Với chiếc điện thoại thông minh, chỉ cần vài thao tác là có thể hoàn tất việc thanh toán mà không cần dùng tiền mặt trực tiếp hoặc đến các điểm giao dịch của tổ chức tín dụng để chuyển khoản. Tuy nhiên, nếu sơ suất, bất cẩn, có thể xảy ra tình trạng chuyển tiền nhầm tài khoản. Theo quy định pháp luật, người chuyển tiền nhầm và người được chuyển nhầm cần phải liên hệ với cơ quan chức năng để giải quyết.

Sau vụ việc chuyển tiền nhầm tài khoản, anh B cẩn thận hơn mỗi lần thao tác chuyển khoản tiền trên điện thoại thông minh.

Khoảng tháng 6-2023, anh N.T.B ở phường Trường Lạc, quận Ô Môn, thực hiện giao dịch chuyển 40 triệu đồng trên điện thoại thông minh, để thanh toán tiền hàng hóa. Vừa bấm xác nhận hoàn thành giao dịch, anh phát hiện mình đã chuyển tiền nhầm vào tài khoản của người khác. Sau nhiều tháng liên hệ nhờ ngân hàng và cơ quan chức năng giải quyết, anh B đã nhận lại được số tiền chuyển nhầm. Anh B kể: “Tôi hoảng hốt khi biết mình chuyển tiền nhầm. Sau 2 lần thực hiện yêu cầu tra soát, nhờ ngân hàng can thiệp xem xét, giải quyết việc nhận lại tiền đã chuyển nhầm nhưng không kết quả, do chủ tài khoản nhận chuyển nhầm thiếu thiện chí trong giải quyết vụ việc. Sau đó, tôi có đơn trình báo gởi cơ quan công an thì người nhận nhầm tiền mới hoàn trả lại cho tôi”.

Trên thực tế, trường hợp như anh B không hiếm. Theo quy định pháp luật, chủ tài khoản nhận chuyển nhầm phải trả lại tiền chuyển nhầm. Theo luật sư Nguyễn Văn Tuấn, Ðoàn Luật sư TP Cần Thơ, chiếm hữu tiền của người khác chỉ được coi là có căn cứ pháp luật nếu thuộc một trong các trường hợp nêu tại Ðiều 165, Bộ luật Dân sự năm 2015: tài sản đó là của chủ sở hữu; tài sản đó được chiếm hữu bởi người được chủ sở hữu ủy quyền quản lý tài sản; việc chiếm hữu tài sản được thực hiện thông qua các giao dịch dân sự phù hợp; tài sản chiếm hữu là tài sản vô chủ, tài sản không xác định được chủ sở hữu, tài sản bị bỏ rơi, bỏ quên, chôn, giấu, vùi lấp, chìm đắm theo điều kiện của pháp luật là được phép chiếm hữu; trường hợp khác theo quy định. Trong đó, việc chuyển nhầm tiền vào tài khoản của người khác chỉ được coi là tài sản không xác định được chủ hoặc tài sản vô chủ để người bị chuyển nhầm được quyền sở hữu nếu đã thực hiện việc thông báo, giao nộp cho UBND cấp xã hoặc công an gần nhất để thông báo công khai cho chủ sở hữu biết nhận lại. Nếu qua thời gian 1 năm mà không xác định được chủ sở hữu của số tiền chuyển nhầm đó thì quyền sở hữu mới thuộc về người bị chuyển nhầm (căn cứ Ðiều 228, Bộ luật Dân sự năm 2015).

Ngoài ra, theo Ðiều 579, Bộ luật Dân sự năm 2015, việc giữ lại số tiền chuyển nhầm được coi là chiếm hữu không có căn cứ pháp luật, nên khi chiếm hữu tài sản của người khác không có căn cứ pháp luật thì phải hoàn trả cho chủ sở hữu. Hành vi không thực hiện nghĩa vụ hoàn trả là hành vi vi phạm pháp luật và có thể bị phạt hành chính theo quy định tại Ðiều 15, Nghị định 144/2021/NÐ-CP. Theo đó, người không trả lại tiền chuyển nhầm tài khoản có thể bị phạt 3-5 triệu đồng với hành vi chiếm giữ tài sản của người khác. Ðồng thời, buộc trả lại số tiền đã chiếm giữ trái phép. Ngoài ra, trong nhiều trường hợp, người không trả lại tiền chuyển nhầm tài khoản có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội chiếm giữ trái phép tài sản (khi đó sẽ bị phạt tiền từ 10-50 triệu đồng và bị phạt tù cao nhất là 5 năm tù, theo Ðiều 176, Bộ luật Hình sự năm 2015) hoặc tội sử dụng trái phép tài sản (khi sử dụng số tiền bị chuyển nhầm trái phép sẽ bị phạt tiền lên đến 100 triệu đồng và bị phạt tù cao nhất là 7 năm, theo Ðiều 177, Bộ luật Hình sự năm 2015).

Hiện nay, pháp luật quy định rất cụ thể đối với trường hợp chuyển tiền nhầm tài khoản. Ông Nguyễn Thanh Hoài, nhân viên của một tổ chức tín dụng ở quận Ninh Kiều, cho biết: “Ngay sau khi phát hiện bản thân chuyển tiền nhầm tài khoản, việc đầu tiên cần làm là báo ngay với ngân hàng về việc chuyển nhầm tài khoản. Cùng với đó, người chuyển tiền nhầm yêu cầu ngân hàng kiểm tra và thông báo đến phía ngân hàng của tài khoản được chuyển nhầm để xử lý theo quy định. Nếu ngân hàng không thể giải quyết để giúp người chuyển nhầm lấy lại được số tiền đã chuyển nhầm thì có thể làm đơn trình báo gởi đến công an để nhờ xem xét, giải quyết. Còn với người nhận được tiền chuyển nhầm cũng phải liên hệ với ngân hàng thông báo về việc nhận tiền chuyển nhầm để có hướng xử lý theo quy định...”.

Bài, ảnh: Hiển Dương