Vĩnh Thạnh là huyện ngoại thành của TP Cần Thơ. Người dân trên địa bàn huyện sống chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, trong đó lúa là cây trồng chính với diện tích 25.600ha. Vì vậy, để phát triển nền nông nghiệp theo hướng bền vững, Vĩnh Thạnh đã và đang từng bước củng cố và phát huy sức mạnh kinh tế tập thể (KTTT).

Kết quả tích cực bước đầu

Thu hoạch lúa tại cánh đồng lớn ở xã Thạnh Thắng, huyện Vĩnh Thạnh.

Để phát huy thế mạnh sản xuất nông nghiệp, lãnh đạo huyện rất quan tâm hỗ trợ và khuyến khích nông dân xây dựng và phát triển các mô hình sản xuất hiệu quả gắn với chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi phù hợp. Đặc biệt, liên kết hình thành các vùng sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, chất lượng cao và các mô hình KTTT có sự gắn kết của doanh nghiệp trong cung cấp vật tư đầu vào, bao tiêu đầu ra. Nhiều tổ hợp tác, cánh đồng lớn và nhất là các hợp tác xã (HTX) mới theo Luật HTX 2012 được thành lập, ngày càng nâng cao về số lượng và chất lượng, giải quyết được nhiều khó khăn, trở ngại trong sản xuất mà từng hộ riêng lẻ không thể thực hiện được. Hiệu quả sản xuất từ đó được cải thiện, thu nhập người dân nâng lên, tạo thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội và quá trình xây dựng nông thôn mới.

Đến nay, toàn huyện có 278 tổ hợp tác sản xuất với diện tích hơn 23.000ha, hơn 13.260 thành viên. Huyện đã hình thành được 59 cánh đồng lớn, với hơn 3.150 hộ dân tham gia sản xuất trên diện tích 9.827ha; trong đó, diện tích có hợp đồng bao tiêu của doanh nghiệp là hơn 3.899ha và có các mô hình sản xuất đạt theo tiêu chuẩn VietGAP và GlobalGAP. Theo ông Phan Văn Năm, Trưởng phòng Phòng NN&PTNT huyện Vĩnh Thạnh, nông dân tham gia các cánh đồng lớn có điều kiện ứng dụng đồng bộ các tiến bộ kỹ thuật, như: thực hiện xuống giống đồng loạt, sử dụng giống xác nhận chất lượng cao, ghi chép sổ để quản lý dịch hại, đồng thời các khâu sản xuất từ làm đất đến thu hoạch đều thực hiện bằng cơ giới hoàn toàn… nên chi phí sản xuất thấp hơn ngoài mô hình từ 3,5-6,5% và năng suất tăng hơn từ 3,27%-3,6%. Nông dân tại nhiều CĐL còn được doanh nghiệp cung cấp vật tư đầu vào với chất lượng đảm bảo và bao tiêu lúa với giá cao hơn bên ngoài từ 100-200 đồng/kg, nên thu nhập tăng từ 19,5- 24,05% (tương đương 2-4 triệu đồng/ha/vụ) so với ngoài mô hình. Mô hình cánh đồng lớn cũng phát huy được nhiều mặt tích cực về môi trường và xã hội, nhất là khi nông dân giảm sử dụng phân bón, thuốc hóa học; tạo được mối quan hệ gắn bó "tình làng, nghĩa xóm" và gắn kết với các bên liên quan trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm theo hướng tập thể.

Để thúc đẩy phát triển KTTT, Huyện ủy Vĩnh Thạnh ban hành Nghị quyết số 04-NQ/HU ngày 2-8-2016 về xây dựng và phát triển KTTT, trọng tâm là HTX nông nghiệp huyện Vĩnh Thạnh giai đoạn 2016-2020. Đầu năm 2016 đến nay, huyện đã thành lập mới 6 HTX nông nghiệp, nâng tổng số HTX trên địa bàn huyện lên 20 HTX, với 696 xã viên và tổng vốn điều lệ hơn 21,4 tỉ đồng. Các HTX, tổ hợp tác cũng như cánh đồng lớn được hình thành trên cơ sở nhu cầu và tự nguyện của nông dân, có tác dụng thiết thực trong hợp tác, liên kết theo mô hình sản xuất hàng hóa tập trung và ứng dụng đồng bộ các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nhằm giảm chi phí, tăng lợi nhuận cho nông dân. Đặc biệt, nhiều HTX phát huy được hiệu quả trong liên kết, tạo ra lượng hàng hóa lớn, chất lượng đồng đều, đáp ứng các đơn hàng của doanh nghiệp và phát triển các dịch vụ hỗ trợ xã viên trong sản xuất kinh doanh, nâng cao thu nhập.

Tiếp tục phát huy

Theo đánh giá của các bên có liên quan, dù đạt những thành công nhất định nhưng phát triển các mô hình KTTT, nhất là các HTX kiểu mới trên địa bàn huyện và cả TP Cần Thơ còn gặp phải nhiều điểm "nghẽn", cần các cấp, các ngành chức năng quan tâm hỗ trợ. Hiện nay, ngoài việc khu vực KTTT còn chiếm tỷ trọng thấp trong tổng giá trị kinh tế của huyện, hoạt động của nhiều HTX vẫn còn đơn điệu, ít các dịch vụ hỗ trợ xã viên do gặp các khó khăn về vốn, nguồn nhân lực, phương án sản xuất kinh doanh… Quy mô nhiều tổ hợp tác, cánh đồng lớn còn nhỏ lẻ, nội dung hợp tác đơn giản. Trong khi đó, các chính sách của Nhà nước hỗ trợ cho HTX còn chậm đi vào thực tế hoặc chưa thực hiện đầy đủ.

Tại tọa đàm “Tổ chức lại sản xuất dưới hình thức hợp tác, liên kết và hợp tác xã”, Bí thư Huyện ủy Vĩnh Thạnh Trần Ngọc Châu nhấn mạnh: Cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về KTTT cho cán bộ, đảng viên, cả hệ thống chính trị và nhân dân, tạo sự đồng thuận tham gia HTX cũng như tích cực phát triển mở rộng các HTX theo hướng đa ngành nghề. Tăng cường vai trò lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền và đoàn thể trong phát triển HTX. Xem đây là khâu đột phá để tổ chức lại sản xuất, chuyển dịch cơ cấu cây trồng vật nuôi, phát huy thế mạnh kinh tế của địa phương phù hợp với điều kiện biến đổi khí hậu và hội nhập quốc tế. Đây cũng là động lực chủ yếu để xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn

Ông Nguyễn Cao Khải, Giám đốc HTX Nông nghiệp Hiếu Bình, xã Thạnh An, cho biết: "Các HTX rất cần vốn để phát triển các dịch vụ sản xuất kinh doanh. Nhưng việc góp vốn từ các xã viên rất hạn chế và vay vốn còn gặp khó. Do vậy, Nhà nước cần có thêm các cơ chế hỗ trợ về vốn cho HTX. Mặt khác, để phát triển số lượng thành viên của các HTX, Nhà nước cần tiếp tục đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người dân về HTX kiểu mới". Ông Nguyễn Văn Thành, Giám đốc HTX Nông nghiệp Đồng Vạn, ấp Thầy Ký, thị trấn Thạnh An, cho biết: "Để các HTX ngày càng phát triển và thuận lợi trong sản xuất kinh doanh, Nhà nước tiếp tục quan tâm hỗ trợ, phát triển giao thông, thủy lợi và các cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất. Tăng cường chuyển giao các tiến bộ khoa học kỹ thuật mới, kết nối HTX với doanh nghiệp để nông dân có thể sản xuất các sản phẩm nông nghiệp có chất lượng tốt, bán được giá cao".

Xuất phát từ việc nuôi cá tra theo từng hộ nhỏ lẻ khó tiêu thụ, các hộ nuôi cá tra ở xã Vĩnh Bình liên kết thành lập HTX Nông nghiệp thủy sản Thắng Lợi vào năm 2010. Nhờ vậy có sản lượng hàng hóa lớn và thuận lợi trong ký kết các hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm với doanh nghiệp, giúp các xã viên ổn định sản xuất và cải thiện được thu nhập nhiều năm qua. Từ đó có nhiều đóng góp cho công tác an sinh xã hội và tạo nhiều việc làm cho lao động tại địa phương. Tuy nhiên, nguồn vốn tự có của các xã viên còn hạn chế nên muốn phát triển rất cần Nhà nước tạo thuận lợi cho HTX tiếp cận các nguồn vốn và tạo điều kiện cho HTX phát triển chuỗi giá trị sản phẩm bền vững. Ông Huỳnh Thanh Bình, Giám đốc HTX Nông nghiệp thủy sản Thắng Lợi cho rằng, để các HTX và mô hình KTTT phát triển, cần sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương trong hỗ trợ, khắc phục những hạn chế về trình độ nhân lực, tiếp cận các đối tác. Đồng thời, bản thân các HTX phải phát huy nội lực, minh bạch các hoạt động, cán bộ quản lý HTX không ngừng nâng cao trình độ để gắn kết các bên liên quan nhằm thúc đẩy các cách làm mới và làm "khác" so với bên ngoài để nâng cao được thu nhập cho xã viên.

Bài, ảnh: KHÁNH TRUNG