Thuật ngữ B-movie (phim hạng B) - chỉ những tác phẩm điện ảnh có kinh phí thấp, đạo diễn và diễn viên mới vào nghề, ít tên tuổi hoặc đã qua thời - đang có những bứt phá về chất lượng và tiến gần thị hiếu khán giả. Sự thành công của B-movie những năm gần đây đã tác động lớn đến hệ thống phân loại điện ảnh, cũng như mở ra sự thay đổi trên thị trường.

“A Quiet Place”.

B-movie phát triển sớm từ những năm 1920, vốn là sân chơi của những người ít tiền, ít danh tiếng nhưng đam mê điện ảnh; với đề tài phổ biến là phiêu lưu, kinh dị. Phim hạng B không có chiến dịch quảng cáo, chỉ âm thầm ra rạp, doanh thu thường thấp, chất lượng bấp bênh. Dù vậy, B-movie vẫn tồn tại vì được xem nơi để những người đam mê làm phim có cơ hội tiếp cận khán giả. Nói cách khác, B-movie là bệ phóng cho những đạo diễn, diễn viên mới khởi nghiệp; là ngôi nhà chung của các ngôi sao điện ảnh đã hết thời nhưng vẫn muốn theo đuổi nghệ thuật. B-movie cũng có phân khúc thị trường riêng, nên mỗi năm, bên cạnh các phim hạng A, các hãng phim tên tuổi vẫn dành kinh phí sản xuất B-movie.

Sự bền bỉ của B-movie được đền đáp trong những năm gần đây, khi thị hiếu khán giả thay đổi, khiến dòng phim bom tấn với những đề tài quen thuộc giảm sức hút. Trong bối cảnh đó, B-movie đang có thị trường ổn định và trở thành tiêu điểm khi không ít đạo diễn, diễn viên vụt sáng với những tác phẩm xuất sắc, sáng tạo. Bằng chứng là thành công của “The Shape of Water” (2017), “It” (2017), “Rampage” (2018), “A Quiet Place” (2018), “The Meg” (2018)…

Năm 2017, B-movie dậy sóng với thành công vang dội của “The Shape of Water”, tác phẩm hạng B làm nên điều không tưởng: chiến thắng tượng vàng Oscar 2018 Phim xuất sắc nhất. Nói “không tưởng” là vì thể loại phim kinh dị huyền ảo chưa bao giờ được Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh Hoa Kỳ (đơn vị tổ chức Oscar) để mắt đến. “The Shape of Water” đã mở ra cái nhìn mới về phim hạng B: không còn là “chiếu dưới” so với các tác phẩm hạng A được đầu tư chỉn chu nhiều mặt. Quan trọng nhất là cái nhìn của giới chuyên môn đã thay đổi, khiến dòng phim này có chỗ đứng mới. Tiếp sau đó, thành công bất ngờ của “It” chứng tỏ B-movie cũng là “ngựa ô” về doanh thu phòng vé. “It” mang về lợi nhuận gấp 20 lần, dù kinh phí hạn hẹp chừng 35 triệu USD, lại mang về doanh thu hơn 700 triệu USD. Trong bối cảnh thị trường hiện tại, doanh thu 700 triệu USD là mơ ước của nhiều nhà đầu tư, sản xuất và hãng phim. B-movie tiếp tục thành công trong năm 2018, mà tiêu biểu là “A Quiet Place” của John Krasinski. “A Quiet Place” là tác phẩm kinh dị với câu chuyện đơn thuần kiểu B-movie, nhưng được nâng cấp về nghệ thuật. Nhiều nhà phê bình gọi đây tác phẩm thông minh, sáng tạo. Phim cũng mang về hơn 325 triệu USD, khi kinh phí chỉ chừng 20 triệu USD.

Sự thành công liên tiếp của phim hạng B đang tác động đến công nghiệp điện ảnh. Ngày nay, kinh phí đầu tư “khủng” và diễn xuất của các ngôi sao không còn là yếu tố chính quyết định thành công của tác phẩm. Thay vào đó, là tư duy, chiều sâu và sự sáng tạo trong phim. Vì vậy, khán giả đang chờ đợi nhiều tác phẩm B-movie ra mắt trong thời gian tới như: “The Meg”, “Hereditary”, “Christopher Robin”, “BlacKkKlansman”… Owen Gleiberman, cây bút của Variety, cho rằng: “Hereditary” đáng để người xem kỳ vọng, vì phim không giống bất cứ tác phẩm kinh dị hiện đại nào. “BlacKkKlansman”, tác phẩm thắng giải Grand Prix tại Liên hoan phim Cannes 2018, cũng khiến người xem trông đợi khi mang thông điệp thời sự và được đánh giá là ứng cử viên hàng đầu tại Oscar 2019.

Thực tế, việc phân loại A-movie hay B-movie hiện tại không còn quan trọng nữa. Khán giả và giới phê bình hiện đại rất tinh mắt khi chỉ ghi nhận những tác phẩm được sản xuất chỉn chu, sáng tạo; bất chấp là bom tấn hay tác phẩm kinh phí thấp.

Bảo Lam (Tổng hợp từ Variety, Guardian)