Ông Phạm Văn Húa bên vuông tôm 7,3 ha bị thiệt hại 70-80% sau hai đợt phát bệnh. Ảnh: T. NHÂN

Theo thống kê chưa đầy đủ, hiện nay đã có gần một trăm ngàn ha nuôi tôm sú ở Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang, Trà Vinh... bị chết, mức độ thiệt hại từ 20-90%, cá biệt có nhiều vùng tôm ở Kiên Giang mức thiệt hại đến 100% diện tích. “Điệp khúc” buôn bán tôm giống kém chất lượng, người nuôi tôm bỏ qua những khuyến cáo của ngành thủy sản, không đảm bảo kỹ thuật; thiếu vốn đầu tư, thời tiết diễn biến bất thường... lại tái diễn!

Xơ xác những vuông tôm

Huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng là nơi có mô hình tôm - lúa được các nhà khoa học ở các viện, trường đại học trong cả nước đánh giá mang tính bền vững cao. Tuy nhiên, đến khoảng trung tuần tháng 4-2008, nơi đây có hơn 2.500 ha nuôi tôm bị chết, chiếm gần 80% tổng diện tích tôm chết của toàn tỉnh. Anh Nguyễn Trường Điện, ấp Công Hòa, xã Gia Hòa I, cho biết: “Tôi có khoảng 1,5 ha nuôi tôm sú. Nhưng chỉ sau một tháng thả nuôi, tôm bắt đầu chết”. Báo cáo từ Ban nhân dân ấp Công Hòa còn bi đát hơn: Toàn ấp chỉ còn... 14 trên tổng số 114 hộ thả nuôi tôm là chưa bị thiệt hại.

Nhiều hộ nuôi tôm ở tỉnh Trà Vinh cũng lâm vào cảnh tương tự. Ông Trầm Văn Nhã, ấp Bà Nhì, xã Đôn Xuân, huyện Trà Cú có 2ha nuôi tôm công nghiệp. Khi tôm được 2,5 tháng tuổi, bị bệnh đốm trắng, đầu vàng... chết trên 80% làm ông Nhã bị lỗ hơn 50 triệu đồng. Tương tự, mô hình nuôi tôm quảng canh cải tiến của anh Châu Văn Rễ, cùng ấp, cũng bị thua lỗ hơn 65 triệu đồng. Tình trạng tôm chết hàng loạt cũng đang diễn biến rất phức tạp tại các huyện Châu Thành, Cầu Ngang, Duyên Hải... của tỉnh Trà Vinh.

Ở Kiên Giang, ước mức thiệt hại do tôm chết đã trên 15 tỉ đồng. Phần lớn các diện tích tôm bị chết là do người nuôi thả giống trước lịch thời vụ. Ông Phạm Văn Húa ở Nam Thái (huyện An Biên, Kiên Giang), cho biết: “Năm ngoái, những ai thả giống trước lịch thời vụ đều trúng. Thấy vậy, tôi cũng xuống giống từ mùng 6 Tết. Thời gian đầu, tôm phát triển tốt, nhưng sau đó thì bị bệnh đốm trắng, một số khác thì bị đỏ thân. Lần đầu, chết khoảng 30%, đến khoảng một tháng sau thì tôm tiếp tục chết. Bây giờ, chắc chỉ còn 20-30%...”.

Bỏ qua những cảnh báo

Ngành thủy sản ĐBSCL nhận định những nguyên nhân làm tôm chết: Do nhiều hộ dân thả nuôi tôm trước thời điểm khuyến cáo của các ngành. Thời tiết năm nay lại diễn biến thất thường, nắng nóng kéo dài và nhiệt độ chênh lệch giữa ngày và đêm rất cao, dẫn đến tình trạng thiếu ô-xy và sốc nước làm tôm giảm khả năng đề kháng. Nhiều nông dân quá nôn nóng thả tôm giống bổ sung trong khi việc cải tạo ao nuôi bị thiệt hại không đảm bảo kỹ thuật (bơm bùn ra sông, không phơi ao diệt mầm bệnh...) làm phát tán mầm bệnh (bệnh MBV, đốm trắng, đỏ thân...) sang các ao nuôi khác. Trong tổng số 110 mẫu nước tại các vuông nuôi tôm vùng phía Nam được xét nghiệm, có đến 71 mẫu nước bị nhiễm khuẩn gây hại cho con tôm.

Ở Kiên Giang, đến nay có khoảng 80% diện tích tôm chết trong 2 đợt vừa qua đã được thả giống trở lại, phần lớn là nối tiếp vụ. Ông Nguyễn Văn Bé Hai, hộ nuôi tôm ở Vĩnh Phong (huyện Vĩnh Thuận, Kiên Giang), cho biết: “Thấy tôm chỉ chết một phần, tôi mua vôi bột về rải xuống ao rồi thả tiếp nối vụ. Nào ngờ, càng thả nhiều, tôm càng chết thảm hại. Tưởng gỡ gạc được phần nào bây giờ đã lỗ lại càng thêm lỗ...”.

Vấn đề chất lượng con giống cũng đáng báo động. Ở tỉnh Bạc Liêu, theo Sở Thủy sản, qua kiểm tra trên 355 mẫu tôm giống tại các cơ sở bán tôm giống đã phát hiện có 186 mẫu bị nhiễm bệnh MBV; 37 mẫu bị nhiễm bệnh đốm trắng; 39 mẫu bị nhiễm bệnh đầu vàng. Tình trạng con giống kém chất lượng được bán rộng rãi đã tồn tại từ hơn 5 năm nay, nhưng đến nay, tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu vẫn chưa có giải pháp khắc phục.

Ở Bạc Liêu, nhiều năm qua, người nuôi tôm liên tục mất mùa, lắm hộ nợ ngân hàng không có khả năng chi trả. Chỉ riêng xã Vĩnh Hậu A, huyện Hòa Bình (Bạc Liêu) dư nợ của các hộ nuôi tôm trên 10 tỉ đồng. Hiện các ngân hàng hạn chế cho nông dân vay nuôi tôm. Vì vậy, để có thể tiếp tục nuôi tôm, nhiều hộ phải vay “nóng” bên ngoài với lãi suất rất cao”.

Ông Lê Văn Xuân, Chủ tịch UBND xã Lai Hòa I, huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng, cho biết: Năm nay, chỉ có khoảng 20% số hộ trong xã được vay vốn ngân hàng để nuôi tôm. Phần lớn số hộ có tiền thả giống là nhờ vụ lúa trước, nhưng nay lúa đã bán hết, còn tôm thì đã chết không biết phải xoay trở ra sao trong thời gian tới (!).

Nỗ lực khắc phục...

Trước tình hình tôm chết diễn biến hết sức phức tạp trên địa bàn tỉnh, ông Huỳnh Thành Hiệp, Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng, chỉ đạo: “Phải tập trung mọi nguồn lực chăm sóc tốt diện tích đã thả nuôi còn lại. Đối với diện tích đã thiệt hại cần hướng dẫn người dân cải tạo ao nuôi thật tốt và chỉ khi nào đáp ứng được các yêu cầu về kỹ thuật, mùa vụ mới cho thả lại. Tới đây, tỉnh sẽ làm việc với các ngân hàng để tìm giải pháp về vốn cho người nuôi, nhưng trước tiên các địa phương cần điều tra, khảo sát diện tích bị thiệt hại, nhu cầu về vốn, nhất là vốn đầu tư cho con giống”.

Tiến sĩ Lý Thị Thanh Loan, Giám đốc Trung tâm Quan trắc - Cảnh báo môi trường và Phòng ngừa dịch bệnh khu vực Nam Bộ, đề nghị: “Chuẩn bị cho mùa vụ, nông dân nên vệ sinh ao nuôi triệt để và để trống ao nuôi trong vòng 30-45 ngày để các mầm bệnh bị tiêu diệt hết; chọn con giống chất lượng, đã qua kiểm dịch của cơ quan chức năng để thả nuôi; tuân thủ lịch thời vụ của Sở NN&PTNT đưa ra hàng năm. Trong trường hợp tôm mắc bệnh đốm trắng và đỏ thân bị chết một phần thì người nuôi nên tỉnh táo thực hiện các biện pháp vệ sinh môi trường nuôi. Đồng thời, cung cấp thức ăn đầy đủ dinh dưỡng cho số tôm còn sống sót sau đợt phát bệnh để tôm đủ sức chống chọi với bệnh. Trong trường hợp tôm chết 100% trong ao nuôi thì nên nối bằng vụ lúa chứ không nên nối vụ tôm để ngăn ngừa mầm bệnh còn lưu tồn trong môi trường”.

Nhóm PV - CTV