Việc áp dụng mô hình thông tin công trình (Building Information Modeling - BIM) đang trở thành yêu cầu cấp bách và là xu hướng tất yếu của ngành Xây dựng nhằm thực hiện chủ trương chuyển đổi số quốc gia, nâng cao hiệu quả và tính minh bạch trong các dự án đầu tư. Đặc biệt tại TP Cần Thơ và khu vực ĐBSCL, để triển khai thành công mô hình này, cần giải quyết hài hòa bài toán về chính sách, nhân lực và hạ tầng công nghệ.

Xu hướng tất yếu

Theo Viện Kinh tế Xây dựng, Bộ Xây dựng, áp dụng mô hình thông tin công trình (BIM - Buiding Information Model) trong hoạt động xây dựng là việc sử dụng các tiến bộ của công nghệ thông tin để số hoá các thông tin của công trình, thể hiện thông qua mô hình không gian ba chiều (3D) nhằm hỗ trợ quá trình thiết kế, thi công, quản lý vận hành công trình.

Áp dụng mô hình BIM sẽ góp phần quản lý các nguồn lực trong quá trình xây dựng, kiểm soát chất lượng xây dựng. Trong ảnh: Một góc đô thị TP Cần Thơ.

Việc áp dụng BIM trong quá trình thiết kế nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm thiết kế; tăng cường quá trình trao đổi thông tin giữa cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng, chủ đầu tư, tổ chức tư vấn, nhà thầu thi công xây dựng; trong quá trình thi công xây dựng nhằm hỗ trợ xây dựng phương án tổ chức thi công, tổ chức và quản lý các nguồn lực trong quá trình xây dựng, kiểm soát chất lượng xây dựng; trong quá trình nghiệm thu, bàn giao đưa công trình vào sử dụng nhằm hỗ trợ quá trình nghiệm thu, phục vụ cho giai đoạn quản lý, vận hành công trình xây dựng. Đối với các cơ quan quản lý nhà nước, việc sử dụng mô hình BIM như là công cụ để hỗ trợ trong quá trình thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước (thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở; cấp phép xây dựng; quản lý xây dựng; kiểm tra công tác nghiệm thu...). Tại Quyết định số 258/QĐ-TTg ngày 17-3-2023, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt lộ trình áp dụng BIM trong hoạt động xây dựng. Cụ thể, giai đoạn 1 từ năm 2023, áp dụng BIM bắt buộc đối với các công trình cấp I, cấp đặc biệt của các dự án đầu tư xây dựng mới sử dụng vốn đầu tư công, vốn nhà nước ngoài đầu tư công và đầu tư theo phương thức đối tác công tư bắt đầu thực hiện các công việc chuẩn bị dự án. Giai đoạn 2 từ năm 2025, áp dụng BIM bắt buộc đối với các công trình cấp II trở lên của các dự án đầu tư xây dựng mới sử dụng vốn đầu tư công, vốn nhà nước ngoài đầu tư công và đầu tư theo phương thức đối tác công tư bắt đầu thực hiện các công việc chuẩn bị dự án.

Trong quá trình quản lý hoạt động xây dựng, các thông tin trong những bản vẽ 2D thường chỉ có đường nét và hình khối, khó phối hợp các bộ môn, nhiều xung đột đã không được phát hiện cho đến giai đoạn thi công. Do đó, các bên liên quan khi triển khai xây dựng công trình sẽ tốn nhiều thời gian và chi phí xử lý xung đột. Trong khi các mô hình BIM có các thông tin đi kèm với hình học. Nhờ đó, các bên có thể phân tích, tìm hiểu và thậm chí dự đoán những biến đổi của công trình. Điểm quan trọng nhất trong ứng dụng BIM vào công trình là để tạo lập dữ liệu và các bên khác nhau có thể tái sử dụng dữ liệu đó cho nhiều mục đích khác nhau.

Theo Tiến sĩ Tạ Ngọc Bình, Viện Kinh tế Xây dựng, Bộ Xây dựng, đối với chủ đầu tư việc áp dụng BIM góp phần định hướng dự án, nghiên cứu khả thi, tăng hiệu quả thiết kế, xác định quy mô, ngân sách, chất lượng và các yêu cầu cụ thể khác. Đồng thời góp phần kiểm soát hiệu suất và chất lượng dự án. Bằng các đánh giá cẩn thận kế hoạch đã đề xuất cho dự án để đáp ứng các yêu cầu về công năng, bền vững, phân tích/mô phỏng, cũng như đưa ra các phương án thiết kế... Từ đó góp phần cải thiện hiệu quả công tác phối hợp, tăng hiểu biết về các yêu cầu và dự toán chi phí của dự án ngay khi thiết kế được phát triển. Đối với đơn vị quản lý dự án, mô hình BIM giúp cung cấp công cụ công nghệ tiên tiến để lên kế hoạch toàn diện và nâng cao khả năng điều hành, quản lý. Cung cấp cho ban quản lý dự án một mô hình trực quan, cùng với các yếu tố tích hợp như tiến độ thi công, biểu đồ nhân công, biểu đồ phát triển giá thành công trình... Đây là cơ sở để Ban quản lý dự án điều phối việc phối hợp thực hiện dự án giữa các nhà thầu và các đơn vị liên quan. Qua đó giúp Ban quản lý dự án sẽ theo dõi, giám sát việc thực hiện thiết kế, thi công thuận lợi hơn, chính xác hơn, giúp giảm thiểu lãng phí và tăng hiệu quả thi công xây dựng.

Đòn bẩy từ số hóa

Trong bối cảnh cả nước đang đẩy mạnh thực hiện chuyển đổi số, việc áp dụng BIM - một công cụ tích hợp dữ liệu hiện đại - là bước đi cần thiết để ngành xây dựng phát triển theo hướng hiện đại, minh bạch và hiệu quả hơn. Tại TP Cần Thơ, việc triển khai BIM cũng là một phần cụ thể hóa việc thực hiện Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 5-8-2020 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển TP Cần Thơ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Trong đó, nhấn mạnh vai trò hạt nhân trung tâm vùng ĐBSCL, trung tâm động lực của vùng, tăng sức cạnh tranh cùng các thành phố lớn trong nước và khu vực.

Theo ông Nguyễn Ngọc Hè, Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, việc đưa BIM vào các công trình đầu tư công, hạ tầng trọng điểm, các khu công nghiệp, đô thị mới sẽ góp phần rất lớn trong việc nâng cao năng suất, hiệu quả đầu tư, đồng thời tạo điều kiện để các doanh nghiệp xây dựng tiếp cận và làm chủ công nghệ số. TP Cần Thơ luôn đồng hành cùng các bộ, ngành, cơ quan chuyên môn, các tổ chức nghề nghiệp và doanh nghiệp để thúc đẩy nhanh chóng áp dụng BIM theo Quyết định số 258/QĐ-TTg của Chính phủ. Đồng thời, luôn phối hợp chặt chẽ với Bộ Xây dựng trong việc triển khai thực hiện lộ trình áp dụng BIM thuộc phạm vi quản lý ngành, lĩnh vực, địa phương; ban hành theo thẩm quyền các cơ chế chính sách khuyến khích ứng dụng BIM trong đầu tư xây dựng thuộc lĩnh vực, phạm vi quản lý; xây dựng hướng dẫn về BIM trong lĩnh vực xây dựng chuyên ngành. Thành phố cũng yêu cầu các sở ngành liên quan nghiên cứu tích hợp BIM trong các khâu quy hoạch, thẩm định, giám sát và vận hành công trình; xây dựng hạ tầng dữ liệu và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực xây dựng số.

Kiến trúc sư Huỳnh Lê Hoàn Vũ, Hội Kiến trúc sư TP Cần Thơ, chia sẻ: Để áp dụng thành công mô hình BIM tại Cần Thơ và các tỉnh khu vực ĐBSCL trong bối cảnh hiện nay, cần giải quyết bài toán hài hòa giữa 3 trụ cột "chính sách - nhân sự - hạ tầng máy móc, công nghệ". Cụ thể, cần có sự quan tâm và chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo các cấp, cơ chế cho phép vận hành các chương trình đào tạo nâng cao khả năng làm chủ công nghệ của đội ngũ các kiến trúc sư; tập trung nguồn lực cho đầu tư nâng cấp hệ thống máy móc, các phần mềm chuyên dụng…

Theo Tiến sĩ Tạ Ngọc Bình, áp dụng BIM là xu hướng tất yếu cũng như yêu cầu cấp bách của câu chuyện số hóa trong lĩnh vực xây dựng, một lĩnh vực được đánh giá nằm trong nhóm có quá trình số hóa chậm nhất. Do đó, nhằm từng bước triển khai và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực xây dựng và công nghệ số tại ĐBSCL, thời gian tới Bộ Xây dựng sẽ triển khai chương trình đào tạo BIM tại TP Cần Thơ. Tùy từng đối tượng được bồi dưỡng, chương trình sẽ diễn ra từ 3,5-6 ngày, với 9 chuyên đề kết hợp tìm hiểu thực tế. Chương trình kỳ vọng sẽ là đòn bẩy thúc đẩy quá trình số hóa trong lĩnh vực xây dựng ở ĐBSCL cũng như cả nước

Bài, ảnh: MINH HUYỀN