Ông Obama và bà Hillary sẽ đưa quyền lực mềm trở lại thời hoàng kim trong chính sách ngoại giao của Mỹ?

Báo chí phương Tây và Nhật Bản cuối tuần qua cho biết, Tổng thống tân cử Mỹ Barack Obama nhiều khả năng sẽ bổ nhiệm cựu Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng (dưới thời Bill Clinton) Joseph Nye làm đại sứ tại đất nước Mặt trời mọc. Việc chỉ định đại sứ sẽ không có gì đáng quan tâm nếu ông Nye, giáo sư Đại học Harvard danh tiếng, không phải là “cha đẻ” của khái niệm quyền lực mềm.

Trong bang giao quốc tế, quyền lực mềm được hiểu là các phương tiện văn hóa và tư tưởng mà quốc gia này sử dụng để gián tiếp gây ảnh hưởng lên các quốc gia khác. Nó khác với quyền lực cứng, dùng sức mạnh quân sự và kinh tế để áp đặt nhằm đạt được mục tiêu. Trong một bài báo viết vào tháng 6 năm ngoái, giáo sư Nye cho rằng nếu đắc cử, ông Obama nên sớm công bố kế hoạch đóng cửa nhà tù Guantanamo, đề ra chính sách mới trong vấn đề biến đổi khí hậu, thực hiện chuyến công du châu Á để lắng nghe tiếng nói của khu vực này, từ bỏ cụm từ “cuộc chiến chống khủng bố toàn cầu”...

Việc đề cử ông Nye vào ghế đại sứ tại Nhật Bản (nếu xảy ra) càng củng cố thêm nhận định lâu nay của giới phân tích cho rằng ông Obama sẽ sử dụng tối đa quyền lực mềm để khôi phục vị trí của Mỹ trên trường quốc tế, vốn bị “rớt hạng” thê thảm dưới thời người tiền nhiệm George Bush. Trong 8 năm cầm quyền, Tổng thống Bush dường như xem nhẹ quyền lực mềm, trong khi lại lạm dụng chính sách “cây gậy và củ cà-rốt”.

Không như ông Bush chú trọng đưa các nhà tư tưởng tân bảo thủ vào Bộ Ngoại giao, ông Obama đề cử những nhân vật có đầu óc thực dụng và ít “diều hâu” hơn, mà đứng đầu là cựu đệ nhất phu nhân Hillary Clinton. Việc ông Obama bổ nhiệm Dennis Ross, nhà đàm phán hòa bình Trung Đông trước đây, làm cố vấn đặc biệt về vấn đề Iran cho thấy ông muốn mở một mặt trận ngoại giao trong cuộc xung đột với Tehran. Không chỉ chủ trương đối thoại với các quốc gia thù địch như Iran, cải thiện quan hệ với những chế độ không thân thiện ở Syrie, Bắc Triều Tiên, Cuba, Venezuela, ông Obama mới đây còn để ngỏ khả năng tiếp xúc với nhóm Hồi giáo vũ trang Hamas ở Palestine, tổ chức bị chính phủ tiền nhiệm xếp vào hàng khủng bố.

Ngoài ra, quyền lực mềm cũng sẽ được chính phủ mới sử dụng trong vấn đề môi trường. Nếu như Tổng thống Bush phản đối việc ký Nghị định thư Kyoto thì ông Obama cam kết sẽ đưa Mỹ dẫn đầu thế giới trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Vị tổng thống tân cử da màu này còn cho biết sẽ sớm đóng cửa nhà tù Guantanamo.

Rõ ràng, quyền lực mềm sẽ “có đất dụng võ” dưới thời ông Obama.

LÊ DÂN