Tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở Úc cuối tuần rồi, lãnh đạo Mỹ, Nhật và nước chủ nhà đã cam kết thắt chặt hợp tác trong vấn đề an ninh ở châu Á-Thái Bình Dương, kêu gọi giải quyết hòa bình những tranh chấp trên biển theo luật pháp quốc tế, đồng thời hối thúc tự do hàng hải và các chuyến bay trên vùng biển có tranh chấp. Ba nước cũng sẽ hỗ trợ các quốc gia Đông Nam Á tăng cường năng lực trên biển.
Theo AP, việc củng cố liên minh tay ba này có thể khiến Trung Quốc tức giận bởi Bắc Kinh lâu nay luôn xem việc Washington tăng cường quan hệ với các nước trong khu vực là nhằm cản trở sự trỗi dậy của họ. Nhận xét này có cơ sở, nhất là khi trước cuộc gặp với Thủ tướng Úc Tony Abbott và Thủ tướng Nhật Shinzo Abe, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã giục Trung Quốc "tuân thủ cùng luật chơi như các nước khác, dù trong thương mại hay trên biển". Chưa hết, ông còn "xỏ xiên" Trung Quốc trong buổi nói chuyện tại Đại học Queensland. "Với quy mô và sự phát triển ấn tượng của mình, Trung Quốc chắc chắn sẽ giữ một vai trò quan trọng đối với tương lai của khu vực này. Vấn đề là loại vai trò gì mà họ sẽ giữ"- ông Obama nói. Điều này khiến người ta nhớ tới phát biểu của ông chủ Nhà Trắng khi có mặt tại Bắc Kinh dự hội nghị cấp cao APEC hồi đầu tuần, rằng Trung Quốc nên là đối tác giúp bảo đảm trật tự quốc tế chứ không phải gây tổn hại trật tự đó.
Để duy trì và củng cố ảnh hưởng của mình tại châu Á, Mỹ lâu nay có liên minh tay ba với Nhật và Hàn Quốc. Tuy nhiên, những hục hặc trong quan hệ giữa Tokyo và Seoul do quá khứ để lại khiến liên minh Mỹ-Nhật-Hàn gần đây không phát huy hiệu quả như mong đợi. Điều này cùng với cục diện thế giới thay đổi buộc Washington phải tìm kiếm thêm đối tác. Ngoài tăng cường quan hệ Mỹ-Nhật-Úc, Washington cũng nhắm tới trục Mỹ-Nhật-Ấn. Dĩ nhiên bản thân New Delhi cũng có nhu cầu xích lại gần Washington và Tokyo. Không lâu sau khi nhậm chức, tân Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã thăm Nhật hồi đầu tháng 9 và mang về nước khoản cam kết đầu tư 34 tỉ USD từ xứ sở Mặt trời mọc, rồi được Washington "trải thảm đỏ" khi đến Mỹ vào cuối tháng. Hai tháng trước đó, "bộ ba" này đã lần đầu tiên tập trận chung qui mô lớn trên Thái Bình Dương khiến Trung Quốc lo ngại.
Hôm 14-11, ông Obama đã ca ngợi Thủ tướng Modi là "người đàn ông của hành động" sau khi Mỹ- Ấn nhất trí dỡ bỏ trở ngại lâu nay trong việc thực thi một thỏa thuận của Tổ chức Thương mại Thế giới.
Lê Dân
