Điều 145 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định: Người nào đủ 18 tuổi trở lên mà giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 142 và Điều 144 của Bộ luật này, thì bị phạt tù từ 1 năm đến 5 năm. Các mức độ nặng hơn như nhiều lần, gây thương tích hoặc tổn hại sức khỏe cho nạn nhân… thì có những mức phạt tù tương ứng. Bên cạnh đó, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.

Bị cáo Lê Thanh Duy bị TAND TP Cần Thơ tuyên phạt 12 năm tù tội hiếp dâm trẻ em vào cuối năm 2017. Ảnh: KIỀU CHINH

Theo quy định trên đây, với bất kỳ lý do gì, hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác giữa người từ đủ 18 tuổi trở lên với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi dù hoàn toàn tự nguyện cũng đều bị coi là hành vi phạm tội và có thể bị xử phạt tù thấp nhất từ 1 năm đến 5 năm. Trong đó, người đủ 18 tuổi bị coi là người phạm tội (bất kể là nam hay nữ) và người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi được coi là bị hại.

Trên thực tế, nhiều trường hợp xảy ra khi cha mẹ cưới vợ cho con nhưng người vợ lại chưa đủ 16 tuổi. Việc làm này chẳng những vi phạm Luật Hôn nhân và Gia đình mà người chồng còn bị coi là phạm tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi, trừ khi cưới về mà người chồng không làm “chuyện ấy” với vợ mình. Khi đó, dù cả hai gia đình đều không muốn nhưng người chồng vẫn bị xử lý theo pháp luật, thậm chí là xử theo khung tăng nặng (từ 3 đến 10 năm tù vì phạm tội từ 2 lần trở lên hoặc làm nạn nhân có thai). Do đó, dù bất cứ lý do gì cũng không nên cưới vợ chưa đủ tuổi.

Bên cạnh đó, cũng có một số trường hợp yêu quá sớm, trong khi cả hai đều là người chưa đủ 16 tuổi hoặc một bên là người đủ 13 tuổi nhưng chưa đủ 16 tuổi, người còn lại chưa đủ 18 tuổi cùng nhau làm “chuyện người lớn” và bị người nhà phát hiện, yêu cầu xử lý. Pháp luật không điều chỉnh trường hợp này. Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác đòi hỏi chủ thể phải là người đủ 18 tuổi. Do đó, gia đình có con em trong độ tuổi này nên quan tâm giáo dục con em, nhất là giáo dục về giới tính và các quy định pháp luật liên quan đến vấn đề này. Nhà trường và các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể cũng cần tuyên truyền, giáo dục về giới tính cho các em nhận thức rõ, tránh những chuyện không hay xảy ra.

Một trường hợp khác cũng thường xảy ra là việc lợi dụng quy định này để cưỡng đoạt tài sản. Phổ biến nhất là người nữ chưa đủ 16 tuổi, chủ động tìm người nam đã đủ 18 tuổi để giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác, sau đó chứng minh mình chưa đủ 16 tuổi, đòi “bồi thường” theo kiểu đe dọa tố cáo hành vi phạm tội. Hiện tại, Điều 145 không quy định khi giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác, chủ thể phải biết người bị hại là người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi. Về điểm này, để tránh bị lợi dụng, thiết nghĩ, các nhà làm luật nên bổ sung cụm từ “cố ý”. Khi đó, nếu người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi vì mục đích vụ lợi mà cố ý biểu hiện sai tuổi mình để sau đó quay lại khống chế “bạn tình” thì hành vi của người đủ 18 tuổi không cấu thành tội phạm.

Đối với các tội phạm liên quan đến tình dục khác, hình phạt cao hơn do xâm phạm đến quyền bất khả xâm phạm về tình dục, gián tiếp ảnh hưởng đến sự phát triển về tâm sinh lý và sức khỏe của nạn nhân. Có thể kể đến các tội phạm đó như: hiếp dâm (Điều 141), hiếp dâm người dưới 16 tuổi (Điều 142), cưỡng dâm (Điều 143), cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi (Điều 144). Đây là những tội phạm mà việc quan hệ tình dục không có sự tự nguyện của nạn nhân, trừ trường hợp nạn nhân là người chưa đủ 13 tuổi. Theo điểm  b khoản 1 Điều 142 (tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi), mọi hành vi giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người chưa đủ 13 tuổi (bất kể là trái ý muốn hay đồng thuận) đều phạm tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi.

TS Phạm Văn Beo
Giảng viên Khoa Luật Trường Đại học Cần Thơ