Úc đang đi nước cờ tiếp theo trong kế hoạch xây dựng liên minh gồm các nền dân chủ “cùng chí hướng” nhằm đẩy lùi chủ nghĩa bành trướng ngày càng gia tăng của Trung Quốc ở khu vực Ấn Ðộ Dương - Thái Bình Dương.

Thủ tướng Úc Morrison đến Nhật sáng 17-11.

Theo đó, Thủ tướng Úc Scott Morrison hôm 17-11 đã đến Nhật Bản, bắt đầu chuyến thăm kéo dài 2 ngày tới xứ Mặt trời mọc, theo lời mời của người đồng cấp nước chủ nhà Yoshihide Suga nhằm thúc đẩy quan hệ hợp tác song phương, đặc biệt trong lĩnh vực an ninh. Chuyến thăm của Thủ tướng Morrison diễn ra chỉ vài tuần sau khi các ngoại trưởng “Tứ giác kim cương (QUAD)”, gồm Mỹ, Nhật Bản,  Ấn Ðộ và Úc, nhóm họp tại thủ đô Tokyo.

Thủ tướng Morrison hội đàm với Thủ tướng Suga, thảo luận các biện pháp phòng chống đại dịch COVID-19 và xúc tiến nối lại hoạt động đi lại giữa 2 nước vốn bị hạn chế do ảnh hưởng của đại dịch. Ðặc biệt, hai bên luận bàn các vấn đề quốc phòng quan trọng, xung quanh việc ký kết Thỏa thuận tiếp cận qua lại nhằm thiết lập khuôn khổ pháp lý, cho phép Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản và quân đội Úc đến thăm để đào tạo và tiến hành các hoạt động quân sự chung, qua đó giúp gắn kết 2 đồng minh quan trọng của Mỹ ở châu Á chống lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc tại khu vực.

John Blaxland, cựu sĩ quan tình báo và hiện là giáo sư tại Ðại học Quốc gia Úc, nhận định: “Thỏa thuận an ninh chặt chẽ hơn nằm trên bàn cờ ở Tokyo trong nỗ lực làm giảm thiểu mối nguy an ninh từ Trung Quốc. Rõ ràng, sẽ có sự chồng chéo về lợi ích nhưng Úc vẫn xem đây là chiến lược hàng đầu nhằm chống lại Bắc Kinh”. Còn Yoshikazu Kato, phó giáo sư tại Viện Toàn cầu châu Á, Ðại học Hong Kong, cho rằng Trung Quốc xem cuộc gặp giữa lãnh đạo Úc và Nhật bằng “ánh mắt thận trọng và hơi lo lắng”.

Trong những năm gần đây, Úc tăng cường vận động ngoại giao hành lang nhằm tìm kiếm liên minh với các nền dân chủ khác. Nỗ lực của Canberra được đền đáp hồi đầu tháng này khi lần đầu tiên Úc được Ấn Ðộ mời tham gia cuộc tập trận hải quân Malabar cùng với các thành viên QUAD khác.

Tuy nhiên, động thái của Úc được cho có thể hứng thêm đòn trừng phạt mới từ Trung Quốc và khiến Canberra trở thành bên đối đầu mới của Bắc Kinh. Còn nhớ, Thủ tướng Morrison hồi tháng 4 đã có cuộc điện đàm với một số nhà lãnh đạo thế giới để kêu gọi ủng hộ việc tiến hành điều tra độc lập về nguồn gốc SARS-CoV-2 và cơ chế lây lan của COVID-19, vốn bùng phát từ thành phố Vũ Hán hồi cuối năm ngoái, khiến Bắc Kinh “nổi đóa”, áp thuế 80,5% đối với lúa mạch nhập khẩu từ Úc, trong khi thương nhân Trung Quốc được yêu cầu ngừng nhập khẩu các mặt hàng của xứ chuột túi, gồm than, đồng và rượu. Thủ tướng Morrison gọi hành động trả đũa bằng thương mại của Trung Quốc là sự “cưỡng ép kinh tế”.

Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết quan hệ song phương đã trở nên xấu hơn sau khi Úc tiến hành 106 cuộc điều tra thương mại đối với hàng hóa Trung Quốc, so với chỉ 4 cuộc từ phía Trung Quốc, đồng thời từ chối phê duyệt 10 thỏa thuận đầu tư nước ngoài vì “lo ngại an ninh quốc gia vô căn cứ”.

TRÍ VĂN (Theo Bloomberg, Reuters)