Cây hoa hòe còn được gọi là hòe mễ, hòe hoa mễ, hòe hoa. Tên khoa học là Sophora japonica L., thuộc họ Cánh bướm Fabaceae (Papilionaceae). Cây cao khoảng 5-6m, lá kép lông chim lẻ, mọc so le, mỗi lá có từ 7-17 lá chét. Hoa cánh bướm màu vàng trắng. Quả là một giáp dài hoặc hơi cong. Giữa các hạt quả hơi thắt lại. Hoa trổ vào các tháng 7, 8 và 9. Cây hòe mọc hoang và hiện có ở khắp nơi ở nước ta. Người ta dùng hoa hòe hay hòe hoa (Flos Sophorae japonicae) khi hoa chưa nở (phơi hay sấy khô), có khi dùng cả quả. Trước đây, người ta thường dùng hoa hòe để uống nước cho “mát” và nhuộm màu vàng. Cây hoa hòe có thể trồng bằng hạt hoặc bằng giâm cành và sau 3-4 năm thì bắt đầu thu hoạch. Hoa phải hái lúc còn nụ mới chứa nhiều hoạt chất. Trong hoa hòe có từ 6-30% rutin (rutozit). Trong quả cũng có rutin.

Cây hoa hòe. Ảnh: Internet

Chất rutin trong hoa hòe là một loại vitamin P có tác dụng tăng cường sức chịu đựng của mao mạch. Thiếu chất vitamin này, tính chất chịu đựng của mao mạch có thể bị giảm, mao mạch dễ bị đứt vỡ. Hiện tượng này trước đây người ta chỉ cho rằng do thiếu vitamin C mà có, gần đây mới phát hiện sự liên quan đối với vitamin P.

Hoa hòe có vị đắng, tính bình, quả vị đắng tính hàn, có các tác dụng: lương huyết, thanh nhiệt, chỉ huyết. Hoa hòe còn dùng để chữa xích bạch lỵ, trĩ ra máu, thổ huyết, máu cam, phụ nữ băng huyết.

Hiện nay nhân dân dùng hoa hòe làm thuốc cầm máu, dùng trong những bệnh ho ra máu, đổ máu cam, tiểu tiện ra huyết, ruột chảy máu. Ngày uống 5-20g dưới dạng thuốc sắc. Rutin cần cho bệnh nhân bị cao huyết áp, mao mạch dễ vỡ, đứt, để đề phòng đứt mạch máu ở não, xuất huyết cấp tính do viêm thận, xuất huyết ở phổi mà không rõ nguyên nhân, còn có tác dụng đối với bệnh cao huyết áp. Rutin thường được chế thành thuốc viên, mỗi viên có 0,02g. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 1 viên hoặc 2 viên (0,060-0,12g một ngày).

Hoa hòe là một vị thuốc quý có tác dụng bảo vệ thành mạch, nhất là đối với những bệnh nhân cao huyết áp. Do đó, nếu có nhu cầu điều trị hỗ trợ bệnh này tại gia đình, chúng ta nên trồng cây hoa hòe tại nhà để sử dụng khi cần thiết.

H.V (st)

(Theo cuốn “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” của Giáo sư-Tiến sĩ Đỗ Tất Lợi - Nxb Thời Đại, HN 2011).