Năm 2016, thành phố đề ra kế hoạch xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ thu ngoại tệ đạt 1,65 tỉ USD, tăng 9,8% so năm 2015. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 1,475 tỉ USD, dịch vụ thu ngoại tệ đạt 180 triệu USD. Tại cuộc họp bàn về kế hoạch xuất khẩu năm 2016, Chủ tịch UBND TP Cần Thơ Võ Thành Thống yêu cầu Sở Công thương chủ trì, phối hợp với các sở ngành có liên quan xây dựng các giải pháp thiết thực và cụ thể gắn với từng ngành hàng xuất khẩu, từng doanh nghiệp và từng thị trường để đạt chỉ tiêu xuất khẩu của năm. Đồng thời đề ra định hướng phát triển xuất khẩu trong các năm tiếp theo.

Còn nhiều hạn chế

Thời gian qua, cơ cấu xuất khẩu hàng hóa của TP Cần Thơ chủ yếu dựa vào 2 mặt hàng chủ lực là thủy sản và gạo. Năm 2015 là năm thứ 2 liên tiếp TP Cần Thơ không đạt kim ngạch xuất khẩu hàng hóa như kế hoạch đề ra. Hai mặt hàng gạo và thủy sản chiếm 70-80% tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu của thành phố, trong những năm gần đây, do thị trường có nhiều cạnh tranh, giá xuất khẩu bất ổn và các nước nhập khẩu tăng cường bảo hộ hàng trong nước cùng với việc tăng các rào cản kỹ thuật trong thương mại đã tác động mạnh đến kim ngạch xuất khẩu của 2 mặt hàng chủ lực.

Theo số liệu thống kê mới nhất của Sở Công thương TP Cần Thơ, kim ngạch xuất khẩu và doanh thu dịch vụ ngoại tệ năm 2015 ước thực hiện hơn 1,5 tỉ USD, đạt 103,6% kế hoạch, tăng 7,87% so với cùng kỳ. Trong đó, xuất khẩu hàng hóa hơn 1,27 tỉ USD, đạt 98,23% kế hoạch năm, tăng 4,67% so với năm trước. Trong đó, thủy sản vẫn là mặt hàng chiếm tỷ trọng cao nhất, với 41,92%; kế đến là gạo chiếm 28,79%; hàng may mặc chiếm 12,33%; nông sản chế biến 1,78%; còn lại các nhóm hàng khác chiếm tỷ trọng 15,18%. Châu Á vẫn là thị trường nhập khẩu chủ lực của doanh nghiệp thành phố khi chiếm tới 55,14% giá trị xuất khẩu, tăng 7,28% so với cùng kỳ. Còn kim ngạch xuất khẩu sang thị trường châu Mỹ năm qua chiếm tỷ trọng 20,59% trong tổng giá kim ngạch xuất khẩu của thành phố, tăng 17,61% so với năm trước; thị trường châu Âu chiếm 13,17%, giảm 4,68%; thị trường châu Phi chiếm 7,89%, tăng 3,46%; thị trường châu Úc chiếm 1,45%, giảm 10,59% so với năm trước.

Trên thực tế, hàng hóa xuất khẩu của doanh nghiệp thành phố chủ yếu ở dạng thô, sản phẩm đơn điệu và khâu bảo quản, chế biến sau thu hoạch còn hạn chế nên khó tạo ra giá trị gia tăng cao. Vừa qua, tại cuộc họp về kế hoạch xuất khẩu hàng hóa năm 2016, nhiều ý kiến của lãnh đạo các sở, ngành hữu quan thành phố bày tỏ lo ngại khi xuất khẩu hàng hóa của thành phố còn tập trung nhiều vào các thị trường dễ tính, chưa khai thác được các thị trường cấp cao. Đặc biệt, gần đây kim ngạch xuất khẩu của nhiều loại hàng hóa vào thị trường châu Âu và châu Úc giảm mạnh, trong khi thị trường châu Á, châu Phi tăng; nhất là thị trường Trung Quốc vốn là thị trường có nhiều rủi ro. Ông Trần Ngọc Nguyên, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP Cần Thơ, cho rằng: "Trong 10 năm qua, cơ cấu hàng xuất khẩu tại thành phố hầu như không thay đổi, thủy sản và gạo chiếm tới 80% trong giá trị kim ngạch. Các loại nông sản chế biến xuất khẩu mới chiếm chỉ hơn 1%. Chúng ta cần quan tâm đa dạng mặt hàng xuất khẩu, nhất là tăng cường đầu tư phát triển các loại nông sản chế biến chuyên sâu, giá trị gia tăng cao". Nhiều ý kiến cũng cho rằng, để phát triển xuất khẩu bền vững, TP Cần Thơ phải từng bước đa dạng hóa các mặt hàng xuất khẩu gắn với việc mở rộng thị trường.

Đa dạng mặt hàng xuất khẩu

Năm 2016, kế hoạch xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ thu ngoại tệ của thành phố đề ra là 1,65 tỉ USD, tăng 9,8% so năm 2015. Gạo và thủy sản vẫn chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu xuất khẩu hàng hóa của thành phố. Trong điều kiện khó gia tăng thêm về mặt sản lượng của 2 mặt hàng chủ lực, cần quan tâm nâng cao chất lượng để nâng giá bán và phát triển xuất khẩu vào các thị trường cấp cao. Để đạt kế hoạch 2016, Sở Công thương thành phố đề ra nhiều giải pháp như: đầu tư mở rộng ngành hàng xuất khẩu, đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại và có các hỗ trợ phù hợp cho doanh nghiệp về tín dụng, đổi mới công nghệ, xây dựng thương hiệu sản phẩm, mở rộng dịch vụ kho vận, cảng… Ông Huỳnh Trung Trứ, Phó Giám đốc Sở Công thương TP Cần Thơ cho rằng, năm 2016 dù tình hình xuất khẩu dự đoán còn nhiều khó khăn nhưng cũng nhiều thuận lợi và cơ hội mới. Đặc biệt là các cơ hội về mở rộng thị trường tiêu thụ do nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) mà nước ta ký kết với các nước có hiệu lực. Đồng thời giá dầu thế giới có xu hướng giảm, lãi suất cho vay trong nước tiếp tục ổn định và có khả năng còn giảm nhẹ, dự án xây dựng luồng tuyến cho tàu trọng tải lớn vào sông Hậu hoàn thành…sẽ giúp giảm giá thành sản xuất và nâng cao sức cạnh tranh cho nhiều loại hàng hóa xuất khẩu của TP Cần Thơ và vùng ĐBSCL.

Bà Nguyễn Thị Kiều, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP Cần Thơ, cho biết: "Sản lượng gạo và thủy sản xuất khẩu của thành phố trong năm 2016 dự kiến ở mức tương đương hoặc tăng nhẹ so với năm 2015. Do vậy, trong các giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu cần xem xét xúc tiến mở thêm các thị trường xuất khẩu mới, nếu chỉ chú trọng các thị trường truyền thống sẽ rất khó tăng kim ngạch hai mặt hàng này. Ngoài gạo và thủy sản, hiện TP Cần Thơ cũng còn rất nhiều mặt hàng khác, nhất là các loại trái cây nhiệt đới. Có thể đẩy mạnh xuất khẩu mặt hàng này nếu làm tốt công tác xúc tiến thương mại và hỗ trợ nông dân, doanh nghiệp áp dụng các công nghệ tiên tiến trong quá trình sản xuất, bảo quản, chế biến sản phẩm sau thu hoạch".

Theo ông Trần Quốc Hà, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Chi nhánh TP Cần Thơ, thời gian qua hoạt động thu đổi ngoại tệ đã đóng góp đáng kể cho xuất khẩu hàng và doanh thu dịch vụ thu ngoại tệ của thành phố. Thành phố còn nhiều khả năng tăng nguồn thu từ hoạt động xuất nhập khẩu, thông qua việc khuyến khích các đơn vị, doanh nghiệp trên địa bàn tăng cường mở các quầy thu đổi ngoại tệ, giúp cho người dân và du khách thuận lợi trong giao dịch. Ngoài ra, nhiều ý kiến cũng cho rằng, cùng với các giải pháp thiết thực của thành phố thì cần sự hưởng ứng tích cực từ doanh nghiệp để đa dạng hóa mặt hàng xuất khẩu của thành phố.

Bài, ảnh: KHÁNH TRUNG