Bài, ảnh: HÀ VĂN

Hiện nay, TP Cần Thơ và khu vực ÐBSCL xuất hiện nhiều cơn mưa lớn tưới mát ruộng đồng, giảm oi bức và khô hạn, xâm nhập mặn. Tuy nhiên, theo các nhà khoa học đây là thời gian chuyển mùa, từ mùa khô sang mùa mưa, các trận mưa lớn có khả năng xảy ra cần đề phòng lốc xoáy, sấm sét xuất hiện, gây thiệt hại sản xuất, tài sản và tính mạng con người...

Đường phố thuộc quận Ô Môn (TP Cần Thơ) bị ngập sâu sau cơn mưa ngày 28-3-2022 (ảnh chụp lúc 19 giờ ngày 28-3).

Ảnh hưởng mưa lớn…

Theo Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam, từ cuối tháng 3-2022 đến nay, mưa đã xuất hiện hầu khắp vùng ÐBSCL. Ðặc biệt, từ đầu tháng 4 đến nay, mưa xuất hiện nhiều ở vùng ÐBSCL với lưu lượng bình quân khoảng 30-50mm. Một số nơi mưa lớn với lưu lượng trên 100mm tại tỉnh Kiên Giang, Cà Mau. Dự báo trong tháng 4 này, vùng ÐBSCL sẽ tiếp tục có mưa xuất hiện trên diện rộng với lưu lượng trung bình khoảng 10-20mm. Hiện tượng ENSO đang ở pha lạnh, dự báo ảnh hưởng La Nina tiếp tục kéo dài đến tháng 5 sau nghiêng về trung tính, do đó năm 2022 mưa xuất hiện sớm ở ÐBSCL. Tuy nhiên trong thời điểm mùa khô chuyển sang mùa mưa nên những trận mưa trái mùa, mưa đầu mùa thường kèm theo lốc xoáy, sấm sét và có khả năng gây thiệt hại nặng nề về nhà cửa, hoa màu, tính mạng người dân ở các địa phương trong vùng ÐBSCL.

Ðiển hình cơn mưa trái mùa kèm theo gió mạnh xảy ra vào chiều 28-3-2022 trên địa bàn các xã Vĩnh Phước A, Vĩnh Phước B và xã Ðịnh An (huyện Gò Quao, tỉnh Kiên Giang) đã làm sập hoàn toàn 2 căn nhà, tốc mái 33 căn, nhiều cây xanh ngã chắn ngang đường và đè vào nhà dân. Các hộ dân bị ảnh hưởng thiên tai phải rơi vào cảnh khó khăn, không có điều kiện sửa chữa, dựng lại nhà mới. Ngay sau khi thiên tai xảy ra, chính quyền địa phương và huyện Gò Quao huy động lực lượng ứng cứu, hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả. Rất may, mưa lớn không ảnh hưởng về người, nhưng thiệt hại tài sản khoảng 500 triệu đồng.

Ở huyện Phú Tân, An Phú, thị xã Tân Châu (tỉnh An Giang), mưa lớn kèm theo giông, lốc vào chiều 27-3-2022 cũng đã làm 158 căn nhà của người dân ở các địa phương trên bị sập và tốc mái; nhiều diện tích lúa và hoa màu bị đổ ngã, gây thiệt hại nặng. Ban Chỉ đạo Ứng phó với biến đổi khí hậu - Phòng, chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn các huyện Phú Tân, An Phú, thị xã Tân Châu cùng lãnh đạo các xã đến thăm hỏi, động viên người dân có nhà bị thiệt hại, huy động lực lượng tại chỗ hỗ trợ người dân sửa chữa lại nhà cửa.

Những cơn mưa lớn trái mùa vào cuối tháng 3 và đầu tháng 4-2022 xuất hiện trong khu vực ÐBSCL và TP Cần Thơ đã rửa sạch đường phố, tưới mát vườn cây, ruộng rẫy sau nhiều ngày nắng nóng, oi bức. Tuy nhiên, đây là thời điểm chuyển mùa nên mưa thường kèm theo gió mạnh, lốc xoáy làm ảnh hưởng nhà cửa, sản xuất nông nghiệp của người dân. Ở TP Cần Thơ, các cơn mưa lớn cuối tháng 3 và đầu tháng 4 cũng làm nhiều tuyến đường ở các quận nội ô, như Ninh Kiều, Cái Răng, Bình Thủy, Ô Môn... bị ngập nước, ảnh hưởng an toàn giao thông. Nguyên nhân, do một số tuyến đường có hệ thống thoát nước nhỏ hẹp, bị rác thải che lấp miệng hố ga, cản trở dòng chảy... Theo Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai - Tìm kiếm cứu nạn (PCTT-TKCN) TP Cần Thơ, đây là cơn mưa góp phần hạn chế tình trạng khô hạn, oi bức, thiếu nước tại các huyện đầu nguồn, khu vực sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, trong những cơn mưa đầu mùa này cần cảnh giác cao tình trạng gió mạnh, lốc xoáy xuất hiện, gây sập, tốc mái nhà cửa, hư hại ruộng rẫy…

Người dân trên địa bàn huyện Cờ Ðỏ (TP Cần Thơ) còn nhớ cơn mưa lớn kèm theo gió mạnh xảy ra vào lúc 16 giờ ngày 5-4-2022 đã làm tốc mái căn nhà của ông Nguyễn Thanh Vân, ở ấp 5, xã Thới Hưng, huyện Cờ Ðỏ. Rất may, cơn mưa lớn không ảnh hưởng về người, nhưng căn nhà gia đình ông Vân bị tốc mái, hư hại hoàn toàn. Chính quyền địa phương đã tập trung lực lượng hỗ trợ gia đình khắc phục hậu quả, dựng lại nhà mới. Trước đó, cơn mưa trái mùa kèm theo gió mạnh vào chiều 28-3 cũng làm sập hoàn toàn phần nhà sau của hộ ông Võ Văn Phước (ấp An Thạnh, xã Thạnh Phú, huyện Cờ Ðỏ). Gia đình ông Phước gặp khó khăn, chính quyền địa phương huy động lực lượng và chi phí hỗ trợ gia đình khắc phục hậu quả...

Phòng tránh

Theo Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn Trung ương, các cơn mưa xuất hiện trong khoảng thời gian cuối tháng 3 và đầu tháng 4 là mưa trái mùa và chuyển mùa. Một hiện tượng thời tiết dễ nhận thấy trong thời gian chuyển mùa là xen kẽ những ngày mưa là những ngày nóng oi bức có xuất hiện những cơn mưa đột ngột và thường kèm theo lốc xoáy và sấm sét, thậm chí có cả vòi rồng...

TP Cần Thơ cũng bắt đầu tăng cường công tác tuyên truyền, chủ động ứng phó với các hiện tượng mưa lớn kèm theo gió mạnh, lốc xoáy, sạt lở bờ sông… Ban Chỉ huy PCTT-TKCN TP Cần Thơ yêu cầu các địa phương tuyên truyền, hướng dẫn người dân chằng chống nhà cửa an toàn để phòng các hiện tượng mưa kèm theo giông, lốc xoáy trong thời điểm đầu mùa mưa, chuyển mùa; chặt tỉa cây xanh trên vỉa hè, khu vực gần nhà, nhằm tránh mưa giông đổ ngã gây nguy hiểm; kiểm tra, gia cố các khu vực sạt lở, có nguy cơ sạt lở; khai thông cống rãnh, hạn chế ngập nghẹt do mưa lớn, rác thải lấp kín hố ga thoát nước; tăng cường tuyên truyền, nhắc nhở phụ huynh không cho trẻ em tắm mưa trong những cơn mưa trái mùa, đầu mùa, nhằm tránh tác hại nếu mưa axít có thể xảy ra...

Ðể phòng tránh sét đánh lúc mưa xuất hiện, khi xây dựng các công trình dân dụng, công nghiệp, các công trình hạ tầng khác, đơn vị và người dân cần phải bố trí các thiết bị chống sét (cột thu lôi).  Khi có hiện tượng thời tiết mây giông (chuẩn bị mưa), người dân đang đi ngoài đường hoặc đang làm việc ngoài đồng trống phải khẩn trương về nhà hoặc tìm các nơi trú ẩn an toàn. Tuyệt đối không nên trú ẩn tập trung đông người dưới gốc cây cao, nơi trống trải, đồng thời phải tránh xa các vật dụng làm bằng kim loại như hàng rào sắt, xe đạp, xe gắn máy, cột điện, cột ăngten, cột thu lôi, nông cụ sản xuất... Ðặc biệt, khi có nhiều người không nên đứng chung, không đứng ở những nơi có địa hình cao. Nếu như cảm thấy tóc bị dựng lên (như cảm giác điện khi sờ tay trước mặt tivi) thì có thể bị sét đánh bất cứ lúc nào, lập tức cúi người xuống và lấy tay che tai, không nằm xuống đất hay đặt tay lên đất...

Ông Nguyễn Quý Ninh, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi, Chánh văn phòng Ban Chỉ huy PCTT-TKCN TP Cần Thơ, cho biết: “Mưa kèm theo lốc xoáy thường xảy ra vào buổi chiều và tối trong thời gian thời tiết chuyển mùa cho đến khi kết thúc mùa mưa. Hiện tượng này xuất hiện cục bộ trong thời gian ngắn nên rất khó dự báo. Ðể chủ động phòng tránh, các địa phương cần thực hiện nghiêm các yêu cầu của Ban Chỉ huy PCTT-TKCN thành phố, đặc biệt chủ động kiểm tra, gia cố các công trình, chằng chống nhà cửa, nhất là đối với các nhà cấp 4, nhà mái tôn, vách lá; tổ chức chặt tỉa cây xanh trên vỉa hè, hạn chế đổ ngã gây nguy hiểm; không lao động ngoài đồng trống khi mưa, sấm sét xuất hiện...”.