Giáo sư Stiglitz. Ảnh: AFP

Giáo sư đoạt giải Nobel kinh tế Joseph Stiglitz, cựu Phó Chủ tịch Ngân hàng Thế giới, và Linda Bilmes, nguyên cố vấn kinh tế Nhà Trắng dưới trào cựu Tổng thống Bill Clinton, sắp sửa phát hành quyển sách mang tựa đề: “Chiến tranh 3.000 tỉ đô-la: Cái giá thật của cuộc xung đột tại Iraq”. Quyển sách là một nghiên cứu công phu của hai ông từ năm 2005 về chiến phí của Mỹ ở Iraq, giữa lúc văn phòng ngân sách Quốc hội Mỹ đánh giá cuộc chiến này chỉ tiêu tốn 500 tỉ USD.

Theo giáo sư Stiglitz, 3.000 tỉ USD, chính xác là 3.300 tỉ USD, là số tiền mà nước Mỹ đang và sẽ tiêu hao trực tiếp cũng như gián tiếp vào quốc gia vùng Vịnh này. Chi phí trên bao gồm 16 tỉ USD mỗi tháng (tương đương ngân sách hoạt động hàng năm của Liên Hiệp Quốc) cho các chiến dịch quân sự; giá dầu nhảy vọt từ 25 USD/thùng lên 100 USD/thùng; tiền chăm sóc y tế và phúc lợi xã hội cho các binh sĩ bị thương hoặc bị rối loạn tâm thần (khoảng 100.000 binh sĩ Mỹ trở về từ chiến trường Iraq gặp những vấn đề rắc rối nghiêm trọng về tinh thần); tiền thuê mướn các công ty an ninh của tư nhân... Như vậy, cuộc chiến tại Iraq gây thiệt hại cao hơn gấp 50-60 lần so với dự tính ban đầu của chính quyền George Bush, đồng thời đưa cuộc chiến này trở nên tốn kém thứ hai trong lịch sử tham chiến của nước Mỹ, chỉ sau Đệ nhị thế chiến. Nó vượt xa số tiền mà quân đội Mỹ chi tiêu trong 12 năm can dự vào cuộc chiến tranh ở Việt Nam và gấp đôi số tiền họ đổ vào chiến tranh Triều Tiên 1950-1953.

Thông qua công trình nghiên cứu này, hai tác giả còn khẳng định chính sự chi tiêu vô tội vạ cho cuộc chiến không có hồi kết tại Iraq đang gây khó khăn lớn cho nền kinh tế Mỹ, cũng như để lại khoản thâm hụt ngân sách khổng lồ nhất trong lịch sử. Ông Stiglitz cho biết số tiền trên lẽ ra có thể xây dựng 8 triệu căn nhà, đào tạo 15 triệu giáo viên, chăm sóc sức khỏe 530 triệu trẻ em, cung cấp học bổng cho 43 triệu sinh viên và chi trả an sinh xã hội cho người dân Mỹ trong vòng 50 năm. Ông còn nhấn mạnh chiến tranh tại Iraq và tình hình kinh tế nước Mỹ có liên quan mật thiết với nhau, vậy nên, ông kêu gọi các ứng cử viên tổng thống Mỹ không tách vấn đề này thành hai chủ đề riêng biệt.

Không dừng lại ở nền kinh tế Mỹ, chiến tranh Iraq còn làm tổn hại 3.000 tỉ USD cho các nước đồng minh của Mỹ và nền kinh tế toàn cầu. Chẳng hạn, chi phí tăng do giá nhập khẩu dầu mỏ tăng của các nước châu Âu và Đông Á là hơn 1.000 tỉ USD. Chi phí mà đồng minh “cật ruột” Anh phải trả cũng cao hơn khoảng 20 lần so với 2,1 tỉ USD theo đánh giá trước đây của cựu Thủ tướng Tony Blair. 13 nước châu Phi cho biết thu nhập bình quân của họ giảm 3% trong vòng 5 năm qua vì giá nhiên liệu tăng cao.

Như vậy, cuộc chiến Iraq ngốn của thế giới hơn 6.000 tỉ USD.

PHÚC NGUYÊN
(Theo Le Monde, Pravda, Business Spectator, Theaustralian)