Cựu Ngoại trưởng Boris Johnson (ảnh) gần như chắc chắn sẽ trở thành Thủ tướng Anh vào ngày 23-7 tới, bởi các cuộc thăm dò gần đây cho thấy ông bỏ rất xa đối thủ - đương kim Ngoại trưởng Jeremy Hunt. Có thể nói con bài tranh cử của ông Johnson là mạnh miệng cam kết đưa nước Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (EU) vào ngày 31-10 dù có hay không thỏa thuận với Brussels. Để làm được điều đó, ông tuyên bố sẵn sàng đình chỉ Quốc hội để “rảnh tay” thực hiện kế hoạch của mình.

Cần nhắc lại là Thủ tướng sắp mãn nhiệm Theresa May từng ký một thỏa thuận với EU hồi cuối năm 2018 nhưng đã bị các nghị sĩ Anh bác bỏ 3 lần, buộc bà phải xin gia hạn Brexit hai lần từ ngày 29-3 như kế hoạch ban đầu tới ngày 31-10. Việc không được ủng hộ đối với thỏa thuận này khiến Thủ tướng May phải từ chức để nhường đường cho lãnh đạo mới tìm kiếm giải pháp tháo gỡ bế tắc, chứ không dùng tới “chiêu” đình chỉ Quốc hội.

Còn người kế nhiệm bà giờ đây lại khó có cơ hội ra tay. Số là tối 18-7, Hạ viện Anh đã bỏ phiếu thông qua điều khoản ngăn chặn thủ tướng đình chỉ cơ quan lập pháp để thúc đẩy kịch bản Brexit không thỏa thuận. Một ngày trước đó, Thượng viện cũng đã thông qua điều khoản này.

Cuộc bỏ phiếu tại Hạ viện cho thấy sự chia rẽ sâu sắc ngay trong nội bộ đảng cầm quyền khi có đến 17 nghị sĩ Bảo thủ chống lại chính phủ bất chấp “nhắc nhở” trước đó của Thủ tướng May. Đáng chú ý là Quốc vụ khanh Công nghiệp số và sáng tạo Margot James đã từ chức để tự do bỏ phiếu theo chính kiến của mình. Trong khi đó, một số thành viên nội các không tham gia bỏ phiếu, chẳng hạn như Bộ trưởng Tài chính Philip Hammond, Bộ trưởng Tư pháp David Gauke, Bộ trưởng Kinh doanh Greg Clark và Bộ trưởng Phát triển Quốc tế Rory Stewart.

Thủ tướng May đã không cách chức các vị nói trên nhưng bày tỏ sự thất vọng và tuyên bố từ văn phòng của bà cảnh báo: “Chắc chắn người kế nhiệm sẽ tính đến điều này khi thành lập chính phủ mới”. Đáp lại, Margot James cho rằng nhiều bộ trưởng sẽ rời chính phủ và tham gia chiến dịch chống Brexit không thỏa thuận nếu ông Johnson trở thành thủ tướng.

Tình hình hiện nay cho thấy Boris Johnson phải đương đầu với những thách thức ngay cả khi chưa bước vào nhà số 10 Phố Downing. Đó là sự chia rẽ trong nội bộ đảng Bảo thủ và ông sẽ xoay xở như thế nào chỉ với 3 tháng còn lại (trước khi đến hạn Brexit) trong khi Brussels khăng khăng không tái đàm phán, có chăng chỉ là cho Luân Đôn gia hạn thêm lần nữa.

QUỐC KHÁNH