Dự án Chuyển đổi nông nghiệp bền vững tại Việt Nam (VnSAT) được triển khai ở TP Cần Thơ đã và đang tích cực hướng dẫn, hỗ trợ nông dân áp dụng các máy móc, thiết bị để cơ giới hóa khâu gieo cấy lúa nhằm giảm mạnh lượng sử dụng giống. Bên cạnh đó, ngành nông nghiệp TP Cần Thơ cũng tích cực khuyến khích nông dân áp dụng đồng bộ các gói kỹ thuật “3 giảm, 3 tăng”, “1 phải, 5 giảm”… để nâng cao hiệu quả trồng lúa...

Cấy lúa bằng máy tại huyện Vĩnh Thạnh.

►Gieo cấy lúa bằng máy

Thông qua Dự án VNSAT và các dự án, chương trình khuyến nông triển khai tại thành phố, ngành nông nghiệp tích cực tuyên truyền, hướng dẫn nông dân sử dụng giống tốt, giống đạt từ cấp xác nhận trở lên để đảm bảo hiệu quả sản xuất. Đồng thời, khuyến khích, hỗ trợ nông dân đưa các máy móc cơ giới vào đồng ruộng gieo cấy lúa và thực hiện các khâu sản xuất khác. Đặc biệt, từ năm 2016, Dự án VnSAT đã triển khai nhiều hoạt động đào tạo, giúp nông dân xây dựng các mô hình giảm giống hiệu quả gắn với đẩy mạnh cơ giới hóa và ứng dụng đồng bộ tiến bộ khoa học kỹ thuật. Hỗ trợ nông dân thực hiện giảm lượng sử dụng giống bằng nhiều phương thức khác nhau: sạ bằng dụng cụ kéo hàng, máy phun hạt, máy cấy. Từng bước giúp nông dân thay đổi thói quen sạ lúa bằng tay và sử dụng lượng giống quá nhiều, làm tăng chi phí giống. Dự án cũng có chương trình hỗ trợ cho nông dân tại các hợp tác xã trong vùng Dự án thực hiện đầu tư mua máy cấy.

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) TP Cần Thơ, vụ đông xuân 2019-2020, thành phố xuống giống được 79.244ha lúa, trong đó diện tích cấy 29,5ha, sạ hàng 880ha và sạ bằng máy phun hạt chiếm gần 76% diện tích xuống giống. Vụ hè thu 2020, diện tích xuống giống được 74.700ha, trong đó tỷ lệ cơ giới hóa (gieo sạ bằng máy phun hạt) trong khâu gieo sạ chiếm hơn 80%.

Các địa phương có diện tích trồng lúa nhiều: Thới Lai, Cờ Đỏ và Vĩnh Thạnh… đều có số lượng các máy phun hạt khá lớn. Nông dân không chỉ đầu tư máy phun hạt để sạ lúa mà còn sử dụng để phun bón phân cho lúa, tiết kiệm thời gian và chi phí so với trước đây làm thủ công bằng tay. Nông dân  huyện Cờ Đỏ và Vĩnh Thạnh cũng đầu tư mua một số máy cấy để phục vụ cây lúa. Cờ Đỏ hiện có 12 máy cấy, hơn 31.116 máy phun hạt và phun thuốc bảo vệ thực vật, 366 dụng cụ sạ hàng. Cờ Đỏ còn có 65.257 máy bơm nước, 99 máy gặt đập liên hợp, 136 máy kéo lúa, 29 máy tách hạt giống, 5 máy cuốn rơm,  522 lò sấy lúa.

►Hiệu quả thiết thực

Được sự hỗ trợ của ngành nông nghiệp thành phố và Dự án VnSAT, vụ đông xuân 2019-2020 nông dân tại Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp Thịnh Phát ở xã Thạnh An, huyện Vĩnh Thạnh thực hiện mô hình trình diễn cơ giới hóa trong gieo cấy, với diện tích hơn 6ha, trong đó có hơn 2ha áp dụng phương pháp cấy máy, 2ha sạ hàng và 2ha sạ thưa bằng máy phun hạt. Nông dân được hỗ trợ 100% chi phí tiền gieo mạ, công cấy và phân bón trong suốt vụ lúa. Trong đó, mô hình cấy máy sử dụng lượng giống ở mức 60kg/ha, còn sạ hàng và sạ bằng máy phun hạt sử dụng 80kg/ha. Ông Nguyễn Văn Thuần, Giám đốc HTX nông nghiệp Thịnh Phát, cho biết: “Các mô hình giảm giống trong vụ đông xuân vừa qua đã khẳng định hiệu quả khi giúp nông dân có thể giảm được hơn 20% chi phí tiền giống, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật. Đồng thời, lúa vẫn rất trúng mùa, với năng suất đạt gần 1,2 tấn/công tầm lớn 1.300m² và bán được giá cao, với giá lúa tươi ở mức 5.500 đồng/kg. Nhờ vậy, lợi nhuận của nông dân trong mô hình cao hơn ít nhất từ 10-16 triệu đồng/ha so với bên ngoài”.

Nông dân HTX nông nghiệp Hiếu Bình ở xã Thạnh An, huyện Vĩnh Thạnh đã áp dụng các máy móc cơ giới gieo cấy lúa. Ông Cao Văn Khải, Giám đốc HTX nông nghiệp Hiếu Bình, cho biết: “Trước đây, sạ thủ công bằng tay, chúng tôi sử dụng lượng giống tới 22-25kg giống/công tầm lớn (1.300m²). Thế nhưng, áp dụng các máy sạ hàng và máy phun hạt để sạ lúa, nông dân HTX chỉ sử dụng lượng giống từ 16-18 kg/công tầm lớn. Với những ruộng lúa được cấy bằng máy, nông dân chỉ sử dụng lượng lúa giống khoảng 6,5kg/công, lúa vẫn rất trúng, lại giảm được ít nhất từ 1-2 lần phun thuốc bảo vệ thực vật. Lúa được cấy thẳng hàng, mật độ đồng đều, thuận lợi ánh nắng chiếu vào thân, rễ… từ đó giúp lúa sinh trưởng tốt, ít bị đổ ngã và sâu bệnh. HTX cũng được ngành nông nghiệp thành phố hỗ trợ mua 1 máy cấy. Vụ hè thu 2020,  HTX  có hơn 250ha lúa được cấy máy, các diện tích còn lại đều gieo sạ bằng máy phun hạt và sạ hàng”.

 HTX  nông nghiệp Hiếu Bình có 20 thành viên tham gia góp vốn, với diện tích canh tác 170ha và hơn 450 hộ xã viên liên kết làm dịch vụ, với diện tích canh tác lúa 1.200ha. Vụ hè thu 2020, ngành nông nghiệp thành phố đã chọn HTX Hiếu Bình làm nơi thực hiện mô hình trình diễn ứng dụng công nghệ laser san phẳng mặt ruộng với diện tích khoảng 8ha, gắn với cơ giới hóa khâu gieo cấy và áp dụng đồng bộ các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất lúa. Đồng thời, triển khai các mô hình đối chứng để cuối vụ thu hoạch lúa có sự so sánh, đánh giá, từ đó có các khuyến cáo giúp nông dân nhân rộng mô hình.

Theo ông Phạm Trường Yên, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT TP Cần Thơ,  gieo cấy lúa bằng máy đã được nông dân áp dụng trên diện rộng, nhất là sạ bằng máy phun hạt hiện chiếm hơn 80% diện tích xuống giống. Đẩy mạnh cơ giới hóa  gieo cấy và các khâu trong quá trình sản xuất lúa không chỉ giúp tiết kiệm nhiều chi phí mà còn giúp ngành nông nghiệp khắc phục tình trạng thiếu hụt nhân công lao động ở nông thôn. Cơ giới hóa cũng thúc đẩy nông dân liên kết, sản xuất theo quy mô diện tích và hàng hóa lớn. Nông dân chủ động cải tiến quy trình kỹ thuật canh tác, sử dụng tài nguyên tiết kiệm gắn với kiểm soát tốt các vật tư đầu vào để đảm bảo năng suất, chất lượng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu cạnh tranh và thích ứng với biến đổi khí hậu, cũng như khả năng khan hiếm nguồn nước ngọt trong tương lai.

Bài, ảnh: KHÁNH TRUNG