Với mục tiêu phấn đấu trở thành một trung tâm nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ và bảo tồn văn hóa lúa nước tầm cỡ khu vực và quốc tế, Viện Lúa ÐBSCL đang được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và hạ tầng kỹ thuật đáp ứng yêu cầu nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ. Khi cơ sở hạ tầng hoàn thành đưa vào sử dụng sẽ giúp Viện Lúa cải thiện, nâng chất môi trường và văn hóa làm việc, nâng tầm hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ theo chuẩn quốc tế.

Tiến sĩ Trần Ngọc Thạch, Viện trưởng Viện Lúa ÐBSCL (thứ 2, từ phải sang) kiểm tra tiến độ nâng cấp hệ thống kênh mương và đê bao của khu ruộng thí nghiệm để phục vụ sản xuất vụ đông xuân 2024-2025.

Ðầu tư theo chiều sâu

Ðược thành lập từ tháng 1-1977, trải qua gần nửa thế kỷ không ngừng xây dựng và phát triển, với sự hỗ trợ của Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam cùng Bộ NN&PTNT, Viện Lúa ÐBSCL đã từng bước nâng cấp cơ sở hạ tầng và hiện đại hóa trang thiết bị phục vụ cho công tác nghiên cứu và chuyển giao khoa học công nghệ. Bắt đầu từ những lán trại đơn sơ bên bờ kênh, tiếp đến những dãy nhà làm việc nhà cấp 4 và dần dần khu nhà làm việc 2 tầng khang trang hơn được đưa vào sử dụng vào cuối những năm 1980. Ðến năm 2001, khu nhà làm việc của Viện Lúa được chính thức hoàn thiện và đưa vào sử dụng. Cùng với đó, khu nhà lưới, đồng ruộng thí nghiệm và sản xuất liên tục được xây dựng và nâng cấp thành các lô ruộng, hệ thống kênh mương phục vụ sản xuất; đường đê bao quanh ruộng và đường vào các phân lô chính dần được bê tông hóa. Khu nhà kho và chế biến hạt giống cũng được hình thành và nâng cấp, đến nay có công suất chế biến gần 10.000 tấn giống/năm, đủ để phục vụ cho 200ha ruộng sản xuất tại chỗ và hợp tác sản xuất gần 2.000ha ở các địa phương. Trang thiết bị phục vụ nghiên cứu cũng được mua sắm bổ sung thông qua các nguồn kinh phí tăng cường trang thiết bị hằng năm của Bộ NN&PTNT, các dự án WB, ADB, dự án FIRST... 

Tuy nhiên, qua thời gian vận hành, hoạt động, cơ sở hạ tầng của Viện dần xuống cấp, chưa đáp ứng kịp nhu cầu sản xuất, nghiên cứu trong giai đoạn mới. Theo Tiến sĩ Trần Ngọc Thạch, Viện trưởng Viện Lúa ÐBSCL, trước yêu cầu cấp bách đầu tư cho cơ quan nghiên cứu hàng đầu cả nước về cây lúa, trong năm 2023, Bộ NN&PTNT đã phê duyệt 2 dự án quan trọng để hoàn thiện cơ sở hạ tầng phục vụ làm việc và nghiên cứu khoa học của Viện Lúa ÐBSCL từ nguồn vốn trung hạn giai đoạn 2021-2025. Cụ thể, Bộ NN&PTNT đã phê duyệt dự án đầu tư xây dựng Dự án thành phần "Ðầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị phục vụ phát triển giống lúa xuất khẩu", thuộc Dự án đầu tư xây dựng: "Ðầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị phục vụ phát triển giống cây trồng" theo Quyết định số 774/QÐ-BNN-XD ngày 6-3-2023 của Bộ trưởng Bộ NN&PTNT. Bên cạnh đó, Viện Lúa đang triển khai dự án thành phần "Ðầu tư xây dựng Viện Lúa ÐBSCL theo quy hoạch xây dựng Viện, giai đoạn 2021-2025" thuộc dự án "Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam". Dự án được Bộ NN&PTNT phê duyệt theo Quyết định số 217/QÐ-BNN-XD ngày 11-1-2023 với tổng mức đầu tư 70 tỉ đồng. Sau khi đầu tư cơ sở hạ tầng của khu nhà làm việc và hệ thống đồng ruộng, hoàn thiện đê bao, khu nhà lưới thí nghiệm, 2 dự án sẽ góp phần tạo thuận lợi cho công tác sản xuất giống, đặc biệt là công tác nghiên cứu chọn tạo giống của Viện.

Nghiên cứu gắn với thực tiễn

Dự án thành phần "Ðầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị phục vụ phát triển giống lúa xuất khẩu" được khởi công xây dựng từ tháng 1-2024 và dự kiến hoàn thành gói thầu xây lắp tháng 3-2025. Dự án có tổng mức đầu tư 90 tỉ đồng. Dự án đang triển khai thi công các hạng mục xây dựng công trình tại Khu ruộng thí nghiệm, khu ruộng sản xuất, khu nhà lưới và khu kho. Hiện dự án đang đạt tiến độ thi công trên 80%. Quá trình tổ chức thi công đảm bảo chất lượng, an toàn lao động, vệ sinh môi trường. Dự án thành phần "Ðầu tư xây dựng Viện Lúa ÐBSCL theo quy hoạch xây dựng Viện, giai đoạn 2021-2025" được khởi công xây dựng từ tháng 11-2023 và thời gian dự kiến hoàn thành quý I-2025. Dự án đang triển khai thi công các hạng mục hạ tầng gồm: xây mới nhà C, đã thi công xong phần móng và sàn tầng 2; cải tạo nhà B, phần xây dựng đã cơ bản hoàn thành và bàn giao đưa vào sử dụng một phần nhà B, phần còn lại sẽ bàn giao sau khi lắp đặt xong bàn ghế, trang thiết bị phòng thí nghiệm...

Nhờ nguồn vốn trung hạn và vốn xây dựng cơ bản do Bộ NN&PTNT phân bổ cùng các nguồn kinh phí khác, Viện Lúa đang tiếp tục kiện toàn khu nhà làm việc, khu nhà lưới, đồng ruộng thí nghiệm và sản xuất... khang trang và hiện đại. Hiện 2 dự án được đầu tư từ nguồn vốn phân bổ của Bộ NN&PTNT đáp ứng khoảng 60-70% nhu cầu đầu tư hạ tầng của Viện Lúa trong giai đoạn 2021-2025. Trong giai đoạn tiếp theo, Viện Lúa tiếp tục được Bộ NN&PTNT quan tâm đầu tư thêm và đã được ghi vốn khoảng 60 tỉ đồng để hoàn thiện hạ tầng, đầu tư trang thiết bị phục vụ nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ.

Tiến sĩ Trần Ngọc Thạch chia sẻ: Ban lãnh đạo Viện khẳng định quan điểm nhất quán là khai thác hiệu quả cơ sở vật chất đã được đầu tư để nâng chất hoạt động nghiên cứu gắn liền với thực tiễn, sản phẩm sau khi nghiên cứu phải được ứng dụng vào thực tiễn, tạo ra được giá trị để tái đầu tư cho công tác nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ; đảm bảo cho các cán bộ khoa học phát huy được vai trò, trách nhiệm, năng lực nghiên cứu khoa học để cùng đóng góp vào tiến trình phát triển của Viện cũng như ngành Nông nghiệp của vùng ÐBSCL nói riêng và của Việt Nam nói chung. Ðối với các dự án đang triển khai, Viện sẽ theo dõi, đôn đốc tiến độ, dự kiến cuối quý I-2025 sẽ hoàn thành đưa khai thác, sử dụng. Ðồng thời, Viện đang quy hoạch các phân khu chức năng phù hợp với định hướng phát triển các khu nghiên cứu và thực nghiệm; khu bảo tồn và trưng bày văn hóa lúa nước kết hợp với du lịch sinh thái; khu sản xuất và dịch vụ; khu trưng bày và triển lãm các công nghệ, thiết bị canh tác lúa và các loại cây trồng trên nền đất lúa… Viện Lúa ÐBSCL phấn đấu trở thành một trung tâm nghiên cứu khoa học và bảo tồn văn hóa lúa nước tầm cỡ khu vực và quốc tế.