Khi giúp nông dân chuyển đổi vùng trồng đúng những chuẩn mực, xanh hóa; có lợi cho người sản xuất - chế biến và người tiêu dùng. Cái hay là ý nghĩa của việc làm này là môi trường xung quanh được cải thiện, những sinh vật như cua, cá quay lại ruộng… sâu bệnh được kiểm soát và nguồn protein động thực vật tự nhiên sẽ phục hồi. Điều đó hoàn toàn phù hợp khi người tiêu dùng quan tâm đến bảo vệ môi trường, bảo vệ cộng đồng, giá trị khác biệt và dấu ấn thương hiệu. Điều gì khiến một người từ nước ngoài trở về lại nhập cuộc với nông dân?

Hành trình Xanh hóa của Foodovi

Chim Ngọc Hân, sinh viên năm thứ ba Khoa Khoa học xã hội và Nhân văn, Bộ môn Xã hội học, Đại học Cần Thơ, tìm hiểu chữ "xanh" trong hành trình sản phẩm từ xoài sấy dẻo, jam… của Foodovi.

Anh Nguyễn Hoàng Khang, người sáng lập và là CEO Foodovi, tin đó là sức hấp dẫn của “hương vị tự nhiên” nói rằng yếu tố “xanh” được đặt lên hàng đầu, Foodovi không chạy theo số lượng mà tập trung phát triển những sản phẩm chủ lực mang lại doanh thu cao, đồng thời giữ gìn và nâng cao chất lượng những sản phẩm mang lại giá trị thương hiệu dù doanh thu thấp hơn theo cách lựa chọn nguyên liệu an toàn, không hóa chất.

Trở về nước sau thời gian du học tại Canada và đi nhiều nơi, anh Khang đã có nhiều trải nghiệm tại Hợp tác xã Tấn Đạt với gạo hữu cơ, khi hợp tác xã này cần một người hiểu biết về marketing. Anh đã tạo fanpage rồi viết contents về gạo hữu cơ để người tiêu dùng hiểu rõ gạo hữu cơ cũng như biết hợp tác xã sản xuất theo chuẩn mực quốc tế - hiếm có ở ĐBSCL.

Vài tháng sau, anh chuyển sang làm cho cơ quan nhà nước, nhưng vẫn hỗ trợ hợp tác xã trong hoạt động phân tích kinh tế. Từng tham gia cuộc thi “Khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo tỉnh Đồng Tháp năm 2020” với dự án “Phát triển sản phẩm sữa chua gạo tím thảo dược” cùng với Phan Thị Ánh Thi, Hồ Nguyễn Thanh Huy và nhận được sự khích lệ. Trong một lần về quê thấy xuất khẩu lô xoài đầu tiên đi Mỹ. Xoài cát núm, có chất lượng độc đáo, khác biệt so với những giống xoài khác ở Việt Nam. Anh tự hỏi tại sao không kết nối để nguồn xoài này đến với nhiều doanh nghiệp hơn - Ngọc Hân kể lại.

Lúc ở nước ngoài, học khóa học ngắn hạn về khởi nghiệp - bài học ứng dụng thực chiến là bám sát thực tế để sáng tạo. Về nước, lúc đại dịch COVID-19, anh bắt đầu thử nghiệm với mứt xoài. Trong năm 2022, anh tiếp xúc với Vườn ươm Công nghệ Công nghiệp Việt Nam - Hàn Quốc (TP Cần Thơ) và hành trình khởi nghiệp chính thức bắt đầu. Trong khi mọi cơ sở chế biến khác tập trung chế biến xoài xanh, 3 màu, cát chu… Đến lúc này Nguyễn Hoàng Khang bắt đầu nhen nhóm ý tưởng chế biến xoài cát núm ngon lành từ quê hương mình.

Nguyễn Hoàng Khang (thứ hai bên trái) tại điểm trưng bày sản phẩm theo hướng Xanh tại Dinh Thống Nhất.

Việc khai thác xoài cát núm hiện nay và lúa gạo trước kia có nhiều khác biệt, giữa cách tiếp cận người trồng lúa và trồng xoài cũng khác nhau, cần có cách xử lý cho từng trường hợp. Với người trồng lúa, họ thuê đất nên trao đổi với ai, khi nào là cả một vấn đề, còn trồng xoài thì chủ vườn tự chăm sóc nên cách tính toán, thương lượng mua bán, giá cả cũng khác nhau. Lúa gạo có thể làm khô và bảo quản lâu, còn đối với xoài, khó bảo quản lâu nên phải nghĩ tới cách chế biến. Anh tự hiểu những khó khăn trước mắt nhưng “xanh hóa” không chỉ là xu hướng mà còn là chiến lược xây dựng thương hiệu bền vững.

“Nắm bắt được tâm lý của khách hàng, Foodovi luôn thông tin chính xác, minh bạch, chân thật về vùng trồng, cách chế biến mỗi khi khách hàng muốn truy xuất nguồn gốc. Hình mẫu nhỏ nhưng chắc chắn. Tôi dựa vào sức mình khi kết nối với người khác, chẳng hạn hợp tác xã hữu cơ. Xuất phát từ những gì mình có, thông tin chi tiết, càng cụ thể càng tốt, càng chân thực càng tốt”, Nguyễn Hoàng Khang nói về chương trình "xanh" dù nguồn lực còn nhỏ.

Khang tham gia Chương trình Mekong Organic kết nối mạng lưới người trồng nông sản hữu cơ với Úc (Australia) và là người kết nối chia sẻ kinh nghiệm sản xuất hữu cơ giữa nông dân Úc và Việt Nam; chủ động tổ chức lớp dạy tiếng Anh cho trẻ em. “Ứng dụng sinh ngữ thông qua giáo dục có chủ điểm organic cho trẻ, gói ghém nội dung giao tiếp để truyền cảm hứng văn hóa, dẫn dắt lớp trẻ hiếu học. Về lâu dài, có ảnh hưởng tích cực khi kết nối với bên ngoài”, Nguyễn Hoàng Khang nói.

Đối với du khách, nhất là người nước ngoài, họ thích thú khi vừa trải nghiệm - thưởng thức món ngon vùng nhiệt đới vừa giao tiếp với người bản xứ nói tiếng Anh hay tiếng mẹ đẻ của họ (tiếng Pháp, tiếng Thái… chẳng hạn). Khang có lợi thế giao tiếp nên ở các điểm bán, khách hàng biết đến Foodovi nhiều hơn thông qua tương tác online.

Với đà này, Foodovi có thêm dữ liệu để mở rộng thị trường ra thị trường như Mỹ, châu Âu và phát triển thêm những loại nông sản khác như dừa - doanh nhân trẻ Nguyễn Hoàng Khang tự tin nói. Đối với Ngọc Hân đó là ngọn lửa thắp lên khát vọng trẻ khiến cô không thể không kể lại.

Nữ giới khởi nghiệp, dễ hay khó?

Đặng Thị Quế Phương, sinh viên năm thứ ba Khoa Khoa học xã hội và Nhân văn, Bộ môn Xã hội học, Đại học Cần Thơ, đặt câu hỏi này với Ths. Lâm Mộng Thúy, người có hơn 10 năm làm việc trong ngành dược - cũng chừng ấy thời gian là giảng viên Trường Đại học Trà Vinh trước khi khởi nghiệp, nói rằng “Cô đã từng đối diện câu hỏi này và vượt qua khó khăn đó không dễ dàng chút nào, nếu…”.

Ths. Thúy đã tạo ra dòng sản phẩm dầu dừa dùng cho mỹ phẩm, thực phẩm và “KokoFi Natural Soap” theo hướng đề phòng sức khỏe (tay, chân, miệng)… Để bảo đảm những giá trị sản phẩm theo cam kết chất lượng khi nhu cầu tăng cao, cơ sở Phương Huỳnh do cô sáng lập đã đầu tư hoàn thiện nhà xưởng đạt tiêu chuẩn HACCP và tiếp tục nâng cấp sản phẩm theo tiêu chuẩn chứng nhận chất lượng USDA, BIO Trade, HALAL… Dầu dừa nguyên chất KOKOFI của Phương Huỳnh được chứng nhận sản phẩm OCOP 4 sao.

Tìm được chỗ đứng cho sản phẩm trên thị trường từng là thách thức lớn đối với Ths. Thúy vì trên thị trường có nhiều sản phẩm dầu dừa, nhiều nơi có sự đầu tư về máy móc trang thiết bị rất lớn. Bên cạnh đó lại có rất nhiều sản phẩm giá rẻ, không phải là dừa nhưng có tầm che phủ rất lớn.

Ban đầu do ít vốn nên Ths. Thúy dùng phương pháp cũ (vật lý) để ép nguyên liệu, sử dụng các nồi nấu chân không nhưng chất lượng sản phẩm không như mong muốn. Khởi nghiệp là đổi mới, sáng tạo nên cô tự nhủ không nôn nóng và quyết tâm tìm ra phương pháp mới, quy trình riêng để sản phẩm có chất lượng tốt nhất, giá trị khác biệt.

Ý tưởng khởi nghiệp xuất phát từ vợ chồng Ths. Thúy, nhưng lần đầu cô nói về việc bán dầu dừa thì mọi người thân thắc mắc sao không làm cái gì khác mà lại là dầu dừa. Tại sao lại bỏ ra cả trăm triệu đồng để mua máy móc, làm nhà xưởng chỉ để làm dầu dừa trong khi chỉ cần một cái chảo đặt lên bếp là có dầu dừa rồi? “Dù suy nghĩ trái ngược nhau nhưng gia đình không ngăn cản ý tưởng của vợ chồng cô, đến khi sản phẩm có sức lan tỏa và được thị trường chấp nhận thì gia đình cũng đã hiểu”, Ths. Thúy từ tốn nói.

Sản phẩm dầu dừa KokoFi được tin dùng.

Cùng lúc đảm nhiệm nhiều vai trò và công việc khác nhau, đối với một phụ nữ nhỏ nhắn như Ths. Thúy, có phải cô tự làm khó chính mình bằng nhiều gánh nặng? “Nghiên cứu và cho ra được sản phẩm giá trị gia tăng từ dầu dừa là đứa con tinh thần của mình. Đó là niềm vui lớn khi mỗi ngày nuôi lớn ý tưởng, không gấp rút trong việc sản xuất, không nóng vội nên bên cạnh thời gian dạy giảng ở trường thì cô cũng tự sắp xếp thời gian cho gia đình”, Ths. Thúy cho biết. Hiện tại thì cô quyết định tập trung vào công việc khởi nghiệp và chăm lo cho cơ sở sản xuất của mình.

Là phụ nữ, khi bắt đầu khởi nghiệp rất cần sự hỗ trợ từ gia đình. Cô nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật từ chồng và cũng là nguồn động lực đủ lớn giúp cô vượt qua những khó khăn, thử thách. Bên cạnh gia đình thì đồng nghiệp và sinh viên nơi cô công tác cũng luôn hỗ trợ và động viên cô tiếp tục đi tới. Ngày xưa, bên cạnh chất lượng sản phẩm thì giá cả luôn là yếu tố mà khách hàng quan tâm. Quy trình sản xuất sản phẩm giữ giá trị tự nhiên khiến chi phí khá cao, giá cả là rào cản khi hướng sản phẩm tự nhiên đến mọi người, nhưng cô không chọn giải pháp hạ giá thành sản phẩm, giảm chất lượng. Hiện nay, khách hàng không đánh giá hay so sánh về chất lượng, giá cả mà họ chú ý công dụng.

Ths. Thúy nói, tuy chưa phải là người khởi nghiệp thành công, nhưng nếu có thể chia sẻ thì dựa vào kinh nghiệm thì muốn khởi nghiệp bền vững lâu dài cần phải đặt trọng tâm vào giá trị mình mang đến cho xã hội, đừng quá quan trọng lợi nhuận. Khi tập trung làm cho sản phẩm mang giá trị mới, cao hơn, bảo đảm liên kết theo chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị, khi cân đối và hài hòa lợi ích các tác nhân tham gia và sự thấu hiểu của người tiêu dùng thì sự phát triển sẽ chắc chắn hơn.

Thứ đến, nên tìm người đồng hành. Hiện nay, cơ sở Phương Huỳnh do vợ chồng cô Lâm Mộng Thúy điều hành, có năng lực sản xuất 15.000-20.000 sản phẩm/tháng. Kokofi-Natural Soap được nghiên cứu kết hợp các hợp chất từ dầu dừa nguyên chất, hỗn hợp tinh dầu bạc hà, cam ngọt, hương trầm, hoàng ngọc lan, Vitamin E... Dòng sản phẩm làm sạch da, tẩy tế bào chết, làm mềm - ngăn ngừa rạn da khi phụ nữ mang thai, giúp kháng khuẩn và khử mùi mồ hôi. Sản phẩm thương hiệu KOKOFI có mặt ở các cửa hàng tiện lợi, bán online trên toàn quốc. Đặc biệt được ưa chuộng tại các điểm Sân bay như Tân Sơn Nhất, Nội Bài, Cam Ranh, Đà Nẵng, Phú Quốc...

Khởi nghiệp là cách tiếp cận công bằng - bất luận nam giới hay nữ giới. Tất cả có điểm xuất phát là ý tưởng đột phá, có trách nhiệm ngang nhau. Giữa nam nữ cũng sẽ có những khó khăn và thuận lợi riêng. Tuy nhiên, nếu nói về những khó khăn thì phụ nữ luôn đa đoan hơn do phải chăm lo cho gia đình, con cái, phụng dưỡng cha mẹ, ông bà… Nam rất giỏi việc tề gia, nhưng phụ nữ vẫn là người chịu trách nhiệm về nhiều việc hơn. Trong kinh doanh, nếu việc giao tiếp, xã giao đi sớm về khuya hợp với nam giới thì ở một mảng khác - phụ nữ tinh tế hơn trong cách chăm sóc sức khỏe cho gia đình ở nhiều lứa tuổi - Ths. Thúy nói.

Bài, ảnh: CHÂU LAN

Bài cuối: Tìm câu trả lời từ tấm lòng