Trong năm 2013, Brunei sẽ đảm nhiệm chủ tịch Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và được kỳ vọng đóng vai trò quan trọng trong tiến trình giải quyết ổn thỏa vấn đề Biển Đông đang tranh chấp. Brunei tuy là nước nhỏ, dân số chỉ hơn 400.000 người, nhưng là bên có đòi hỏi chủ quyền trực tiếp tại Biển Đông.
Trên thực tế, vương quốc nhỏ bé này có mối quan hệ kinh tế then chốt với Trung Quốc - nhà đầu tư, khách hàng và bên cung cấp công nghệ khai thác dầu khí nước sâu của Brunei trong quá trình đa dạng thị trường xuất khẩu năng lượng. Kim ngạch thương mại song phương giữa hai nước giai đoạn 2001-2011 vì thế đã bùng nổ từ 100 triệu USD lên 1,3 tỉ USD. Tuy nhiên, quốc gia giàu có thứ 5 trên thế giới tính trên GDP sức mua trên đầu người này không phải phụ thuộc vào nguồn viện trợ và đầu tư từ nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang "khát" năng lượng. Nước này muốn sử dụng ghế chủ tịch ASEAN để nâng cao vị thế quốc gia thông qua việc thúc đẩy ngăn chặn xung đột, tự do hàng hải trên các vùng biển tranh chấp. Và khi nguồn năng lượng truyền thống trên đất liền của mình đang đến hồi suy kiệt, Brunei cũng có lợi ích lâu dài trong việc phát triển các mỏ dầu khí ngoài khơi nằm trên vùng đặc quyền kinh tế ở Biển Đông.
Viết trên tờ Thời báo châu Á ngày 22-12, nhà phân tích các vấn đề ngoại giao và an ninh quốc tế tại Philippines, ông Richard Javad Heydarian cho rằng Brunei đang có cơ hội thuận lợi để dàn xếp êm đẹp cuộc tranh chấp trên Biển Đông, đặc biệt là thông qua "các nguyên tắc 6 điểm" giải quyết bằng biện pháp hòa bình, ngoại giao và tiến tới xây dựng một bộ quy tắc ứng cử trên Biển Đông (COC) vốn đã được nhiều nước lớn trong khu vực nhất trí cao. Trong chuyến thăm Brunei của Chủ tịch nước Việt Nam Trương Tấn Sang hồi cuối tháng 11-2012, các nhà lãnh đạo hai nước đã khẳng định cam kết theo đuổi "các nguyên tắc 6 điểm" và phát triển COC. Nhà lãnh đạo Việt Nam, Thứ trưởng Ngoại giao Lê Lương Minh trở thành Tổng thư ký ASEAN nhiệm kỳ 5 năm tới cũng góp phần xây dựng ASEAN thành một mặt trận đa phương đủ khả năng bảo vệ chủ quyền lãnh hải trước những hành động gây hấn, lấn chiếm trắng trợn của Bắc Kinh.
Teuku Faizasyah, người phát ngôn của Tổng thống Indonesia Susilo Yudhoyono, tuyên bố: "Chúng tôi tin tưởng vào vai chủ tịch ASEAN của Brunei. Nước này sẽ giúp ASEAN đi đúng lịch trình đến năm 2015 với nhiều hoài bão".
KIẾN HÒA (Theo Atimes)
