Tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động khai thác tài nguyên, khoáng sản là nhiệm vụ mà Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) TP Cần Thơ cùng ngành chức năng có liên quan thường xuyên thực hiện. Hoạt động này không những kịp thời ngăn chặn tình trạng khai thác khoáng sản, tài nguyên trái phép mà còn góp phần bảo vệ môi trường, hạn chế tác hại xấu do quá trình khai thác gây ra...

Kịp thời ngăn chặn

Theo thống kê, từ năm 2010 đến nay, TP Cần Thơ đã xuất hiện 153 điểm sạt lở bờ sông, với tổng chiều dài trên 5km, thiệt hại tài sản hàng chục tỉ đồng. Ngoài ra, thành phố còn có 106 điểm đang có nguy cơ sạt lở cao, với tổng chiều dài gần 53km, đe dọa sinh mạng, tài sản của người dân. Ông Trần Thanh Hải, ở phường Tân Lộc, quận Thốt Nốt, cho biết: “Ở cồn Tân Lộc năm nào cũng xảy ra tình trạng sạt lở bờ sông. Người dân dùng cây tràm, dừa đóng cừ bảo vệ nhưng cũng không tránh được tình trạng sạt lở. Chúng tôi rất mong ngành chức năng TP Cần Thơ, quận Thốt Nốt tăng cường kiểm tra tình trạng khai thác cát trên sông Hậu, nhất là vào ban đêm, ngày nghỉ, ngày lễ để kịp thời ngăn chặn, hạn chế tình trạng khai thác cát trái phép dẫn đến sạt lở cồn, bờ sông Hậu...”.

Lực lượng chức năng TP Cần Thơ kiểm tra sà lan vận chuyển cát trên sông Hậu. Ảnh: HÀ VĂN

Ngành chức năng TP Cần Thơ cũng xác định tình trạng sạt lở bờ sông ngoài nguyên nhân do hiện tượng tự nhiên còn có nguyên nhân do khai thác cát trái phép, khai thác nguồn nước ngầm quá mức... Để hạn chế tình trạng sạt lở bờ sông, sụp lún đất, TP Cần Thơ cũng như các địa phương khu vực ĐBSCL đề nghị bộ, ngành Trung ương tạm dừng hoạt động đối với các dự án nạo vét, khơi thông luồng hàng hải, luồng đường thủy nội địa tận thu sản phẩm cát để bổ sung, hoàn thiện thủ tục theo quy định của pháp luật. Từ đó, tình hình khai thác cát trái phép đã giảm đi, một số địa bàn trọng điểm đã được kiểm soát. Tuy nhiên, trên sông Hậu, nhiều đối tượng vẫn lén lút khai thác cát, vận chuyển cát trái phép diễn ra. Việc khai thác trái phép chuyển sang vào ban đêm, ngày lễ, ngày nghỉ để né tránh ngành chức năng. Có những trường hợp “cát tặc” đã sử dụng bạo lực đe dọa, đối phó với người dân, lực lượng chức năng, tranh giành địa bàn, phương tiện để khai thác trái phép.

Gần đây, đoàn kiểm tra thuộc sở, ngành chức năng TP Cần Thơ phát hiện trường hợp khai thác cát sai quy định. Đó là ông Lê Hải Lý (huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang) lái cẩu khai thác cát trên tuyến sông Hậu, thuộc địa phận phường Trà Nóc, quận Bình Thủy (TP Cần Thơ). Qua kiểm tra, ông Lý khai thác cát bằng phương tiện không có giấy phép hoạt động, với khối lượng đang khai thác khoảng 14 khối cát. Đoàn kiểm tra cũng xác định vị trí khai thác (tọa độ tại nơi phương tiện khai thác) nằm ngoài phạm vi cho phép. Cảnh sát đường thủy đã lập biên bản vi phạm và  ra quyết định tạm giữ phương tiện, chuyển giao Phòng Cảnh sát Môi trường – Công an TP Cần Thơ xử lý theo thẩm quyền.

Đoàn Thanh tra thuộc Sở TN&MT TP Cần Thơ và ngành chức năng quận Thốt Nốt, khảo sát thực tế trên sông Hậu, đoạn thuộc địa bàn quận Thốt Nốt để kiểm tra tình trạng khai thác cát trên sông. Trên suốt chuyến khảo sát, đoàn phát hiện 3 phương tiện đang khai thác cát của Công ty cổ phần An Lạc. Theo giấy phép hoạt động, công ty được phép khai thác cát với trữ lượng tối đa 1.440.000m³ và công suất khai thác đạt 480.000 m³/năm. Qua kiểm tra thực tế, 3 phương tiện đang khai thác cát của Công ty cổ phần An Lạc đúng vị trí cho phép. Tuy nhiên, đoàn kiểm tra cũng yêu cầu công ty thực hiện khai thác chấp hành nghiêm các quy định của Luật Giao thông đường thủy nội địa, thực hiện khai thác cát theo đúng vị trí, đúng quy định...

Năm 2017, TP Cần Thơ có 3 giấy phép khai thác khoáng sản cát trên sông Hậu. Đến giữa năm 2017, có 2 giấy phép của Công ty TNHH Đức Thành hết hiệu lực; 1 giấy phép khai thác cát của Công ty cổ phần An Lạc còn hiệu lực, với công suất khai thác 480.000m³/năm. Ngoài ra, thành phố đã có chủ trương cho gia hạn 2 giấy phép khai thác cát với tổng công suất 590.000m³/năm… Thời gian qua, ngành chức năng TP Cần Thơ đã kiểm tra 166 trường hợp vận chuyển cát, đá và phương tiện khai thác tại các mỏ. Kết quả, lập biên bản tạm giữ 68 phương tiện khai thác, khoảng 28.500m³ cát để xác minh, làm rõ nguồn gốc xuất xứ. Qua quá trình điều tra, ngành chức năng TP Cần Thơ đã ra quyết định xử lý 35 trường hợp vận chuyển, khai thác cát trái phép, với tổng số tiền phạt trên 300 triệu đồng, tịch thu gần 12.000m³ cát...

Tăng cường quản lý

Theo Sở TN&MT TP Cần Thơ, thời gian qua, công tác cấp phép khai thác tài nguyên khoáng sản, khai thác sử dụng tài nguyên nước mặt, nước dưới đất và xả nước thải vào nguồn nước được thực hiện đúng quy định của pháp luật. Trong 10 tháng năm 2017, ngành đã tham mưu UBND thành phố cấp 18 giấy phép xả nước thải vào nguồn nước (gia hạn 4 giấy phép); 11 giấy phép thăm dò nước dưới đất; 55 giấy phép khai thác, sử dụng nước dưới đất và 2 giấy phép khai thác, sử dụng nước mặt; tham mưu lập hành lang bảo vệ nguồn nước trên địa bàn thành phố theo Nghị định số 43/2015/NĐ-CP ngày 6-5-2015 của Chính phủ.

Khu vực sạt lở tại cồn Tân Lộc, quận Thốt Nốt được đóng cừ tràm, dừa hạn chế tình trạng sạt lở. Ảnh: HÀ VĂN

Bên cạnh đó, Sở TN&MT phối hợp với Công an thành phố, UBND các quận, huyện thanh tra, kiểm tra các hoạt động khai thác cát trên sông Hậu (kiểm tra đột xuất trường hợp phản ánh khai thác cát làm sạt lở bờ sông ở Thốt Nốt), việc chấp hành quy định theo giấy phép, quy định pháp luật về khai thác cát, tài nguyên nước; hướng dẫn doanh nghiệp trám lấp giếng không còn sử dụng theo quy định; phối hợp xây dựng quy chế phối hợp trong công tác quản lý nhà nước về khoáng sản ở khu vực giáp ranh với tỉnh Đồng Tháp... Theo ông Nguyễn Minh Thế, Phó Giám đốc Sở TN&MT TP Cần Thơ, hiện nay thành phố đang thực hiện dự án quy hoạch tài nguyên khoáng sản trên địa bàn thành phố đến 2020 và tầm nhìn đến năm 2025. Hoàn thành công tác lập quy hoạch tài nguyên khoáng sản; khoanh định, phê duyệt khu vực cấm và khu vực tạm thời cấm hoạt động khoáng sản trên địa bàn thành phố. Hoàn thành việc lập đề cương dự toán, tổ chức đấu thầu dự án quy hoạch, điều tra, đánh giá, xây dựng cơ sở dữ liệu và quy hoạch tài nguyên nước...

Sau khi hoàn thiện phê duyệt quy hoạch khoáng sản, UBND thành phố chỉ đạo Sở TN&MT xây dựng kế hoạch đấu giá quyền khai thác khoáng sản theo quy định của Luật Khoáng sản năm 2010. UBND TP Cần Thơ cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo bộ, ngành Trung ương, các viện, trường nghiên cứu vật liệu xây dựng thay thế cát sông; các giải pháp xây dựng, kiến trúc ít sử dụng cát sông để thích ứng với tình hình thực tế và giảm thiểu tác động đến môi trường, sạt lở như hiện nay. Thành phố cũng tăng cường hoạt động phối hợp, công khai danh sách cấp phép, phương tiện khai thác để các địa phương lân cận thuận lợi trong công tác quản lý, kiểm tra...

Ông Đào Anh Dũng, Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, cho biết: “Ngoài hoạt động tăng cường kiểm tra, xử lý, thành phố sẽ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho các tổ chức, cá nhân hoạt động khai thác, kinh doanh khoáng sản; phát động phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc” tham gia tố giác tội phạm và các hành vi vi phạm liên quan đến hoạt động khai thác, kinh doanh cát trái phép; đảm bảo tuyệt đối an toàn cho người dân, lực lượng tham gia thực hiện nhiệm vụ trên...”.

HÀ VĂN