Sinh viên trường ANU trong giờ vật lý học. Ảnh: www.oef.anu.edu.au

Hiện nay, có rất nhiều chương trình du học tại Úc được giới thiệu: học trung học rồi vào thẳng đại học hay qua khóa dự bị đại học trước khi vào đại học, hay có một số con đường khác dẫn vào đại học... Không ít học sinh Việt Nam muốn đi du học ở Úc băn khoăn không biết chọn chương trình nào tốt nhất?

* Hai con đường lựa chọn

Bậc trung học của Úc gồm 6 năm, bắt đầu từ lớp 7 (Year 7) đến lớp 12 (Year 12). Và chia làm hai bậc: Junior Secondary (Year 7-10) và Senior Secondary (Year 11-12). Các trường phổ thông công lập tại Úc (government schools), do các Sở giáo dục và đào tạo của bang quản lý, đều có chính sách tiếp nhận học sinh quốc tế vào học chung với học sinh bản xứ. Như vậy, các học sinh Việt Nam có điều kiện tham gia chương trình trung học tại Úc và học chung với các bạn học bản xứ và quốc tế khác trong một môi trường học tập giống nhau. Sau khi tốt nghiệp lớp 12, dù là học sinh Việt Nam hay Úc hay nước nào khác đi nữa, thì chỉ những học sinh có năng lực và kết quả học tập khá giỏi trở lên mới đăng ký để được xét tuyển thẳng vào các trường đại học. Số học sinh còn lại nếu cảm thấy chưa tự tin để ứng tuyển vì kết quả học tập của mình chưa cao thì sẽ chọn học dự bị đại học. Vì vậy, học hết lớp 12, lấy chứng chỉ tốt nghiệp phổ thông trung học (Senior secondary Certificate of education), học sinh có nhiều lựa chọn hơn: nộp đơn để được xét tuyển vào một trường đại học mà mình chọn và nếu chưa được nhận thì sẽ chuyển sang chương trình Foundation dự bị đại học 1 năm để chuẩn bị điều kiện tốt hơn.

Chương trình dự bị đại học ở Úc kéo dài 1 năm, gọi là Foundation year (hay Foundation Studies course/program) là chương trình dành cho những học sinh lớp 11 và 12, có năng lực học tập trung bình, cảm thấy khó chen chân trong một môi trường cạnh tranh để được xét tuyển trực tiếp vào đại học. Chương trình này trang bị cho các em các kiến thức và kỹ năng học tập cần thiết để được chấp nhận vào năm thứ nhất của một trường đại học. Học sinh có thể quyết định học Foundation year ngay từ khi kết thúc lớp 11. Đa phần các trường hợp này thường chọn các khóa Foundation course được một trường đại học nào đó công nhận để các em nắm chắc suất vào đại học sau khi hoàn tất khóa học.

Nhưng các khóa Foundation course không phải được các trường chấp nhận như nhau. Đối với một số trường có danh tiếng, thì khóa Foundation course của họ được nhiều trường khác công nhận. Hay cũng có những khóa Foundation course của một trường A nào đó chỉ được trường A đó chấp nhận mà thôi. Như vậy, tùy mục tiêu của mình định học trường đại học nào thì chọn các khóa Foundation hoặc của trường đó (nếu có) hoặc của các trường khác nhưng được trường Đại học muốn vào học chấp nhận. Có thể biết thông tin bằng cách vào trang web của đại học mà mình định đăng ký để tìm hiểu kỹ các điều kiện đầu vào. Cần thiết, có thể email trao đổi với trường để hỏi thêm. Ví dụ, Đại học Quốc gia Úc (ANU) chấp nhận khóa Foundation courses của các trường ANU College (trực thuộc ANU), UNSW, Usydney, UMelbourne....

* Thêm một con đường khác

Đối với các học sinh ở ngưỡng cửa đại học, ở Úc khác biệt ở chỗ, ở bậc trung học, hai hệ phổ thông và kỹ thuật hướng nghiệp được đào tạo và phát triển song song nhau, học sinh dễ dàng liên thông, chuyển đổi qua lại giữa các khóa học phổ thông và hướng nghiệp trong các năm lớp 10, 11 và 12. Rất tiện lợi cho học sinh các năm cuối cấp, nhất là khi chưa có định hướng rõ ràng.

Do đó nhiều học sinh muốn vào đại học, nhưng không thể vào thẳng, có thể chọn một con đường khác mà không cần phải học dự bị đại học. Khi hoàn tất Lớp 10, học sinh chuyển sang khóa học nghề (vocational/work training programs) từ trình độ thấp nhất là Certificate I đến Certificate III, tùy theo khả năng. Sau đó chuyển lên Certificate IV, rồi Diploma. Lấy xong chứng chỉ Diploma, coi như tương đương năm thứ nhất đại học, học sinh được chuyển tiếp lên năm thứ hai đại học của trường có công nhận chứng chỉ Diploma đó.

Hoặc có thể đợi đến hết Lớp 11, học sinh sẽ vào khóa học nghề ở bậc Certificate IV và tiếp tục theo đường dẫn như trên để vào đại học.

* Lợi ích của việc học trung học tại Úc trước khi vào đại học

Hơn 95% các trường phổ thông tại Úc có các khóa học nghề cho học sinh bậc Senior Secondary (Year 11, Year 12). Điều này cho phép học sinh phổ thông vừa học để lấy chứng chỉ tốt nghiệp phổ thông trung học (Senior Secondary Certificate), vừa có thể được trang bị những kiến thức, kỹ năng thực tế nghề nghiệp để thành một thực tập sinh, một người đi làm bằng cách tham gia các đường dẫn hướng nghiệp. Các học sinh quốc tế, trong đó có Việt Nam, cũng có thể chọn đường dẫn này để chuyển tiếp vào đại học sau đó (như đã trình bày ở phần trên). Đây là một lợi ích căn bản của việc học trung học tại Úc.

Ngoài ra, cấu trúc chương trình học quốc gia của Úc tập trung phát triển các kỹ năng, kiến thức, thái độ và giá trị của học sinh trong 8 lĩnh vực học tập: Tiếng Anh; toán; khoa học tự nhiên; công nghệ; khoa học xã hội và môi trường; giáo dục y tế và thể chất; các sinh ngữ khác và mỹ thuật. Nước Úc đặc biệt chú trọng đến việc giảng dạy công nghệ thông tin và truyền thông trong nhà trường phổ thông và những kỹ năng ứng dụng các công nghệ này vào đời sống. Vì vậy, các trường phổ thông tại Úc đều được trang bị rất tốt và đầy đủ các máy tính, những đường truyền dữ liệu kỹ thuật số và truyền thông, phim ảnh và truyền hình, các vật liệu CD-Rom, điểm tiếp cận internet... Tín hiệu vệ tinh vươn tới tận những địa phương xa xôi. Những yếu tố này giúp các trường phổ thông tại Úc được xếp vào hàng đầu thế giới trong việc ứng dụng công nghệ vào giáo dục. Một học sinh Việt Nam học trung học tại Úc sẽ có nhiều điều kiện thuận lợi hơn trong việc tiếp thu và phát triển kỹ năng học tập giúp đạt kết quả học tập tốt và do đó sẽ có nhiều cơ hội được nhận thẳng vào đại học hơn.

Dĩ nhiên để chọn lựa như vậy thì gia đình phải có đủ điều kiện tài chánh để cho học sinh đó học trung học tại Úc, ít nhất là từ năm lớp 11, hay lớp 10 và sau đó là 3 năm đại học. Chi phí học trung học tại Úc (bao gồm học phí và phí sinh hoạt) trung bình là từ 20.000-25.000 đô-la Úc/học sinh/năm.

Lê Hoàng Tuấn
(Văn phòng Du học Saigontourist)