Hàng trăm héc-ta nghêu nuôi của HTX Thắng Lợi (tỉnh Bạc Liêu) sắp đến ngày thu hoạch “bỗng dưng” chết trắng trên mặt biển. Vẫn chưa rõ nguyên nhân thế nào nhưng chắc chắn vụ nghêu này, xã viên của HTX Thắng Lợi sẽ thất thu nặng nề…

Do ảnh hưởng của bão, áp thấp nhiệt đới trên biển Đông nên mấy ngày vừa qua, nhiều nơi ở Bạc Liêu mây mù che phủ, u ám... Không gian tĩnh mịch ấy càng khiến nỗi buồn “nghêu chết” của hàng ngàn xã viên HTX Thắng Lợi thêm phần thê lương...

Mùa nghêu nghẹn đắng...

Thời điểm nghêu nuôi của HTX Thắng Lợi bị chết xảy ra vào khoảng giữa tháng 6-2011. Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ của ngành chức năng tỉnh Bạc Liêu, có trên 90% diện tích nghêu nuôi (120/200 ha) của HTX này bị chết (trong đó có gần 50% diện tích nghêu sắp cho thu hoạch), mức độ thiệt hại gần 100% sản lượng, quy ra tiền hơn 6 tỉ đồng. Chưa dừng lại ở đó, nghêu chết tiếp tục lan rộng đến phần diện tích còn lại, vì thế xã viên của HTX này vội thu hoạch nghêu non, hòng gỡ gạc chút vốn.

Nghêu chết hàng loạt ở khu nuôi nghêu của HTX Thắng Lợi.

Gần nửa tháng kể từ ngày nghêu nuôi bị chết, bà Lâm Thị Hiền (ấp Giồng Nhãn, xã Hiệp Thành, TP Bạc Liêu) lo âu đến mất ăn, mất ngủ. Không lo sao được khi sinh kế của gia đình bà phần lớn phụ thuộc vào sự thành bại của HTX Thắng Lợi. Gia đình bà Hiền được chính quyền địa phương cấp nhà, đất ở theo chủ trương của Chính phủ dành cho hộ đồng bào dân tộc. Từ ngày hùn vốn vào HTX Thắng Lợi (năm 2006), gia đình bà Hiền được chia lợi nhuận hàng năm, bản thân bà còn được HTX tạo việc làm thường xuyên, có thu nhập ổn định, phụ với chồng lo cho 4 đứa con ăn học. Những lúc không ai thuê làm nhà, chồng bà Hiền tháp tùng theo bà đến cào, lựa nghêu cho HTX, kiếm mỗi ngày trên 100.000 đồng. Giờ nghêu nuôi bị chết, gia đình bà mất nguồn thu lớn.

Cùng tình cảnh ấy, chị Lý Thị Phượng, xã viên của HTX Thắng Lợi, than: “Xã viên ở đây phần lớn đều nghèo như gia đình tôi, được Nhà nước cho tiền để hùn vốn vào HTX. Thu nhập và công ăn việc làm hàng ngày chủ yếu dựa vào đó. Giờ nghêu chết rồi, buồn ơi là buồn”.

Thời điểm thu hoạch nghêu thương phẩm thường vào đầu tháng 7 âm lịch hàng năm. Năm rồi, trên nền cát vàng pha đất ở miền biển Nhà Mát lúc ấy rộn rã tiếng cười, người người hồ hởi cào, bắt nghêu. Vẫn cơn gió lành lạnh ấy, ánh nắng và nền cát vàng vọt ấy, nhưng bãi nghêu Nhà Mát năm nay vào mùa thu hoạch, chỉ còn sót lại những mảnh vỏ nghêu trơ trọi cùng sóng biển...!

Gầy dựng lại “mái nhà chung”...

HTX Thắng Lợi được củng cố và chính thức đi vào hoạt động vào năm 2008. Từ 150 xã viên ban đầu, đến nay HTX quy tụ được trên 2.000 xã viên tham gia. Xã viên phần đông là hộ nghèo người dân tộc Khmer, được Nhà nước xuất ngân sách hỗ trợ vốn sản xuất theo chương trình mục tiêu xóa đói giảm nghèo. Đây là một trong số ít HTX chuyên nuôi nghêu làm ăn có hiệu quả nhất ở tỉnh Bạc Liêu hiện nay.

Ông Lâm Hoàng Tuấn, cho biết: Vụ này nghêu đạt đầu con, mau lớn, đã hơn 3 tháng tuổi. Một số gần đến ngày thu hoạch thì bị chết nhưng do phát hiện trễ, nghêu chết lây lan nhanh, thiệt hại gần như hoàn toàn. Chi cục Nuôi trồng Thủy sản tỉnh Bạc Liêu và Phân Viện Nuôi trồng Thủy sản 2 (thuộc Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản II) và Cơ quan thú y Vùng VII đã tiến hành lấy mẫu nghêu chết để xét nghiệm nhằm tìm hiểu nguyên nhân, nhưng đến nay vẫn chưa có kết quả. Theo kinh nghiệm của tôi cũng như nhiều xã viên, có thể do nguồn nước nhiễm khuẩn. Bởi trước đó địa phương xảy ra tôm chết hàng loạt, nước xử lý hóa chất của các ao nuôi tôm công nghiệp xả ra sông, kênh rạch gây ô nhiễm trên diện rộng.

Ông Trần Huông, thành viên HTX Thắng Lợi, cho biết: “Thông thường, xã viên được chia lợi nhuận từ 1-4 lần/năm, mỗi lần người ít nhất cũng được gần 1 triệu đồng, nhiều cũng hơn 10 triệu tùy theo tỷ lệ đóng góp ban đầu. HTX còn thành lập nhiều tổ công nhật để xã viên làm công kiếm thêm thu nhập hàng ngày. Công việc thường là phân loại, thu hoạch nghêu,... làm chỉ một buổi nhưng thu nhập trên 50.000 đồng. Trẻ nhỏ cũng có thể tham gia vào công việc này vào những lúc nhàn rỗi”.

Với cách làm ấy, thời gian qua, HTX Thắng Lợi không chỉ tạo công ăn, việc làm thường nhật cho hàng trăm lao động địa phương mà còn giúp nhiều xã viên thoát nghèo, vươn lên ổn định cuộc sống. Bởi vậy, một số người còn ví von HTX này là “mái nhà chung của người nghèo”. Để “mái nhà chung” này tiếp tục là trụ đỡ vững chắc cho hộ nghèo ven biển Bạc Liêu, rất cần sự vào cuộc tích cực của ngành chức năng địa phương, các nhà khoa học cũng như sự hỗ trợ của các ngành, các cấp, đặc biệt là trong tình cảnh ngặt nghèo hiện nay.

Ông Nguyễn Hoàng Giang, Chi cục trưởng Chi cục Nuôi trồng thủy sản tỉnh Bạc Liêu, cho biết: “Trong khi chờ kết quả nguyên nhân nghêu nuôi bị chết cũng như sự hỗ trợ của chính quyền các cấp, trước mắt xã viên cần thu gom nghêu chết, vệ sinh sạch bãi nghêu-nơi chứa đựng mầm bệnh, tranh thủ thời gian phơi bãi để khử trùng; không nên vội thả giống vụ mới để hạn chế phát sinh dịch bệnh; hạn chế vận chuyển giống từ các vùng có dịch bệnh để tránh lây lan mầm bệnh từ ngoài vào địa phương...

Bài, ảnh: HỮU TÙNG