Từ năm 2015 đến nay, Dự án chuyển đổi nông nghiệp bền vững Việt Nam (VnSAT) do Ngân hàng Thế giới (WB) hỗ trợ về vốn đã được triển khai thực hiện tại 8 tỉnh, thành vùng ĐBSCL, góp phần tích cực vào việc nâng cao chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo. Tại TP Cần Thơ, VnSAT được thực hiện tại 21 xã, phường thuộc 4 quận, huyện sản xuất lúa chủ lực của thành phố, gồm: Vĩnh Thạnh, Cờ Đỏ, Thới Lai và Thốt Nốt, với tổng diện tích thực hiện 38.863ha và 32.231 hộ dân tham gia.

Hỗ trợ nông dân

Trình diễn máy sạ hàng trong vụ thu đông 2020 tại cánh đồng của HTX Nông nghiệp Đại Lợi ở huyện Thới Lai.

Thông qua Dự án VnSAT TP Cần Thơ đã triển khai nhiều hoạt động đào tạo, tập huấn kỹ thuật, giúp các tổ chức nông dân (hợp tác xã (HTX), tổ hợp tác...) đẩy mạnh cơ giới hóa và ứng dụng đồng bộ nhiều tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất lúa. Đặc biệt, nông dân tại nhiều HTX đã được Dự án VnSAT hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng và thiết bị, máy móc cần thiết để hiện đại hóa sản xuất và có điều kiện nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh: đầu tư lò sấy, kho chứa lúa, trạm bơm điện, máy cấy lúa, máy gặt đập liên hợp… Dự án cũng triển khai nhiều hoạt động đào tạo, tập huấn nhằm nâng cao năng lực hoạt động cho các HTX và khuyến khích, hỗ trợ nông dân tăng cường liên kết với nhau, với doanh nghiệp và các bên liên quan để phát triển chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo một cách bền vững.

HTX Nông nghiệp Đại Lợi ở xã Trường Xuân, huyện Thới Lai là một trong các HTX được Dự án VnSAT hỗ trợ đầu tư nhiều cơ sở hạ tầng rất quan trọng phục vụ cho sản xuất. Cụ thể như, tổ hợp cống giúp điều tiết nước, kết hợp trạm bơm điện có quy mô công suất lớn phục vụ tưới tiêu cho cả cánh đồng hơn 300ha lúa; nhà kho chứa lúa 1.000 tấn và nhà bao che lò sấy lúa 40 tấn/mẻ; đường dây điện trung thế và trạm biến áp phục vụ cho trạm bơm điện, nhà kho chứa lúa gạo và lò sấy lúa. Các hạng mục này có tổng giá trị đầu tư hơn 7,011 tỉ đồng, trong đó vốn đối ứng của địa phương và HTX là 1,037 tỉ đồng. 

Sau khi hoàn thành xây dựng cơ sở hạ tầng và thiết bị tại HTX Nông nghiệp Đại Lợi, Ban Quản lý Dự án VnSAT TP Cần Thơ đã tổ chức bàn giao để HTX đưa vào vận hành, khai thác vào đầu tháng 6-2020. Ông Đào Minh Tuấn, Giám đốc HTX Nông nghiệp Đại Lợi, cho biết: “HTX đã có 25 thành viên tham gia góp vốn và khoảng 300 xã viên tham gia sử dụng các dịch vụ của HTX, với tổng diện tích canh tác lúa gần 1.000ha. Được Dự án VnSAT hỗ trợ đầu tư nhiều cơ sở hạ tầng hiện đại và đồng bộ: trạm bơm điện, lò sấy và nhà kho, nông dân tại HTX rất phấn khởi vì điều kiện giảm chi phí sản xuất. Đặc biệt, là có thể giảm hơn 30% chi phí tưới tiêu nước cho lúa so với trước đây bơm tát nước theo kiểu nhỏ lẻ bằng các máy bơm chạy bằng xăng dầu. Lúa cũng đảm bảo chất lượng, ít hao hụt khi được thu hoạch, sấy kịp thời. Có kho chứa lúa, chúng tôi có thể trữ lúc giá thấp, chờ lúc giá cao mới bán. Thời gian qua, HTX cũng đã đầu tư mua máy kéo, máy gặt đập liên hợp để thu hoạch lúa và các loại máy phục vụ  gieo cấy lúa”.

HTX Hiếu Bình ở xã Thạnh An, huyện Vĩnh Thạnh đang được Dự án VnSAT hỗ trợ xây dựng tổ hợp cống gắn với trạm bơm điện, nhà kho có sức chứa 1.000 tấn và lò sấy có công suất 40 tấn/mẻ. Theo ông Cao Văn Khải, Giám đốc HTX Hiếu Bình, các cơ sở hạ tầng này là rất cần thiết để giúp nông dân tại HTX có thể chủ động được nước tưới tiêu với chi phí thấp để phục vụ cho sản xuất lúa 3 vụ/năm và nâng cao được chất lượng, giá bán lúa gạo nhờ được thu hoạch, phơi sấy và bảo quản tốt hơn. Hiện HTX Hiếu Bình có 20 thành viên, với diện tích canh tác đạt 170ha. Bên cạnh đó, HTX còn thực hiện liên kết làm các dịch vụ bơm tưới nước, cung cấp vật tư phục vụ sản xuất và bao tiêu lúa cho hơn 450 hộ dân, với diện tích hơn 1.200ha.

Phát huy hiệu quả

Việc đầu tư xây dựng các hệ thống cống điều tiết kết hợp với trạm bơm điện phát huy hiệu quả đối với sản xuất lúa. Ông Phan Văn Năm, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) huyện Vĩnh Thạnh, cho biết: Huyện đã có 10 trạm bơm điện quy mô lớn được đưa vào hoạt động, phục vụ cho gần 3.000ha đất sản xuất lúa và có 5 trạm bơm điện đang trong quá trình xây dựng. Các tổ hợp cống kết hợp với trạm bơm điện có quy mô lớn phục vụ cho cả cánh đồng không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí bơm nước mà còn giúp trữ nước ngọt, ngăn ngừa không cho nước lũ và nước mặn xâm nhập vào kênh mương nội đồng.

 Từ nay đến cuối năm 2020, ngành Nông nghiệp thành phố dự kiến bàn giao các cơ sở vật chất do Dự án VnSAT hỗ trợ cho thêm 11 HTX theo kế hoạch. Theo ông Nguyễn Ngọc Hè, Giám đốc Sở NN&PTNT TP Cần Thơ, Giám đốc Ban Quản lý Dự án VnSAT Cần Thơ, các sơ sở vật chất được thành phố và Dự án VnSAT hỗ trợ cho các HTX chỉ mới là phần nhỏ và là bước đầu, nhưng có ý nghĩa rất quan trọng, tạo động lực thúc đẩy nông dân liên kết, làm ăn theo phương thức mới, áp dụng kỹ thuật mới trên quy mô sản xuất lớn để làm ăn hiệu quả hơn. Các HTX được Dự án VnSAT hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng và UBND các quận, huyện và xã, phường nằm trong vùng dự án cần quan tâm, phối hợp chặt với Ban Quản lý Dự án VnSAT Cần Thơ, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các công trình để sớm hoàn thành và tổ chức quản lý, vận hành, khai thác các công trình một cách hiệu quả nhất. Các HTX nông nghiệp phải là “đầu tàu” lôi kéo, thúc đẩy nông dân làm ăn theo phương thức mới. Tích cực hướng dẫn, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho bà con để cùng nhau đưa ngành Nông nghiệp phát triển.

Bài, ảnh: KHÁNH TRUNG