Ngoại trưởng Thái Lan Surapong Tovichakchaikul và người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị tại buổi họp báo. Ảnh: AFP

Tuyên bố trong buổi họp báo chung sau phiên họp cấp Ngoại trưởng giữa Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) và Trung Quốc, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị và người đồng cấp Thái Lan Surapong Tovichakchaikul cho biết chính quyền Bắc Kinh đồng ý đàm phán chính thức với ASEAN về Bộ quy tắc ứng xử (COC) mang tính ràng buộc về mặt pháp lý nhằm kiểm soát căng thẳng do tranh chấp trên Biển Đông.

Nhật báo Phố Wall nhận định, thỏa thuận trên đánh dấu một bước tiến bất ngờ trong bối cảnh căng thẳng đang leo thang trong khu vực. Cho đến nay, Trung Quốc vẫn luôn “cảnh giác” trước những qui định có tính chất ràng buộc nhằm quản lý hoạt động của các bên liên quan trong vùng biển tranh chấp. Trước đó, Ngoại trưởng Philippines Albert Del Rosario đã lên tiếng cáo buộc Trung Quốc “gia tăng lực lượng tàu quân sự và bán quân sự trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines tại bãi cạn Scarborough và Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal)” sau khi truyền thông Trung Quốc phát đi cảnh báo về “đòn phản công nhằm vào Philippines nếu Manila tiếp tục khiêu khích Bắc Kinh”. Theo mô tả của ông Rosario, sự hiện diện quân sự của Bắc Kinh ở nhóm đảo này “đe dọa đến nỗ lực duy trì hòa bình và ổn định hàng hải trong khu vực”.

Tại cuộc họp báo, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị khẳng định Trung Quốc sẵn sàng thúc đẩy đàm phán về COC “từng bước một”. Theo đó, Bắc Kinh đã đồng ý tổ chức “tham vấn chính thức” với ASEAN về COC diễn ra tại Trung Quốc vào tháng 9 tới. Ngoài ra, hai bên cũng thống nhất sẽ tổ chức cuộc họp giữa các Ngoại trưởng về vấn đề Biển Đông tại Thái Lan vào tháng 8. Trong cương vị đồng Chủ tịch hội nghị Trung Quốc-ASEAN, Ngoại trưởng Thái Lan cũng lên tiếng bày tỏ lạc quan khi đàm phán cuối cùng được bắt đầu. “Việc đàm phán về quy tắc ứng xử là quá trình cần thời gian, sự kiên nhẫn và thận trọng. Tuy nhiên, tôi tin tưởng với quyết tâm mạnh mẽ của tất cả các bên thì tiến trình này sẽ không phải kéo dài”- ông Tovichakchaikul nói.

Mặc dù cho biết Trung Quốc sẵn sàng hợp tác với ASEAN và loại bỏ bất cứ sự “nhiễu loạn” hay “can thiệp” trong quan hệ hợp tác hai bên về COC, nhưng ông Vương cũng nhắc lại quan điểm lâu nay của Bắc Kinh rằng các tranh chấp nên được giải quyết trực tiếp bởi những nước liên quan. Ông cũng nhấn mạnh rằng bất kỳ tiến bộ nào về sự đồng thuận đối với khuôn khổ mới cũng phụ thuộc vào cách thức xây dựng lòng tin giữa các quốc gia dựa trên việc tuân thủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC). Ngoại trưởng Trung Quốc còn nói thêm, Bắc Kinh sẽ xử lý những mâu thuẫn cụ thể giữa nước này với một số quốc gia đang có tranh chấp thông qua chính sách ngoại giao nhưng cảnh báo bất kỳ hành động riêng rẽ nào đi ngược lại xu hướng này cũng không thành công hay nhận được ủng hộ từ các bên liên quan.

Được biết, Ngoại trưởng các nước ASEAN và Trung Quốc còn đưa ra một tuyên bố chung cam kết “hướng tới thiết lập COC ở Biển Đông trên cơ sở đồng thuận”. Tuyên bố nói rằng, lãnh đạo Trung Quốc và ASEAN có thể “giải quyết vấn đề và đủ năng lực để phát triển Biển Đông thành khu vực hòa bình, hữu nghị và hợp tác”.

VI VI (Tổng hợp)