Viktor Bout (giữa) bị cảnh sát Thái Lan bắt giữ ngày 6-3 tại Bangkok. Ảnh: AP

Sau nhiều tháng bị cảnh sát Thái Lan theo dõi, Viktor Bout, người được coi là “trùm lái súng” khét tiếng nhất thế giới hiện nay và một tay chân thân tín của y tên Andrew Smulian đã bị bắt tại một khách sạn 5 sao ở Thủ đô Bangkok ngày 6-3. Chiến dịch giăng bẫy ông “trùm” có biệt danh là “Thương gia thần chết” hay “Ông hoàng chiến tranh” này bắt đầu cách đây 2 tháng, khi Smulian gặp hai người đàn ông tự nhận là thành viên của Lực lượng vũ trang cách mạng Colombia (FARC), nhưng thực chất là cộng tác viên bí mật của Cơ quan bài trừ ma túy Mỹ (DEA). Các cuộc gặp lần lượt diễn ra tại Hà Lan, Đan Mạch và Roumanie nhằm thảo luận chi tiết về hợp đồng mua bán vũ khí trị giá khoảng 5 triệu USD. Trước khi Smulian và Bout trực tiếp đến Bangkok để chính thức ký hợp đồng, Smulian thông báo với “khách hàng” rằng vũ khí đang được tập kết tại Bulgarie và sẵn sàng chuyển đến Colombia.

Bout năm nay 41 tuổi, là công dân Nga, mang nhiều hộ chiếu với những tên khác nhau. Từng học ngành ngôn ngữ quốc tế ở Học viện Quân sự Nga và mang quân hàm trung úy phi công thời Liên Xô, Bout nói được nhiều ngoại ngữ như tiếng Pháp, Bồ Đào Nha và một số ngôn ngữ Trung Á, châu Phi. Sau khi Liên Xô tan rã, Bout giải ngũ và bắt đầu đi mua vũ khí giá rẻ từ các binh sĩ đang lâm vào cảnh khó khăn và bất mãn (do không nhận được lương từ chế độ mới) để cung cấp cho các cuộc xung đột vũ trang tại nhiều khu vực trên thế giới. Với chiếc máy bay vận tải Antonov, Bout mang vũ khí đi chào hàng để bán lấy tiền hoặc đổi bằng mọi thứ hàng hóa sinh lợi tại nhiều nước.

Nhờ việc thành lập các công ty vận tải hàng không với khoảng 50 máy bay tại Trung Đông, châu Phi, Đông Âu và cả tại Mỹ nên trước vụ 11-9-2001, Bout dễ dàng cung ứng vũ khí vừa hợp pháp lẫn bất hợp pháp cho cả chính phủ và phiến quân ở Angola, Sierra Leone, Liberia, Cộng hòa Dân chủ Congo, Rwanda, Sudan, Afghanistan. Theo chính phủ Mỹ, chỉ riêng tại Afghanistan, Bout thu lợi khoảng 50 triệu USD trong thời gian cung cấp vũ khí cho chính quyền Taliban. Sau khi Mỹ tấn công Afghanistan, Bout lại trang bị vũ khí cho tàn quân Taliban và mạng lưới khủng bố quốc tế al-Qaeda, phiến quân tại Iraq và FARC ở Colombia.

Bout không chỉ có tên trong danh sách truy nã của Mỹ mà còn nằm trong “sổ bìa đen” của nhiều quốc gia và tổ chức trên thế giới như LHQ, Interpol, Bỉ... Năm 2002, Bout bị nhà chức trách Bỉ thông qua Interpol phát lệnh truy nã quốc tế. Tháng 11-2007, LHQ ban hành lệnh cấm đi lại đối với Bout do cáo buộc tên này ủng hộ cựu Tổng thống Liberia Charles Taylor. Tháng 10-2006, Tổng thống Mỹ George Bush ra lệnh phong tỏa tài sản của Bout và cấm công dân Mỹ giao dịch kinh doanh với tên này.

Nếu Bout bị Thái Lan dẫn độ sang Mỹ thì y có thể lãnh án 15 năm tù vì tội hỗ trợ khủng bố. Một quan chức bảo vệ pháp luật của Nga cũng cho biết Mát-xcơ-va có thể tìm cách dẫn độ Bout về nước.

V.P (Theo Guardian, AFP, CNN, AP)