Những năm qua, phong trào cờ ốc ở TP Cần Thơ luôn được giữ gìn và duy trì hoạt động, trở thành môn thể thao gắn liền đời sống của đồng bào Khmer địa phương.

Cờ ốc là môn cờ truyền thống của đồng bào Khmer Nam Bộ.

Tuổi ngoài 70, ông Trà Văn Phai ở ấp Trà Quýt A, xã Phú Tâm, đã có hơn 50 năm biết đến môn cờ ốc. Với ông, cờ ốc không chỉ là trò chơi ở sân chùa, phum sóc mà còn là những giá trị truyền thống còn vẹn nguyên với thời gian.

Ông Phai kể: “Ngày nhỏ, tôi thấy các vị sư, những người lớn tuổi chơi cờ ốc, lân la xem thử rồi bị hấp dẫn lúc nào chẳng biết. Cờ ốc tưởng chừng đơn giản nhưng tôi học hơn 2 năm mới thi đấu được. Mỗi nước cờ đòi hỏi người chơi tính toán thận trọng, nghiên cứu kỹ lưỡng sao cho phù hợp, chắc chắn vì cờ ốc có nhiều thế cờ biến hóa khó lường”.

Cờ ốc được xem là môn cờ truyền thống của đồng bào Khmer. Bàn cờ thường được vẽ trên mặt phẳng, với 64 ô vuông, mỗi người chơi nắm trong tay 16 quân cờ. Các quân cờ giống nhau gồm 8 tốt, 2 xe, 2 mã, 2 tượng, 1 hậu và 1 vua. 8 quân hàng dưới cùng gồm xe, tượng, mã, hậu, vua và xếp thứ tự như cờ vua, còn 8 quân tốt xếp trên nhưng lại cách một hàng.

Cờ ốc là môn thể thao trí tuệ, thể hiện khả năng tư duy, tầm nhìn và trình độ chiến thuật của mỗi người. Tham gia tập luyện, thi đấu cờ ốc còn giúp nuôi dưỡng sự khéo léo, kiên nhẫn, duy trì trí nhớ, nhanh nhẹn và hoạt bát cho người chơi.

Những năm qua, bên cạnh các môn thể thao truyền thống của đồng bào dân tộc Khmer như đua ghe ngo, đẩy gậy... cờ ốc thường được địa phương tổ chức thi đấu trong các hội thao nhân dịp lễ, Tết hàng năm, Đại hội Thể dục thể thao, đưa vào tranh tài ở Ngày hội Văn hóa - Thể thao và Du lịch đồng bào Khmer Nam Bộ. Từ môn thể thao bình dân đến giá trị văn hóa cộng đồng, cờ ốc không chỉ là thú vui giải trí, mà còn phản ánh sự gắn kết của người dân nơi đây.

Đồng bào dân tộc Khmer Nam Bộ hiện nay vẫn chơi cờ ốc theo luật truyền thống trong cộng đồng. Ông Dương Văn Tha ở ấp Xây Cáp, xã Phú Tâm, chia sẻ: “Thông thường không phải đến cận giải thi đấu tôi mới tập, mà hễ nông nhàn giờ nào thì cứ chơi vài ván thỏa thích, nhất là với những bạn hữu. Tôi chỉ mong các cháu ngày nay còn biết tới cờ ốc để nhớ rằng ngày xưa ông bà mình cũng từ những môn thể thao đơn sơ vậy mà tạo ra niềm vui, là cách giữ gìn nét truyền thống đặc trưng của đồng bào Khmer”.

Trong nhịp sống hối hả, cờ ốc trở thành cầu nối giữa truyền thống và hiện đại. Đã có những nhóm chơi cờ ốc trên địa bàn TP Cần Thơ được thành lập và duy trì hoạt động, với hàng chục VĐV “không chuyên” sẵn sàng tham gia thi đấu các giải khi cần. Phát triển cờ ốc đồng nghĩa với việc giữ gìn một phần ký ức cộng đồng, một nét đẹp trong đời sống tinh thần của đồng bào Khmer Nam Bộ.

Bài, ảnh: HỒNG NHUNG