Giữa hàng trăm ý tưởng tại Chung kết HNUE Olympic STEM 2025, dự án “Thùng rác thông minh 2 ngăn - tự mở nắp, phát loa phân loại rác” của học sinh Trường THCS Đoàn Thị Điểm (phường Ninh Kiều, TP Cần Thơ) đã xuất sắc giành giải cao nhất khối THCS. Đây là kết quả của ứng dụng giáo dục STEM trong trường học, gắn công nghệ với thực tiễn và giáo dục ý thức bảo vệ môi trường.

Nhóm học sinh Trường THCS Đoàn Thị Điểm với dự án “Thùng rác thông minh 2 ngăn - tự mở nắp, phát loa phân loại rác” được trưng bày tại Cuộc thi. Ảnh: NVCC

Ngay lần đầu tiên tham gia HNUE Olympic STEM, Đội thi gồm 3 học sinh (em Lâm Ngọc Toàn, em Nguyễn Khôi Nguyên và em Huỳnh Minh Phúc) lớp 9A10 Trường THCS Đoàn Thị Điểm đã xuất sắc dành giải nhất khối THCS. 

Theo nhóm, ý tưởng dự án “Thùng rác thông minh 2 ngăn - tự mở nắp, phát loa phân loại rác” manh nha từ thực tế, rác thải không được phân loại, vỏ hộp sữa, giấy vụn đến chai nhựa bị bỏ lẫn lộn vào chung một thùng rác, gây ô nhiễm và khó xử lý. Những chiếc thùng rác truyền thống nằm im lìm ở góc trường dường như chưa đủ sức “mời gọi” học sinh bỏ rác đúng nơi, chưa kể đến việc mở nắp thùng rác bằng tay luôn khiến nhiều người e ngại vấn đề vệ sinh.

Thực tế ấy đã thôi thúc nhóm bắt tay chế tạo một thùng rác thông minh biết “giao tiếp”. Em Lâm Ngọc Toàn cho biết, trước khi thành lập nhóm thực hiện dự án, em đã trình bày ý tưởng với giáo viên chủ nhiệm, đồng thời phát động cuộc thi trong lớp để tuyển chọn thành viên. Và em Nguyễn Khôi Nguyên và em Huỳnh Minh Phúc được đề cử tham gia.

Theo em Huỳnh Minh Phúc, mỗi bạn đảm nhận một phần việc riêng, như: lập trình, viết code, lắp ráp - thiết kế hay mỹ thuật, nhưng tất cả đều chung mục tiêu nỗ lực hết mình để hoàn thành dự án tốt nhất.

Hành trình từ bản vẽ trên giấy đến mô hình thực tế là cả một quá trình mày mò đầy kiên nhẫn. Với kiến thức đã học trên lớp cùng sự hỗ trợ của thầy cô, gia đình, các em tự tay viết code, lắp ráp từng khung nhựa, tính toán tỉ mỉ góc quay của động cơ Servo sao cho nắp thùng mở ra mượt mà nhất. Điểm độc đáo nhất của dự án chính là việc nhóm đã “thổi hồn” cho vật vô tri bằng việc tích hợp cảm biến siêu âm và module âm thanh, chiếc thùng rác có khả năng nhận biết người đến gần để tự động mở nắp và phát ra giọng nói hướng dẫn: “Nếu rác hữu cơ hãy bỏ vào thùng màu xanh; nếu rác vô cơ hoặc tái chế hãy bỏ vào thùng màu vàng. Cảm ơn bạn!”.

Thành công không đến ngay từ lần thử đầu tiên. Phiên bản đầu ra mắt (V1) với cảm biến chập chờn, nắp mở chậm khiến cả nhóm lo lắng. Song với tinh thần “thất bại là trở thành động lực để cải tiến”, phiên bản V2 ra đời với tốc độ xử lý nhanh hơn, rồi đến phiên bản V3 mang đi thi đấu, sản phẩm đã hoạt động ổn định... Tiếng loa phát ra trong trẻo, rõ ràng không chỉ là tính năng kỹ thuật, mà còn là minh chứng cho nghị lực của cả nhóm sau bao ngày vất vả, đã chinh phục được ban giám khảo.

Em Khôi Nguyên kể: “Cả nhóm chuẩn bị bài kỹ nhất trước ngày thi, tránh tạo ra áp lực không cần thiết. Trước khi vào thi bán kết và chung kết, chúng em có bảo nhau là nếu vào thi mà có “rối quá” thì cứ giữ sự tập trung cao nhất”. Các em đều cho rằng, bên cạnh nỗ lực bản thân, thành công của cuộc thi là cộng hưởng từ nhiều yếu tố: nhà trường, thầy cô, nhất là gia đình đã hỗ trợ, động viên nhóm.  

Cô Nguyễn Thị Kim Oanh, giáo viên chủ nhiệm lớp 9A10, cho biết các em là những học sinh chăm ngoan và có nền tảng kiến thức vững chắc, đồng đều ở các môn (Tiếng Anh, Toán, Lý). Điểm đáng quý nhất ở các em là tinh thần chủ động, tự tìm tòi và sáng tạo. Dù tham gia cuộc thi với quy mô toàn quốc, đòi hỏi nhiều công sức và phải di chuyển xa (đến Thủ đô Hà Nội), nhưng các em có kỹ năng sắp xếp thời gian khoa học, đảm bảo không hề ảnh hưởng đến kết quả học tập trên lớp.

“Sự nỗ lực tự thân cùng khả năng làm việc nhóm ăn ý đã giúp các em xuất sắc vượt qua các đội thi để giành giải nhất ngay trong lần đầu tiên nhà trường tham gia. Đây là niềm tự hào và vinh dự rất lớn đối với thầy cô và nhà trường”, cô Kim Oanh chia sẻ.

* * *

Dự án của nhóm học sinh Trường THCS Đoàn Thị Điểm cho thấy sự sáng tạo của học sinh không xa rời thực tế. Ban giám khảo cuộc thi đánh giá cao dự án không chỉ ở “hàm lượng” STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học), mà còn ở tính nhân văn và khả năng giáo dục cộng đồng. Từ đó nhân rộng dự án tại các trường học, công viên, góp phần kiến tạo một tương lai xanh.

B.Kiên