Năm qua, hoạt động trợ giúp pháp lý của Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước TP Cần Thơ (gọi tắt là Trung tâm) đạt nhiều thành quả đáng khích lệ. Số vụ việc trợ giúp pháp lý tăng, nhiều sáng kiến được triển khai giúp hoạt động này thêm đa dạng, phong phú, thu hút đông đảo người dân tham gia. Tuy nhiên, vẫn còn một số khó khăn cần được tháo gỡ, để tăng cường hiệu quả, tác động của hoạt động trợ giúp pháp lý đối với cộng đồng.

Năm 2013, Trung tâm đã trợ giúp pháp lý 3.453 vụ việc tăng thêm 1.359 vụ việc so với năm 2012. Bên cạnh đó, có 3.550 lượt người nghèo, gia đình chính sách, người dân tộc thiểu số, trẻ vị thành niên được hưởng lợi từ hoạt động trợ giúp pháp lý miễn phí. Hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động cũng khá sôi nổi với 115 cuộc trợ giúp pháp lý tại 83 xã, phường, thị trấn, tăng 20 cuộc so với cùng kỳ năm 2012. Trước khi tiến hành các đợt trợ giúp pháp lý lưu động, cán bộ, viên chức của Trung tâm luôn phối hợp với địa phương đến tận hộ gia đình khảo sát nhu cầu trợ giúp pháp lý của người dân. Sau đó tổng hợp và định hướng nội dung tuyên truyền cũng như có bước chuẩn bị để giải đáp thắc mắc cho người dân một cách sâu sát, thỏa đáng. Chính vì thế, hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động ngày càng thu hút đông đảo người dân tham dự.

Luật sư tham gia tư vấn pháp luật miễn phí cho người dân tại Tòa soạn Báo Cần Thơ.

Xã Trường Long, huyện Phong Điền là một trong những địa phương tổ chức thành công hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động với số vụ việc tư vấn, hòa giải lên đến 50 vụ việc/đợt. Anh Lê Văn Tùng, Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ Trợ giúp pháp lý xã Trường Long, cho biết: “Trước khi tổ chức trợ giúp pháp lý lưu động, chúng tôi sẽ xuống tận nhà dân để khảo sát, ghi nhận nhu cầu trợ giúp của họ. Sau đó, chúng tôi phát thơ mời trực tiếp cho những người có câu hỏi thắc mắc. Vì vậy, mỗi người dân đến tham dự trợ giúp pháp lý lưu động đều tham gia đặt câu hỏi, tạo nên không khí sôi động cho buổi trợ giúp. Theo ghi nhận của chúng tôi, thông qua các phiếu thăm dò vào cuối buổi sinh hoạt, đa số người dân đều hài lòng với kết quả giải đáp của Trợ giúp viên, cộng tác viên trợ giúp pháp lý”.

Các Câu lạc bộ Trợ giúp pháp lý thời gian qua hoạt động với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, gần gũi như: đố vui có thưởng, giải đáp thắc mắc trực tiếp,… giúp người tham gia tăng thêm sự hứng khởi và dễ dàng tiếp thu kiến thức pháp luật. Bà Dương Thị Đoan Dung, Trưởng phòng Tư pháp huyện Thới Lai, cho biết: “Phòng Tư pháp huyện Thới Lai và Chi nhánh số 6 của Trung tâm đặt tại huyện đã có sự phối hợp ăn ý, tạo nên thành công của hoạt động trợ giúp pháp lý. Chúng tôi đã nghiên cứu và đưa vào ứng dụng điểm hẹn sinh hoạt tại các địa phương. Thông qua 3 bước, những quy định pháp luật được chuyển tải một cách nhẹ nhàng, kèm theo ví dụ cụ thể, sinh động và phần đánh giá kết quả sinh hoạt cuối buổi bằng câu đố vui, giải đáp tình huống, giúp người dân dễ dàng ghi nhớ”.

Tuy đạt được những kết quả nhất định, nhưng hoạt động trợ giúp pháp lý vẫn còn một số hạn chế. Trong năm 2013, Trung tâm đã tiến hành đánh giá 945/998 vụ trợ giúp. Kết quả đều ở mức đạt chất lượng tốt và đạt chất lượng. Tuy nhiên, theo báo cáo gần đây của Trung tâm thì việc đánh giá vụ việc trợ giúp pháp lý chỉ mang tính tương đối. Bởi việc đánh giá chỉ căn cứ vào hồ sơ, chưa tổ chức khảo sát, lấy ý kiến của người được trợ giúp. Công tác kiểm tra, giám sát quá trình trợ giúp pháp lý của cộng tác viên, cộng tác viên là luật sư cũng chưa được thực hiện thường xuyên. Trình độ của đội ngũ làm công tác trợ giúp pháp lý vẫn chưa đồng đều. Ngoài 44 Luật sư cộng tác với Trung tâm, chưa có tổ chức luật sư nào tham gia làm cộng tác viên. Luật sư Vũ Ngọc Chữ cho biết: “Cần phải chú trọng đến chất lượng trợ giúp pháp lý, không thể thực hiện qua loa, hình thức. Chúng ta phải làm cách nào để dẹp tan sự nghi ngờ của người dân đối với dịch vụ trợ giúp miễn phí này, để họ tin tưởng, an tâm khi tìm đến nhờ giúp đỡ”.

Việc phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng với Trung tâm vẫn chưa chặt chẽ, phần nào làm ảnh hưởng đến hiệu quả trợ giúp pháp lý, mặc dù UBND thành phố đã có Kế hoạch chỉ đạo các cơ quan tố tụng cần phải phối hợp để làm tốt công tác trợ giúp pháp lý. Luật sư Trần Chấn Hoàng cho biết: “Chúng tôi là luật sư cộng tác với Trung tâm, nhưng cũng gặp không ít khó khăn do sự phối hợp chưa ăn ý giữa các cơ quan tố tụng. Chẳng hạn, lúc tôi được chỉ định để bào chữa cho đối tượng phạm tội chưa thành niên nhưng không được nhận kết luận, cáo trạng trực tiếp từ cơ quan thẩm quyền mà phải qua tòa án. Như vậy, trong thời gian kết luận “đi” từ cơ quan điều tra qua viện kiểm sát, viện kiểm sát ra cáo trạng chuyển đến tòa án, chúng tôi phải “ngồi” chờ, vừa mất thời gian, vừa ảnh hưởng đến quyền lợi của đối tượng được trợ giúp pháp lý. Sự vướng mắc trong công tác thi hành án cũng là nguyên nhân làm giảm hiệu quả, uy tín của hoạt động trợ giúp pháp lý. Bên cạnh đó, một bộ phận người dân vẫn chưa nắm rõ quy định về đối tượng, phạm vi trợ giúp pháp lý nên không thể tiếp cận với dịch vụ miễn phí này…”.

Ông Lưu Thế Hiệp, Giám đốc Trung tâm, cho biết: “Chúng tôi sẽ cố gắng đảm bảo 100% người dân thuộc diện trợ giúp pháp lý được tiếp cận với dịch vụ này. Đồng thời, triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra, đánh giá chất lượng vụ việc trợ giúp để nâng cao hiệu quả, tăng cường uy tín, củng cố niềm tin đối với người dân”.

Bài, ảnh: PHƯƠNG DUNG