung và ĐBSCL nói riêng. Nguyên nhân do người điều khiển phương tiện chủ quan, thiếu quan sát nên đã gây tai nạn.

Còn tiếp bài cuối:
VÌ SỰ BÌNH YÊN SÔNG NƯỚC