Việc Mỹ quyết định bán chiến đấu cơ F-35 cho Saudi Arabia có thể ảnh hưởng đến lợi thế quân sự của đồng minh Israel tại Trung Đông.

Thái tử bin Salman (phải) tiếp đón Tổng thống Trump tại Riyadh hồi tháng 5. Ảnh: AP

Ngày 18-11, Thái tử Mohammed bin Salman, cũng là Thủ tướng Saudi Arabia, bắt đầu chuyến thăm Washington. Theo ABC News, nhà lãnh đạo Saudi Arabia đang tìm cách tăng cường quan hệ với Mỹ thông qua hợp tác về dầu mỏ và an ninh, đồng thời mở rộng phạm vi tiếp cận toàn cầu của Riyadh trong lĩnh vực thương mại, công nghệ và thậm chí là năng lượng hạt nhân.

Thỏa thuận về F-35 có thể thay đổi cán cân quân sự Trung Đông

Trước thềm cuộc gặp, Tổng thống Donald Trump xác nhận Mỹ sẽ bán máy bay chiến đấu F-35 cho Saudi Arabia. 

Như vậy, thương vụ F-35 sẽ đánh dấu sự thay đổi chính sách an ninh đáng kể của Washington đối với Trung Đông, có khả năng làm thay đổi cán cân quân sự trong khu vực.

Hồi đầu tháng này, hãng Reuters đưa tin Saudi Arabia đề nghị mua 48 tiêm kích F-35 trong một thỏa thuận trị giá nhiều tỉ USD. Saudi Arabia, khách hàng mua vũ khí lớn nhất của Mỹ, từ lâu đã quan tâm đến dòng máy bay chiến đấu do tập đoàn Lockheed Martin sản xuất. Cường quốc dầu mỏ muốn sở hữu F-35 trong nhiều năm qua với nỗ lực hiện đại hóa lực lượng không quân và đối phó các mối đe dọa trong khu vực, đặc biệt là từ Iran.

Một trong các vấn đề khiến giới tình báo và quốc phòng Mỹ lo ngại là thương vụ này sẽ gây tổn hại đến thế thống trị quân sự của Israel trong khu vực, giữa lúc Riyadh đang có căng thẳng nhất định với Tel Aviv. 

Mỹ lâu nay cân nhắc các thương vụ bán vũ khí sang Trung Đông theo cách đảm bảo rằng Israel duy trì “lợi thế quân sự chất lượng”, tức đồng minh chủ chốt này sẽ nhận được các vũ khí của Washington tiên tiến hơn so với các nước Arab trong khu vực. Luật pháp Mỹ quy định bất kỳ gói vũ khí nào bán cho Trung Đông đều không được đe dọa an ninh của Israel. Quốc hội có thể tạm dừng cấp phép xuất khẩu ngay cả khi tổng thống đã phê duyệt.

F-35, có công nghệ tàng hình cho phép máy bay tránh bị phát hiện bởi đối phương, được xem là chiến đấu cơ tiên tiến nhất thế giới. F-35 đôi khi được gọi là “thủ lĩnh bầu trời” vì khả năng thu thập thông tin tình báo để chia sẻ với các đơn vị mặt đất, tàu chiến, các máy bay khác cũng như dẫn đầu các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái. Biến thể đắt nhất là F-35B, dành cho Hải quân với khả năng cất và hạ cánh thẳng đứng, có giá hơn 100 triệu USD/chiếc.

Mỹ chỉ bán F-35 cho các đồng minh quân sự lâu năm, do tính nhạy cảm của công nghệ này. Israel đã vận hành F-35 trong gần một thập kỷ, xây dựng nhiều phi đội và vẫn là quốc gia duy nhất ở Trung Đông sở hữu hệ thống vũ khí tối tân này.

Tăng cường quan hệ song phương

Theo các nguồn thạo tin, Mỹ cũng sẽ ký thỏa thuận khung về hợp tác hạt nhân dân sự với Saudi Arabia trong khuôn khổ chuyến công du của Thái tử bin Salman.

Saudi Arabia, một trong những nhà sản xuất dầu hàng đầu thế giới, tuyên bố muốn thoát phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và đang tìm kiếm công nghệ tiên tiến có sẵn của Mỹ.

Thái tử bin Salman đã vun đắp quan hệ thân mật với Tổng thống Trump và gia đình ông trong nhiều năm qua. Mối quan hệ càng được củng cố thông qua cuộc tiếp đón nồng ấm và các cam kết đầu tư trị giá tới 600 tỉ USD của Saudi Arabia vào Mỹ khi chủ nhân Nhà Trắng đến thăm Riyadh hồi tháng 5.

Mặc dù Saudi Arabia coi Mỹ là đồng minh hàng đầu, song nước này cũng đang thắt chặt quan hệ với Trung Quốc - đối thủ địa chính trị lớn nhất của Washington. Các quan chức lo ngại rằng Trung Quốc có thể sẽ tiếp cận được một số hệ thống quân sự tinh vi nhất của Mỹ. Vì lý do này, những máy bay F-35 được bán cho Saudi Arabia nhiều khả năng sẽ bị hạn chế về phần mềm, tương tự như thương vụ tiêm kích F-15 giữa hai nước trước đây. Điều đó khiến chúng kém hiệu quả hơn so với những chiếc mà quân đội Mỹ đang sử dụng.

HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)