Với việc phương Tây có kế hoạch rút quân hoàn toàn khỏi Afghanistan, giới chức Uzbekistan nhân cơ hội này muốn tiến hành một thỏa thuận mang tính đổi chác, kiểu như: "Chúng tôi sẽ mở đường cho các anh di quân về nước nếu các anh để lại cho chúng tôi nhiều trang thiết bị quân sự".
Các quan chức tại các nước thuộc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), các nhà hoạt động nhân quyền và báo chí Đức cho biết chính quyền Uzbekistan đã âm thầm liên hệ với các quan chức Mỹ, Đức và Anh để đưa ra đề nghị trên, trong nỗ lực mới nhất của nước này nhằm tăng cường năng lực quân sự bất chấp các lệnh cấm vận quốc tế.
Theo Thời báo New York (Mỹ), Uzbekistan bị Tổ chức Minh bạch quốc tế đánh giá là quốc gia tham nhũng cao thứ 6 thế giới và bị cấm mua vũ khí từ châu Âu và Mỹ khoảng chục năm trở lại đây. Tuy nhiên, đề nghị mà chính quyền Uzbekistan đưa ra được xem là có giá trị, khiến để Mỹ và phương Tây cân nhắc.
Trong 2 năm tới, NATO dự kiến sẽ di chuyển khoảng 70.000 xe cộ và 120.000 container thiết bị quân sự khỏi Afghanistan, do đó, họ cần đường bộ lẫn đường sắt để tiến hành việc này. Mặc dù các cảng ở Pakistan được xem như con đường hiệu quả nhất để chuyển hàng, song việc có thêm nhiều sự lựa chọn khác cũng rất quan trọng bởi liên minh này vẫn còn lo lắng trước nguy cơ Pakistan có thể lại phong tỏa đường sá hoặc đòi thêm tiền như họ đã từng làm trong cuộc khủng hoảng ngoại giao với Mỹ năm 2011 và 2012. Và đề xuất do Uzbekistan đưa ra được cho là đủ quan trọng để chính phủ Mỹ dỡ bỏ phần nào lệnh cấm vận vũ khí. Tháng này, Mỹ còn tổ chức nhiều cuộc họp liên ngành tại Washington để xem xét đề xuất này.
Một quan chức ngoại giao giấu tên chuyên trách việc thỏa thuận các tuyến đường vận chuyển trang thiết bị quân sự khỏi Afghanistan cho biết phía Uzbekistan muốn có những món hàng trong kho vũ khí của Mỹ từ những vật dụng nhỏ như kính hồng ngoại (dùng quan sát trong đêm), máy định vị, thiết bị dò mìn đến những món hàng lớn và đắt tiền do Mỹ chế tạo như MRAP, loại xe bọc thép tải trọng lớn giúp bảo vệ các binh sĩ khỏi các loại bom vệ đường và có thể là cả máy bay không người lái.
Trong khi đó, cựu Đại sứ Anh tại Uzbekistan Craig Murray tiết lộ rằng giới chức hai nước đang thương thảo việc chuyển giao một số xe Land Rovers hoặc các thiết bị quân sự khác như một phần chi phí để vận chuyển các thiết bị khác. "Uzbekistan vừa muốn có nhiều tiền vừa muốn có vũ khí. Tôi còn biết họ không quan tâm gì đến trợ giúp dân sự hoặc bất kỳ chương trình nào đại loại như trao đổi giáo dục đại học. Họ thực sự chỉ quan tâm đến quân sự"- báo Đức Der Spiegel dẫn lời Steve Swerdlow, một thành viên Quốc hội Đức cho biết.
Theo Der Spiegel, chính quyền Uzbekistan xem việc NATO rút quân khỏi Afghanistan vào năm tới như một cơ hội để họ ngã giá nhằm bổ sung cho kho thiết bị quân sự của mình.
THANH TRÚC
