Theo báo điện tử Csmonitor, bất chấp những bất đồng về việc Nga quyết định nâng giá bán khí đốt cho Belarus, hai bên vẫn xúc tiến việc thành lập một nhà nước liên bang toàn diện. Hãng tin trên còn đoán chắc rằng trong chuyến thăm Minsk trong hai ngày 13 và 14-12 của Tổng thống Nga Vladimir Putin, hai bên sẽ ký kết hiệp ước về vấn đề này.

Trong số các nước cộng hòa trực thuộc Liên Xô trước đây, Belarus là đồng minh gần gũi nhất của Liên bang Nga ngày nay. Dù là một quốc gia độc lập hoàn toàn, Belarus vẫn phụ thuộc vào Nga về an ninh và kinh tế mà đặc biệt là được đảm bảo nguồn cung cấp năng lượng giá rẻ. Trong bối cảnh phương Tây đe dọa cô lập Belarus trên trường quốc tế, Tổng thống Alexander Lukashenko đưa ra sáng kiến thành lập một nhà nước liên bang với Nga và hai bên đã ký thỏa thuận đầu tiên về vấn đề này hồi năm 1996. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng tài chính, sự bất ổn an ninh và chính trị tại Nga khiến liên minh này gặp trở ngại. Sau khi đắc cử tổng thống, ông Putin quyết định tạm dừng kế hoạch trên để tập trung giải quyết các vấn đề nóng bỏng nhất của đất nước. Và sau khi hoàn thành xuất sắc trọng trách của mình, người đứng đầu Điện Kremlin muốn khởi động lại tiến trình đàm phán xây dựng nhà nước liên bang.

Tổng thống Nga Putin (trái) và người đồng cấp Belarus Lukashenko trong một cuộc gặp trước đây. Ảnh: Itar-Tass

Nếu nhà nước liên bang ra đời, Nga và Belarus sẽ hợp nhất hệ thống tiền tệ, luật pháp, quân đội, chính phủ và biểu tượng quốc gia. Theo các nguồn tin phương Tây, Quốc hội Nga và Belarus mới đây thông qua một dự luật ngân sách năm 2008 trị giá khoảng 5 tỉ rúp (200 triệu USD), tăng mạnh so với chỉ có 500 triệu rúp năm 1999, để thúc đẩy các chương trình hợp nhất hai nhà nước, đồng thời dự kiến bầu ông Putin làm nguyên thủ của “siêu quốc gia” và ông Lukashenko làm chủ tịch quốc hội.

Segei Markov, nhà phân tích thân Điện Kremlin, nhận xét kế hoạch xây dựng nhà nước liên bang là dự án nghiêm túc bởi phần lớn dân Nga và Belarus đều ủng hộ nguyện vọng thống nhất. Ông Markov cho rằng tăng cường sức mạnh kinh tế và an ninh là hai lý do chính khuyến khích Nga và Belarus nỗ lực hợp nhất như mô hình Hồng Công trở về với Trung Quốc đại lục cách đây một thập niên.

Tuy nhiên, hãng tin RIA Novosti của Nga dẫn lời giới lãnh đạo Mát-xcơ-va bác bỏ hoàn toàn các thông tin nói rằng Tổng thống Putin có tham vọng làm lãnh đạo nhà nước liên bang Nga-Belarus. Ông Boris Gryzlov, Chủ tịch đảng “Nước Nga thống nhất” thân Tổng thống Putin, cũng cho biết cho đến nay, văn bản pháp lý về nhà nước liên bang vẫn chưa được hai nước thống nhất, vì vậy chưa có định chế tổng thống hay một định chế nào khác liên quan đến vị trí lãnh đạo cao nhất của nhà nước liên bang. Hơn nữa, nếu văn bản này được soạn thảo xong thì phải đưa ra trưng cầu ý dân ở cả hai nước, một quá trình mất khá nhiều thời gian.

V.P