Ảnh: Press TV

Trong bối cảnh quan hệ Mỹ- Thổ Nhĩ Kỳ rạn nứt xung quanh việc nước này mua hệ thống phòng không S-400 của Nga, Washington ngày 16-5 đã hủy thỏa thuận thương mại ưu đãi với Ankara, nhưng lại giảm phân nửa mức thuế đối với thép nhập khẩu xuống còn 25%.

 Nhà Trắng lập luận rằng chấm dứt tư cách tham gia chương trình Hệ thống Ưu đãi Tổng quát (GSP) của Thổ Nhĩ Kỳ từ ngày 17-5 là phù hợp, dựa trên mức độ phát triển kinh tế của nước này. Thổ Nhĩ Kỳ là một trong 120 quốc gia tham gia GSP- chương trình ưu đãi thương mại lâu đời nhất và lớn nhất của Mỹ, nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế ở các quốc gia và vùng lãnh thổ thành viên bằng cách xóa bỏ thuế đối với hàng ngàn sản phẩm. Thật ra, Washington đã bắt đầu coi lại tư cách GSP của Ankara từ tháng 8-2018 khi hai nước hục hặc về ngoại giao, trong đó có mâu thuẫn về lợi ích ở Syria.

Khi ấy, Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng áp thuế 50% đối với thép và nhôm nhập khẩu từ Thổ Nhĩ Kỳ (tức tăng gấp đôi). Kể từ đó, quan hệ giữa hai quốc gia thuộc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tiếp tục căng như dây đàn liên quan nhiều bất đồng, đặc biệt là kế hoạch mua S-400 (ảnh) của Thổ Nhĩ Kỳ.

Hành động “vừa đấm, vừa xoa” mới nhất của Mỹ khiến Thổ Nhĩ Kỳ thêm khó xử. Giới phân tích nhận định Thổ Nhĩ Kỳ sắp cạn thời gian để cân bằng quan hệ với Nga và Mỹ vì Mát-xcơ-va lẫn Washington đều gia tăng sức ép lên Ankara xung quanh vụ S-400. Các quan chức xứ cờ hoa lâu nay phản đối chuyện Thổ Nhĩ Kỳ “tậu” S-400 do lo ngại khí tài này đe dọa công nghệ trên chiến đấu cơ tối tân F-35 mà Mỹ và các đồng minh NATO khác đang sở hữu. Một mặt ra sức ngăn cản, mặt khác Washington cảnh báo nếu Thổ Nhĩ Kỳ nhận S-400 (có thể vào tháng 6 tới), thì kế hoạch trang bị 100 chiếc F-35 của họ cũng sẽ lâm nguy và thậm chí bị trừng phạt. Nhưng trong chuyến công du Latvia ngày 16-5, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu một lần nữa bác bỏ những quan ngại của Mỹ và khẳng định sẽ vẫn mua S-400. Trong khi đó, một số phương tiện truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng nước này đã tính đến chuyện không sử dụng S-400 hoặc bán chúng cho bên thứ ba để tháo gỡ căng thẳng với Mỹ.

THANH BÌNH  (Theo Reuters, VOA News)