Tổng thống Mỹ Barack Obama đã không thuyết phục được Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan ủng hộ chính sách của ông về Iran và Afghanistan trong cuộc gặp tại Nhà Trắng hôm 7-12.

Tổng thống Obama (phải) tiếp Thủ tướng Erdogan tại Nhà Trắng hôm 7-12. Ảnh: AFP

Phát biểu sau cuộc hội đàm, Thủ tướng Erdogan nhấn mạnh rằng để buộc Tehran từ bỏ tham vọng hạt nhân thì giải pháp quan trọng nhất là ngoại giao, và chưa cần thiết áp đặt lệnh trừng phạt mới. Theo ông, các biện pháp trừng phạt trước nay không phát huy hiệu quả. Tuyên bố của ông Erdogan đương nhiên gây thất vọng cho Washington, bởi ông Obama gần đây thường xuyên dọa rằng sẽ yêu cầu Hội đồng Bảo an LHQ thông qua các biện pháp trừng phạt mới nếu Iran không hợp tác. Là nước láng giềng có ảnh hưởng đối với Tehran và hiện là thành viên không thường trực HĐBA, nên Thổ Nhĩ Kỳ từng được Mỹ kỳ vọng sẽ giữ vai trò quan trọng trong việc thực hiện các mục tiêu đó.

Về vấn đề Afghanistan, Mỹ muốn Thổ Nhĩ Kỳ tham gia cùng các thành viên NATO khác trong hoạt động tác chiến, nhưng ông Erdogan không chấp nhận đề nghị đó. Sự tham gia của Thổ Nhĩ Kỳ ở Afghanistan hiện nay mang nặng tính biểu trưng, bởi 1.750 binh sĩ nước này chỉ phụ trách công tác huấn luyện, y tế, giáo dục và xây dựng cơ sở hạ tầng. Thủ tướng Erdogan cũng tuyên bố Thổ Nhĩ Kỳ đã “làm những gì có thể” ở quốc gia Nam Á này, đồng thời bác bỏ yêu cầu đóng góp thêm quân của Tổng thống Obama.

Khi lên nắm quyền đầu năm nay, ông Obama muốn cải thiện hình ảnh nước Mỹ trong thế giới Hồi giáo, vì vậy đã chọn Thổ Nhĩ Kỳ là một trong những điểm công du đầu tiên hồi tháng 4. Kết quả của chuyến thăm đó là việc Thổ Nhĩ Kỳ gần đây đồng ý bình thường hóa quan hệ ngoại giao với quốc gia láng giềng thù địch là Armenia, và thông báo kế hoạch kết thúc cuộc chiến chống các phần tử nổi dậy người Kurd kéo dài 2 thập niên qua.

Tuy nhiên, song song đó, Thổ Nhĩ Kỳ lại chủ trương “hướng Đông” khi giới thiệu chính sách ngoại giao “láng giềng tốt”, siết chặt quan hệ với Nga và thế giới Hồi giáo, trong đó có Iran. Tuy Ankara nói rằng phản đối bất cứ hành động phát triển vũ khí hạt nhân nào ở Iran, nhưng vài tháng qua, ông Erdogan đã tăng cường quan hệ ngoại giao và thương mại với đối tác cung cấp khí đốt quan trọng này. Trong cuộc bỏ phiếu lên án các hoạt động hạt nhân của Iran tại LHQ hồi tháng rồi, đại diện Thổ Nhĩ Kỳ cũng bỏ phiếu trống. Các quan chức tình báo nước ngoài cảnh báo rằng quan hệ ấm lên giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Iran có thể làm thất bại chính sách cô lập Tehran, bởi nó cho phép các quan chức chủ chốt của Iran chuyển lượng tiền lớn, lên tới 10 triệu USD/ngày, vào hệ thống tài chính toàn cầu.

Bên cạnh đó, Thủ tướng Erdogan còn chỉ trích phương Tây đã làm ngơ đối với Israel, đồng minh số 1 của Mỹ và là quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân duy nhất ở khu vực (nhưng không tuyên bố). Quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ với đồng minh truyền thống Israel trở nên căng thẳng sau khi Tel Aviv tấn công vào Dải Gaza của Palestine hồi năm ngoái. Tại Diễn đàn kinh tế thế giới ở Davos (Thụy Sĩ) đầu năm nay, ông Erdogan đã chỉ trích Tổng thống Israel Shimon Peres là “sát hại trẻ em”.

Tình hình hiện nay cho thấy tuy Thổ Nhĩ Kỳ vẫn là một đồng minh quan trọng của Mỹ ở khu vực, nhưng quan hệ giữa hai nước đang dần lạnh nhạt.

N. KIỆT (Theo Time, AP, AFP)